پيام‌هايي به بهارستان براي تغيير راي نمايندگان
تعليق فوري مصوبه «بنزيني»
احسان بداغي / صداي تورم «بنزيني» زود از بهارستان بلند شد و زود هم در همانجا خوابيد؛ عمر مصوبه «بنزيني» مجلس به نصف روز هم نرسيد. نمايندگان در نيمه‌هاي جلسه نوبت صبح ديروز بنزين را چند نرخي كردند و در ميانه جلسه نوبت عصر مصوبه را پس گرفتند. در نوبت صبح 132 راي موافق داده بودند و در نوبت عصر با 11 راي بيشتر آن را ملغي كردند. افزايش آرا براي پس گرفتن مصوبه صبح اما حاصل اتفاقاتي بود كه گويا در دو ساعت فاصله بين جلسه صبح و عصر رخ داده است. همان دو ساعتي كه نمايندگاني مثل مهرداد بذرپاش فهميدند مصوبه‌شان مغاير «اقتصاد مقاومتي» است و حتي نمايندگان در جريان تصويب آن «توجه كافي نداشتند.» توجه‌ها در فاصله همان دو ساعت تنفس به اين مصوبه جلب شده بود. مصوبه «بنزيني» مجلس با پيشنهاد يك منتقد دولت يعني احمد توكلي وارد بودجه سال جاري شد و با اخطار يك منتقد ديگر يعني مهرداد بذرپاش به كميسيون تلفيق برگشت. بي‌آنكه پيشنهاد‌دهنده اين مصوبه، براي حذف موقت آن كوچك‌ترين مخالفتي داشته باشد.
تورم با بوي بنزين
نمايندگان مجلس با تصويب پيشنهاد احمد توكلي نماينده مردم تهران مقرر كردند كه قيمت بنزين براي هر ليتر مصرف مازاد در پله اول نسبت به مقدار مصرف پايه 500 تومان و در پله‌هاي دوم و سوم به ترتيب 750و هزار تومان با مازاد مصرف 180 ليتر در ماه، تعيين شود. هر پله اين مصوبه هم به معناي افزايش مصرف سوخت به ميزان 40 ليتر در ماه براي هر خودرو بود. به عبارتي با اين مصوبه قيمت بنزين براي خودروهايي كه بين 180 تا 220 ليتر سوخت در ماه مصرف مي‌كنند هزار و پانصد تومان، براي مصرف بين 220 تا 260 ليتر هزار و هفتصد و پنجاه تومان و براي مصرف بالاي 260 ليتر در هر ماه، دو هزار تومان مي‌شد. اتفاقي كه در همان ساعات محدود بين تصويب تا پس گرفتن اين مصوبه، نگراني‌ها از احتمال افزايش تورم را به اوج رساند.
كشف اشتباه بعد از دو ساعت تنفس
اما چه اتفاقي افتاد كه مجلس كمتر از شش ساعت با آرايي بيشتر از نوبت صبح به اين نتيجه رسيد كه مصوبه خود را پس بگيرد؟ مهرداد بذرپاش در نوبت عصر جلسه علني مجلس در اخطاري كه زمينه‌ساز پس گرفتن اين مصوبه و ارجاع آن به كميسيون تلفيق بود از عدم توجه نمايندگان به محتواي اين مصوبه و تاثيرات آن سخن گفت. او حتي گفت كه نمايندگان در برداشتي «اشتباه» تصور مي‌كردند پيشنهاد احمد توكلي «درمورد كارت سوخت و حذف آن بود. » او در اخطاري كه مطرح كرد، گفت كه قيمت پايه بنزين در مصوبه مجلس تعيين نشده و از طرفي هم «در اين مصوبه تكليف ناوگان تاكسيراني در اين خصوص مشخص نشده به دليل آنكه تاكسيرانان بيش از 180 ليتر مصرف مي‌كنند و امكان دارد تاكسي‌ها با قيمت سه الي چهار هزار تومان بنزين مصرف كنند كه به تبع آن قيمت كرايه‌ها بالا مي‌رود، اين مصوبه بيانگر آن است كه اقتصاد مقاومتي به صورت برعكس تعريف شده است. » اين دست مسائل مهرداد بذرپاش را به اين نتيجه رساند تا اعلام كند: «به نظر مي‌رسد با اين شرايط اگر مجلس تعطيل مي‌شد و مصوبه‌اي نداشت براي مردم بهتر بود.»
