معناي انتخاب آويگدور ليبرمن براي خاورميانه چيست؟
راي اعتماد به نومحافظهكار خشونت طلب
ميثم سليماني
روياي صلح خاورميانه در مقاطعي از تاريخ پررنگ و در مقاطعي ديگر كمرنگتر از هر زمان ديگري شده است. اين نمودار با حضور آويگدور ليبرمن به عنوان وزير جنگ رژيم صهيونيستي بيش از هر زمان ديگري كمرنگ شده است. ليبرمن به عنوان وزير جنگ رژيم اسراييل در كنست سوگند ياد كرد تا نگاه راست افراطي در كابينه رژيم صهيونستي تقويت شود. در زمان رايگيري براي انتصاب ليبرمن به عنوان وزير جنگ 99 نماينده در كنست حضور داشتند كه 55 نفر به نفع انتصاب ليبرمن و 43راي در مخالفت با انتصاب او راي دادند. ليبرمن به عنوان وزير جنگ زماني معرفي شد كه موشه يعلون به عنوان وزير جنگ پيشين رژيم صهيونيستي پس از بالا گرفتن اختلافات با بنيامين نتانياهو مجبور به استعفا شد و نتانياهو براي تقويت حزب خود و جلوگيري از فروپاشي دولت دست به ائتلاف با حزب راستگراي افراطي اسراييل خانه ما به رهبري ليبرمن بزند و تعداد كرسيهاي شكننده خود را از 61كرسي به 66كرسي برساند. انتصاب ليبرمن به عنوان وزير جنگ در حالي رخ داده است كه سياستمداران و كارشناسان نسبت به اين موضوع با تحقير و ناراحتي نگاه كردند و به بنيامين نتانياهو نسبت به اين موضوع نيز هشدار دادند. اما نتانياهو بيتوجه به اين موضوع تنها به دنبال يك دهن كجي به طرحهاي صلح و جلوگيري از فروپاشي اكثريت خود در كنست بود.
با اين وجود ليبرمن در سخنان خود پس از راي اعتماد كنست، در سخنان خود سعي كرد تا نگرانيهاي مخالفان انتصاب خود به اين سمت را كاهش دهد و به صحبتهاي عبدالفتاح سيسي رييسجمهوري مصر اشاره كرد كه هفته پيش گفته بود اكنون يك فرصت واقعي براي صلح وجود دارد. ليبرمن در سخنان خود تاكيد كرد كه من ميخواهم دو كشور و دو ملت به توافق برسند. او گفت: سخنراني سياسي بسيار مهم بود زيرا يك فرصت واقعي ايجاد شده و ما بايد سعي كنيم كه چالشها را كاهش دهيم.
ليبرمن در حالي وزير جنگ اسراييل شده است كه پيش از اين در سمت وزارت امور خارجه در كابينه نتانياهو فعاليت ميكرد اما در كابينه جديد از سمت خود كنارهگيري كرد. او فاقد هرگونه تجربه نظامي است كه معمولا وزراي جنگ رژيم صهيونيستي اين تجربه را در مسائل جنگي دارند.
لازم به ذكر است،ليبرمن در مورد نحوه مديريت جنگ غزه در سال 2014 به صراحت خواستار مجازات اعدام براي نيروهاي مقاومت اسلامي بود كه عدم پذيرش كابينه رژيم اسراييل نسبت به اين موضوع عامل اختلاف اصلي ميان دو طرف شد و در نهايت شرايط به گونهاي پيش رفت تا از كابينه جدا شد.
بني بگين تنها عضو ائتلاف ليكود-اسراييل خانهما كه حاضر نشد به انتصاب ليبرمن راي مثبت دهد، اعلام كرد كه اين اقدام نتانياهو غير مسوولانه و حركتي متوهمانه است و از اين حركت بايد مردم اسراييل نگران باشند.
كاترين شاكدين، كارشناس مسائل خاورميانه در گزارشي در راشاتودي نوشت: چشمانداز سياسي در اسراييل در حال تغيير است. اما سوال واقعي اين است كه تغيير به چه قيمتي و مهمتر اينكه اين تغيير چه تاثيري در تعادل منطقه ميگذارد؟ او در اين گزارش تاكيد ميكند كه آويگدور ليبرمن در حال حاضر مسوول آينده نظامي اسراييل است و بسياري از پايتختهاي خاورميانه نگران رويكردهاي او هستند و نگران هستند كه خشونتهاي جديدي در منطقه شكل بگيرد. در حال حاضر انتصاب ليبرمن تمايل بنيامين نتانياهو به انتظار خود از آينده اسراييل ميرساند كه به دنبال هرگونه جاهطلبي واقعي و كوبيدن بر طبل جنگ است.
راشا تودي در گزارش خود عنوان ميكند كه ليبرمن از هر نو محافظهكاري نو محافظهكارتر است. او يك مرد خوب براي وحشيگري به سمت كشورهاي عربي است. ليبرمن يك پسر واقعي اسراييل است كه پيروزي به هر قيمتي را بايد به دست بياورد. رابرت فيسك،روزنامهنگار برجسته تحقيق در مقالهاي در سال 2009 مينويسد: در عراق صدام نفرت توليد كرد. در ليبي قذافي به دليل عدم سلامت عقل به صورت عجيب و غريب حكومت ميكند، در حال حاضر اسراييل نيز يك چنين مردي دارد كه او آويگدور ليبرمن است كه حتي از آريل شارون نيز در اسراييل افراطيتر است.
