اصرار بر شيوه شكست خورده مبارزه با مواد مخدر، چرا؟
نعمت احمدي
حقوقدان
... بسياري از كساني كه گرفتار شده‌اند، قاچاقچي واقعي نيستند. از مشكلات زندگي است كه به اين كار دست زده‌اند... اين بخشي از سخنان معاون اول و سخنگوي قوه قضاييه است كه در مراسم توديع و معارفه رييس كل دادگستري استان كرمان بيان داشتند؛ سخناني كه بخش ديگر آن خبر از فاجعه‌اي مي‌دهد كه... چه تعداد خانواده‌ها هستند كه حبس ابد دارند؟ با همين روش پيش برويم، دو سه دهه آينده چه مي‌شود... به راستي در زمينه مبارزه با مواد مخدر طي اين سال‌ها چه كرده‌ايم؟ در ابتدا آن طور كه شيخ صادق خلخالي وعده داده بود، قرار بود با يك حركت انقلابي كه ايشان مدعي بود با برپايي چوبه دار و انجام اعدام‌ها كه كارساز خواهد شد، ظرف مدت كمي، نه معتادي خواهد بود و نه قاچاقچي، اما چه شد؟ با همه شدتي كه در خصوص جلوگيري ورود و عرضه مواد مخدر به كارگرفته مي‌شود و كمتر روزي است كه خانواده‌اي براي آخرين ملاقات با قاچاقچي زنداني اعدامي به زندان‌ها فراخوانده و خانواده‌اي عزادار نشود، پرسش اين است، در اين اعدام‌ها، چه كسي مجازات مي‌شود؟ محكوم كه اعدام مي‌شود، خانواده يا فرزندان خردسالش، براين خانواده چه مي‌رود، فرزندان يك اعدامي بايد در جامعه بزرگ بشوند، مدرسه بروند، در آينده شغل پيدا كنند، در جامعه‌اي كه براي تحصيلكرده‌هاي بي‌حاشيه آن شغلي پيدا نمي‌شود چه كسي به فرزند، برادر، خواهر و ديگر اعضاي خانواده اعدامي اعتماد مي‌كند و به او شغلي مي‌دهند؟ تقريبا اكثريت قريب به اتفاق اعدامي‌ها به گفته معاون اول قوه قضاييه قاچاقچي واقعي نيستند، از مشكلات زندگي است كه به اين كار دست زده‌اند اما قاچاقچي‌هاي بزرگ و اصلي هر روز قدرتمند‌تر مي‌شوند و با حاشيه امني كه به هر علت براي خود دست و پا كرده‌اند، افراد مستاصل و زير بار رنج زندگي درمانده را به كار مي‌گيرند، اين افراد هستند كه گير مي‌افتند و اعدام مي‌شوند. رنجنامه‌اي از يكي از مقامات استانداري كرمان خطاب به وزير كشور در رسانه‌ها منتشر شد؛ نامه‌اي كه اگر همانند ديگر نامه‌ها و درخواست‌هاي افراد دلسوز به آن توجه شده بود برآمار اعدام‌ها افزوده نمي‌شد. آقاي خليل همايي راد، مديركل حوزه استانداري كرمان با نوشتن نامه مفصل و تحليلي به وزير كشورمي نويسد... امروز 5 مهر 93 زن جوان 29 ساله‌اي به حوزه استاندار كرمان مراجعه كرده بود كه دو كودك 2 و 7 ساله داشت، در يك خانه خشتي در ماهان زندگي مي‌كرد، همسر 33 ساله‌اش كه يك كارگر بوده، هفته قبل به همراه 7 نفر ديگر در زندان كرمان اعدام شده بود. اين خانواده نان شب نداشت! از سر اجبار و اضطرار است كه عده‌اي به ناچاري به اميد اينكه در مدتي كوتاه بتوانند از اين طريق اندك تغييري در خانه خشت و گلي خود بدهند، پرسشم اين است مگر قرار نبود با برپايي چوبه‌هاي دار مواد مخدر را ريشه‌كن كنيم؟ اما چه كرديم و چه شد؟ در مساله مواد مخدر چندين گروه درگيرهستند، عده‌اي در جناح پيروز و عده‌اي در جناح بازنده‌ها به باور من بايد وضع بازنده‌ها و پيروز چرخه پرقدرت و بانفوذ مواد مخدر بازتعريف شود. جناح پيروز، كشور افغانستان بزرگ‌ترين كشور توليد كننده ترياك جهان است؛ محصولي كم‌آب كه در كمتر از 4 ماه از كاشت به مرحله برداشت مي‌رسد. اول گروه برنده كشاورزان افغاني هستند حال اينكه اراضي كشورمان ايران از نظر آب و خاك و گرما مناسب‌ترين اراضي براي كشت ترياك هستند. اگر نگاهي به آمار صادرات ايران در دوره قاجاريه داشته باشيم سهم صادرات ترياك بيش از ديگر محصولات است با برنامه شكست‌خورده مبارزه با مواد مخدر عملا روستاها خصوصا روستاهاي كويري كم‌آب را از مناسب‌ترين محصول خود محروم كرده و اين