بين جلسه صبح و عصر چه اتفاقي افتاد؟
اما نشانه‌ها از ارتباط بين تصويب و پس گرفتن مصوبه ديروز چيز ديگري مي‌گويند. چيزي كه بر اساس آن به نظر نمي‌رسد تصميم عصر مجلس تنها تحت تاثير يك اخطار ساده و موافقت علي لاريجاني با اين اخطار و دستور او براي ارجاع آن به كميسيون تلفيق بوده باشد. شايد مهم‌ترين سوال اين باشد كه چرا احمد توكلي، به عنوان باني اصلي اين مصوبه در جلسه عصر هيچ مخالفتي با ارجاع مصوبه «بنزيني» به كميسيون نداشت؟ او تا بعد از پايان جلسه نوبت صبح هم مدافع پيشنهادش بود. توكلي كه در جريان دفاع از پيشنهاد خود در جلسه صبح تصويب آن را كمك به «مديريت صحيح اقتصادي» خوانده بود در فاصله تنفس دو ساعته بين دو جلسه هم با انتشار متني در كانال تلگرام خود با دفاع از اين پيشنهاد تاكيد كرده بود كه «قيمت بنزين ثابت مي‌ماند» و در ادامه توضيح داده بود: «مطابق اين طرح هر چه مصرف بالاتر رود نرخ بنزين تغيير نمي‌كند بلكه عوارض بيشتري گرفته مي‌شود، بر اين اساس ضمن جلوگيري از قاچاق سوخت، اطلاعات ذي قيمتي از خودروها و مسافتي كه طي مي‌كنند تهيه مي‌شود كه مي‌تواند در تعقيب جرايم و كاهش آن بسيار موثر باشد. » با اين موضع‌گيري‌ها جاي سوال است كه چرا او تنها كمتر از دو ساعت بعد، براي پافشاري بر همين موضع و جلوگيري از ارجاع اين مصوبه به كميسيون تلفيق هيچ توضيح بيشتري به نمايندگان ارايه نكرد؟ افزايش 11 نفري آراي موافقان به ارجاع مصوبه «بنزيني» به كميسيون تلفيق در جلسه عصر نسبت به موافقان تصويب آن در جلسه صبح هم قدري جاي تامل دارد. چه اتفاقي مي‌افتد كه مجلس با چنين راي بالايي به اين نتيجه مي‌رسد كه مصوبه نوبت صبح داراي ابهام بوده و نبايد به اين شكل وارد قانون شود. نهايتا هم نكته ديگر حضور علي لاريجاني در زمان ارجاع مصوبه به كميسيون تلفيق در نوبت عصر است؛ حضوري كه بلافاصله بعد از راي موافق نمايندگان به پيشنهاد ارجاع تمام مي‌شود و علي لاريجاني صحن علني را ترك مي‌كند. اين براي نخستين بار بود كه علي لاريجاني سكان هدايت جلسه مجلس در نوبت عصر براي بررسي بودجه 95 را در اختيار مي‌گرفت. گو اينكه او تنها آمده بود تا همين مصوبه را به كميسيون برگرداند و برود. لاريجاني البته در لفافه هم اين ادعا را تاييد كرده. جايي كه در ادامه سخنان بذرپاش مي‌گويد: «من بعد از جلسه صبح دقت كردم و متوجه شدم كه نرخ پايه در اين مصوبه مشخص نيست و در بعضي موارد با قيمت‌گذاري تفاوت مي‌يابد، حال بايد تلاش كرد مشكلي براي كل كشور ايجاد نشود، لذا براي ارجاع اين مصوبه بايد اين مهم به راي گذاشته شود. » اين سخن لاريجاني هم به آن معناست كه زمان تنفس بين دو نوبت جلسات صبح و عصر مجلس در تغيير تصميم نمايندگان موثر بوده. اما توضيحات بيشتر را در اين باره غلامعلي جعفرزاده، عضو كميسيون برنامه و بودجه در گفت‌وگو با «اعتماد» مطرح مي‌كند. جايي كه اين نماينده مجلس تاييد مي‌كند كه «جلسه‌ها» و «گعده‌هاي» شكل گرفته در همان دو ساعت زمينه پس گرفتن اين مصوبه شد.
