گردهمايي بي‌نتيجه اعضاي اوپك و غير اوپك در وين
«نه» تهران و بغداد به طرح فريز نفتي
گروه اقتصادي
ديروز اوپكي‌ها و غيراوپكي‌ها يك ماه زودتر از نشست سالانه اوپك گردهم آمدند تا خارج از فضا و التهابات نشست وزيران در مورد طرح فريز نفتي كه تقريبا به يكسالگي مطرح شدنش نزديك شده است، رنگ و بوي اجرايي‌تر بدهند و در جهت انتفاع مالي همگي گام بردارند.
بر اين اساس هيات عاليرتبه از اعضاي اوپكي‌ها و غير اوپكي‌ها در وين گرد هم آمدند تا بيشتر به طرح مباحث حمايتي از طرح فريز بپردازند. هر چند كه به نظر مي‌رسيد رايزني‌هاي پيش از برگزاري اين نشست موجب شده تا توافق بديهي به نظر برسد اما بعد از گذشت 11 ساعت جلسه نقد و اظهارنظر در نهايت اجماعي حاصل نشد و نمايندگان تهران وبغداد به طرح فريز نفتي «نه» گفتند تا نتيجه تلاش‌هاي محمد سانوسي باركيندو، دبيركل اوپك بعد از سه ماه به نتيجه نرسد. آنچه از پشت درهاي نشست اوپكي‌ها و غير اوپكي‌ها خارج شده نشان مي‌دهد عدم توافق دو عضو موثر اوپك يعني ايران و عراق در مقابل مواضع ممتنع برخي اعضاي غير اوپكي موجب شده تا اجماعي حاصل نشود و شرايط براي وارد شدن شوك قيمتي ديگر به بازار فراهم شود. البته هنوز برخي اعضاي اوپك همچون دبيركل آن اميدوارند تا در نشست امروز، تكليف روشن شود و اعضا به نظام سهميه‌بندي تن بدهند. در نشست الجزاير كه يك ماه پيش برگزار شد، اعضاي اوپك توافق كردند تا براي 15 ماه 5/32 تا 33 ميليون بشكه نفت توليد كنند تا قيمت نفت در بازار جهاني به حدود 50 تا 60 دلار برسد. البته شنيده‌ها از اعضاي اوپكي و غير اوپكي حاضر در جلسه حاكي است كه تهران همچنان بر عدم تبعيتش از اين رويه اصرار دارد و با توجه به اينكه ايران به تازگي به بازار نفت بازگشته، استدلال كرده كه از طرح فريز نفتي در صورتي حمايت مي‌كند كه توليد خودش مورد استثنا قرار بگيرد چه آنكه ايران تازه از تحريم‌هاي بين‌المللي رهايي يافته است. البته مقامات عراقي هم هفته گذشته در ديدار با دبيركل اوپك گفته بودند به دليل جنگ داخلي در اين كشور و در‌گيري با شبه نظاميان داعش، اين كشور بايد مورد استثنا در توافق اوپك باشد.
شايد به همين جهت است كه با وجود بي‌نتيجه ماندن جلسه طولاني روز شنبه اعضا، باز هم برخي اعضا از احتمال توافق در روز دوم اجلاس خبر مي‌دهند.
چشم‌انداز تا دسامبر
قرار است اجلاس عادي اوپك يك ماه ديگر (دسامبر) برگزار شود. بيش از همه وزير انرژي ونزوئلا براي نزديكي نظر اعضا در اين نشست تلاش كرده بود، حالا كه اين نتيجه حاصل نشده او اميدوار است كه توافق براي فريز نفت در روز نشست عادي اعضا شكل بگيرد. اين به آن معني نيست كه همه‌چيز پايان يافته و اعضا نشست بعدي 25 دسامبر را براي نهايي كردن مذاكرات و صحبت‌هاي رد و بدل شده نياز ندارند، بلكه تاييد تلاش خستگي‌ناپذير اعضايي است كه مي‌خواهند از نزديكي ديدگاه اوپكي‌ها و غيراوپكي‌ها به نفع قيمت‌هاي بازار نفت استفاده كنند.