روستاها به ويرانه‌اي تبديل شده‌اند اما كشاورزان افغاني سود سرشار مي‌برند. دومين گروهي كه از كشت ترياك سود مي‌برند گروه‌هاي جنگ طلب افغاني هستند كه كنترل توليد و حمل ترياك تا داخل مرزهاي كشورمان را برعهده دارند، اين گروه هم با حاشيه امني كه دارند و حمايت‌هاي پوشيده و پنهاني كه به علت دلارهايي كه نصيب آنان مي‌شود از امنيت كافي برخوردارند و ديده و شنيده نشده حتي يك نفر از اين افراد مورد تعقيب و مجازات قرار گيرند. گروه سوم، قاچاقچياني هستند كه حمل ترياك از مرزهاي شرقي كشور تا داخل را برعهده دارند، قاچاقچيان عمده به هر علت حاشيه امني دارند و سرچشمه شغل آنان نه اينكه طي مبارزات بيش از سه دهه نخشكيده بلكه رونق هم گرفته است. اين قاچاقچيان عمده، عوامل دست دوم و سومي دارند كه در گروه بازنده‌ها بايد تعريف شوند اين گروه در معرض آسيب جدي هستند. اينان گرفتار مي‌شوند و به گفته معاون اول قوه قضاييه، قاچاقچي واقعي نيستند و از مشكلات زندگي است كه به اين كار دست مي‌زنند، اينان هستند كه هرروزه از داخل سلول‌هاي انفرادي كه قبل از اعدام محكومين را روانه آنجا مي‌كنند افتان و خيزان در صبحگاهي دلمرده به طرف چوبه‌دار هدايت مي‌شوند و با رقص مرگ خود، غم و غصه بي‌پايان را به سوي خانواده خود روان مي‌كنند. وقتي شيخ صادق خلخالي وعده داد با برپايي چوبه‌هاي‌دار جامعه عاري از اعتياد را به وجود خواهد آورد نتيجه بعد از 37 سال اين شد، حال كه معاون اول قوه قضاييه، با واقع‌بيني دورنماي تاريك سه دهه آينده را ترسيم مي‌كند چه جامعه‌اي خواهيم داشت و آخرين گروهي كه زجر مي‌كشند خانواده زندانيان و اعدامي‌ها هستند؛ خانواده‌هايي كه نان‌آور آنان از سرناچاري راه بي‌برگشت قاچاق و عنوان قاچاقچي جزء را انتخاب كرده يا سرازگورستان يا زندان درآورد. خانواده زندانيان مواد مخدر و اعداميان از مردم عادي جدا نمي‌شوند اما غريب و بي‌كس‌تر از جذاميان گذشته هستند. در شهرهاي كوچك و روستاها حتي محل قبر اعدامي‌هاي مواد مخدر هم مورد بي‌حرمتي قرار مي‌گيرد. زندگي در اين خانواده‌ها به اجبار جريان دارد اما توام با آسيب‌هاي جبران‌ناپذير، فرزند زنداني يا اعدامي مهري بر پيشاني دارد كه تا ابدالدهر با اوست، ايران يكي از كمترين آمارهاي زنداني و اعدامي را دارد، آمارها متفاوت است اما از 70 درصد آمار زندانيان مواد مخدر ياد مي‌شود، دوسوم از حدود 270 هزار زندانيان ايراني در ارتباط با مواد مخدر هستند اين بود نتيجه برپايي چوبه‌هاي داري كه شيخ صادق خلخالي وعده داده بود يا اصرار 30 و چند ساله مسوولان در امر مبارزه با مواد مخدر به شيوه‌اي كه كاملا شكست خورده. حال كه مجلس جديد با مشي اعتدالي افتتاح شد برنمايندگان اين مجلس فرض است كه ادامه‌دهنده راهي باشند كه نمايندگان دوره نهم در ماه‌هاي گذشته دنبال طرحي بودند تا مجازات اعدام قاچاقچيان مواد مخدر را به غير ازموردي كه منجر به درگيري مسلحانه شود، عملي كنند. متاسفانه سختگيري در مواد مخدر سنتي نه اينكه مانع اعتياد نشده است بلكه با جايگزيني مواد روانگردان و صنعتي سرآغاز سونامي جديدي است كه هم معتاد و هم خانواده معتاد و ديگران را در توفان بي‌امان خود به ورطه نابودي كشانده است. بايد باور كرد ديگر كشورها هم با موضوع مواد مخدر روبه‌رو هستند اما چرا تنها در ايران است كه شيوه مبارزه پاسخ نداده و هر روزه بر آمار قاچاقچيان و معتادين افزوده مي‌شود. بياييد براي يك‌بار هم كه شده فكري اساسي و راهي منطقي در پيش بگيريم و به جنگ اين معضل اجتماعي برويم اما اگر بر همين مسير شكست خورده اصرار بورزيم به يقين پيش‌بيني معاون اول قوه قضاييه كه دورنماي تاريكي از دوسه دهه آينده را ترسيم كردند. پيش رو داريم.