شاكدين تاكيد ميكند كه اگر بخواهيم به ديدگاههاي نتانياهو نگاه كنيم، علت اصلي انتصاب ليبرمن به اين سمت را نيز درك ميكنيم. در حالي كه نتانياهو هنوز بالاي هرم سياسي اسراييل نشسته است، او اكنون موقعيت خود به عنوان نخستوزيري را بسيار لرزان ميبيند و كاملا نياز به گسترش شبكه خود دارد. هنوز نبايد جاه طلبيهاي سياسي كور نتانياهو را دست كم گرفت. ايدئولوژيهاي سياسي او برايش بسيار مهمتر از رفاه در اسراييل است. نتانياهو اكنون در شرايط سختي به سر ميبرد. محبوبيت او روز به روز رو به كاهش است و اقتصاد رژيم صهيونيستي نيز در شرايط خوبي به سر نميبرد. همچنين روابط اسراييل با امريكا به پايينترين سطح خود رسيده و از طرفي پارتيبازي، فساد و سوءاستفاده از قدرت شرايط نتانياهو را روز به روز بدتر ميكند. همچنين اتحاديه اروپا دست به برچسب زدن محصولاتي زده است كه از اسراييل وارد اين اتحاديه ميشود كه ممكن است موجب كاهش فروش اين محصولات شود و عملا به اقتصاد اين كشور ضربههاي بيشتري وارد كند. از طرفي ديگر فرانسه و امريكا نيز فشار فراواني را روي نتانياهو و كابينه او براي پيوستن به مذاكرات صلح وارد كردند.
ديويد ميلر، تحليلگر سيانان معتقد است انتصاب ليبرمن به عنوان وزارت جنگ بيشتر نشاندهنده تمايل نتانياهو براي ايجاد يك ائتلاف است تا به او اجازه دهد در سمت نخستوزيري باقي بماند و جايگاه او به خطر نيفتد. با اين حال برخي تحليلگران معتقدند كه اسراييل براي رفتن به سمت يك جنگ نيازي به ليبرمن ندارد، اسراييل در حال حاضر داراي نتانياهو است كه آن را به سمت يك جنگ سوق ميدهد.
حنان عشراوي، عضو سازمان آزاديبخش فلسطين در خصوص انتصاب ليبرمن به سيانان گفت: اين يك تصميم بسيار خطرناك است. ليبرمن به بريدن سر فلسطينيها و انتقال آنها به خارج از سرزمينهاي فلسطيني معروف است. انتصاب او يك فرهنگ بيقانوني، افراط گرايي، توليد خشونت را در اسراييل نشان ميدهد. ليبرمن در ماه مارس 2015 گفت كه اعرابي كه به اسراييل وفادار نيستند بايد سرشان بريده شود. او همچنين در سال 2001 عنوان كرده بود در صورت جنگ با مصر سد اسوان مصر را بمباران خواهد كرد. از همين رو وقتي كه اين سخنان ليبرمن در كنار صحبتهاي او در كنست قرار ميگيرد كه به سياست دو كشوري اعتقاد دارد، تناقض و دوگانه بودن شخصيت او را بهشدت نشان ميدهد. اما اگرچه اسم وزارتخانهاي كه ليبرمن مسووليت آن را برعهده گرفته به نام وزارت دفاع است اما ليبرمن بيش از اينكه وزير دفاع باشد، يك وزير جنگ است.
سازش ميان اسراييل و تركيه نزديك است
نخستوزير اسراييل درباره احتمال بازگشت روابط ميان تركيه و اسراييل به 10 سال پيش گفت: پس از سازش نبايد انتظار داشت كه مناسبات همانند دوران گذشته شود اما عاديسازي روابط ميان آنكارا و تلآويو ميتواند منافع بسياري براي هر دو طرف به همراه داشته باشد. روزنامه صهيونيستي هآرتص نيز به نقل از يك مقام ارشد صهيونيستي درباره روند مذاكرات دوطرف نوشت: در طول مذاكرات ميان هياتهاي تركيه و اسراييل، مهمترين چالش در عاديسازي روابط، درخواست اسراييل براي بستن دفتر نمايندگي حماس در استانبول بوده است. چندي پيش قرار بود بار ديگر هياتهايي از اسراييل و تركيه با يكديگر ديدار كنند كه اين ديدار به دليل استعفاي احمد داووداوغلو، نخستوزير پيشين تركيه از رياست حزب عدالت و توسعه به تعويق افتاد. انتظار ميرود در طول چند روز آينده اين ديدار در يكي از كشورهاي اروپايي انجام شود. هياتهاي اسراييل و تركيه براي نخستين بار به صورت علني در دسامبر 2015 براي عاديسازي روابط با يكديگر ديدار و گفتوگو كردند. روابط تركيه- اسراييل در پي حمله نيروهاي اسراييلي به كشتي مرمره آبي، متعلق به فعالان ترك كه در حال رفتن به غزه بود، تيره شد. در اين حمله 9 تبعه تركيه كشته شدند.