روايت جعفرزاده از «پيام»هايي كه به مجلس رسيد
جعفرزاده در سخنان خود با اشاره به اينكه «بعد از اين مصوبه به سرعت فضاي بدي در كشور شكل گرفت» به «اعتماد» مي‌گويد: «در فاصله تنفس ظهر مجلس پيام‌هاي منفي زيادي درباره اين مصوبه دريافت كرد كه موافقان اين پيشنهاد بلافاصله بعد از دريافت اين پيام‌ها متوجه شدند كه در كشور مخالفت‌هايي با اين موضوع وجود دارد. » وي درباره موضع دولت و تلاش دستگاه اجرايي در فاصله همين دو ساعت گفت: «دولت بعد از جلسه صبح با وجود اينكه در جلسه علني هم مخالف اين مصوبه بود، دلايل خود را به مجلس ارايه كرد و تاكيد داشت كه اين مصوبه قابل اجرا نيست و بايد مورد بازنگري قرار بگيرد. » اما آن‌طور كه جعفرزاده به «اعتماد» گفته است اين تنها دولتي‌ها نبودند كه به عنوان مخالف در فاصله فرصت تنفس مجلس پيام خود را به بهارستان رساندند، چرا كه اين نماينده مجلس مي‌گويد كه هم‌زمان از «جاهاي ديگر» هم پيام‌هايي براي بازنگري در اصل اين پيشنهاد آمده بود كه «نمايندگان سريع در جريان آن قرار گرفتند و با راي بالايي در نوبت عصر مصوبه صبح را به كميسيون تلفيق ارجاع دادند. » جعفرزاده همچنين در سخنان خود درباره محتواي اين «پيام‌ها» هم گفت: «در اين ساعات پيام‌هاي مهمي به مجلس رسيد و همه حاكي از اين بودند كه كشور آماده چنين مصوبه‌اي نيست و چنين تصميماتي مي‌تواند خطرساز باشد. » به گفته اين عضو كميسيون برنامه و بودجه «تعداد بالاي پيام‌ها» و «جدي بودن» آنها موجب شد تا نمايندگان متوجه ضرورت پس گرفتن مصوبه صبح خود بشوند و بدون هيچ مقاومتي آن را تنها چند ساعت بعد از تصويب به كميسيون تلفيق ارجاع دهند.
راي به دردسرهاي دولت
مصوبه بنزيني مجلس هر چند خيلي زود با ارجاع به كميسيون تلفيق به نوعي تعليق شد اما اين تنها خروجي‌اي نبود كه روز گذشته صداي اعتراض دولتي‌ها را در آورد. حذف 24 ميليون نفر از يارانه بگيران هم مصوبه ديگر مورد اعتراض دولت بود كه البته به نظر مي‌رسد با مقاومت مجلس يك قدم بيشتر تا تبديل شدن به قانون فاصله نداشته باشد؛ قانون‌هايي كه دولت معتقد است براي اجراي آنها به «دردسر» خواهد افتاد. در سالي كه از يك سو كشور در انتظار ديدن نتيجه برنامه‌هاي اقتصادي دولت حسن روحاني است و از سوي ديگر نتيجه استمرار حضور او در راس دولت نيز كم و بيش مشخص خواهد شد، شايد مصوبه‌هاي مجلسي كه هم منتقد دولت است و هم در آخرين روزهاي عمرش به سر مي‌برد مقداري بوي رقابت سياسي بدهد؛ بويي از جنس همان چيزي كه هواداران حسن روحاني آن را «چوب گذاشتن لاي چرخ دولت مي‌دانند.» اين گمانه را راي جلسه صبح مجلسي‌ها به مصوبه بنزيني هم مي‌تواند تاييد كند. هر چند برخي «پيام»ها نهايتا آنها را مجبور به تغيير نظرشان در جلسه عصر كرد.