سازمان كشورهاي صادركننده نفت اوپك در ماه گذشته در الجزاير براي كاهش توليد نفت به روزانه 5/32 ميليون تا 33 ميليون بشكه در روز توافق كرده بود. از نخستين كاهش توليد اوپك كه از سال 2008 اتفاق افتاد، اوپكي‌هاي بيشتر نظاره‌گر بازار بودند تا اينكه اقدامي در جهت افزايش قيمت در بازار انجام بدهند. كاهش بهاي نفت به كالال 20 دلاري و بدتر شدن وضعيت اقتصادي برخي اقتصادهاي نفتي، سبب شد تا پيشنهاد طرح فريز نفتي مورد موافقت بسياري از اعضا قرار بگيرد. از همان روزهاي اول ايران ساز مخالف كوك كرده بود، چه آنكه معتقد بود كه در غياب حضور در بازار جهاني كه به دليل تحريم‌هاي بين‌المللي صورت گرفت، رقبا مشتري‌هاي ايران را ربوده‌اند، لذا تلاش ايران احياي بازار از دست رفته است و با فريز نفتي موافقت نخواهد كرد. همين مواضع سبب شد تا سه نشست اوپك درست به همين دليل با وتوي عربستان مواجه شود تا جايي كه عربستان شرط پذيرش طرح فريز نفتي را همراهي تهران با اين طرح اعلام كرده بود. حالا عراق هم به صف مخالفان فريز نفتي پيوسته است. عراقي‌ها مي‌گويند به دليل وجود جنگ با داعشي‌ها در اين كشور لازم است عراق از كاهش توليد نفت مستثني شود. استثنائات ديگري چون ليبي و نيجريه هم مطرح است.
يك نماينده اوپكي‌ها قبل از شروع اجلاس اعلام كرد اين مسائل نتيجه‌گيري را دشوار كرده است. هر روز يك مساله تازه‌اي به وجود مي‌آيد. اما در اين ميان بقيه مقامات اوپكي از‌جمله باريكند، دبيركل اوپك به مساله فريز نفتي خوش‌بين است.
غيراوپكي‌هاي منفعل
نمايندگان كشورهاي غيراوپك كه ديروز شنبه در اين مذاكرات شركت كردند روسيه، قزاقستان، مكزيك، عمان، آذربايجان، برزيل و بوليوي بودند.
غيراوپكي‌هايي كه براي همراهي با طرح اوپكي‌ها كمي محتاط‌تر عمل مي‌كنند و تنها با تاكيد بر اينكه با ونزوئلا روي قيمت 60دلار توافق كرده‌ايم، تلويحا اعلام مي‌كنند كه اگر تضميني براي رسيدن قيمت نفت به 60 دلار وجود داشته باشد با اين طرح همراهي مي‌كنند. يا حتي برخي اعضا با راي‌هاي ممتنعي كه تاكنون ارايه داده‌اند رسما به محك زدن جمع مي‌پردازند تا بي‌پشتوانه، قول همراهي اوپكي‌ها را ندهند و غيراوپكي‌هايي همچون برزيل رسما اعلام مي‌كنند كه هنوز تصميمي نگرفته‌اند و همچنان به سبك و سنگين كردن اعضا مي‌پردازند. اين در حالي است كه برزيل در چند سال گذشته افزايش توليد داشته است و بعيد به نظر مي‌رسد كه اين كشورها بدون اميد به افزايش قيمت نفت حاضر باشند توليدات‌شان را كم كنند. در همين حال رويترز از وضعيت بازار نفت گزارش داده و نوشته است كه: «قيمت نفت در بازارهاي جهاني با وجود عوامل افزايشي نظير كاهش ارزش دلار، به علت نشست بي‌نتيجه اوپك همچنان در محدوده منفي باقي ماند و بيشترين كاهش هفتگي در يك ماه و نيم اخير را ثبت كرد. با وجود اينكه آمارها نشان داد كه تعداد دكل‌هاي نفتي امريكا براي نخستين‌بار از ماه ژوئن كاهش يافته است اما قيمت نفت به علت نگراني در مورد اينكه اوپك نتواند كاهش توليد برنامه‌ريزي شده خود را انجام دهد، به زير 50 دلار كاهش يافت و بيشترين كاهش هفتگي در 6 هفته گذشته را ثبت كرد. هر بشكه نفت برنت با 76 سنت كاهش 71/49 دلار فروخته شد. اين نوع نفت تا 31/49 دلار نيز پايين آمد. هر بشكه نفت خام امريكا نيز با 02/1 دلار كاهش 70/48 دلار معامله شد. نفت خام امريكا قيمت پايين 42/48 دلار را نيز تجربه كرد. هر دو شاخص نفتي كاهش هفتگي 4 درصد را ثبت كردند كه بيشترين ميزان از نيمه سپتامبر بود. همچنين از ديگر عوامل كاهش قيمت نفت، پيدا شدن ايميل‌هاي جديد از هيلاري كلينتون، نامزد دموكرات‌ها عنوان شده است. البته كاهش ارزش دلار مانع از كاهش بيشتر قيمت نفت شد و برخي از افت قيمتي را جبران كرد اما اختلافات در نشست اوپك در وين قيمت‌ها را همچنان پايين نگه داشت.
در عين حال بيكر هيوز، بزرگ‌ترين شركت خدمات نفتي در جهان اعلام كرد دو دكل از تعداد دكل‌هاي فعال نفتي امريكا كم شده است و به 17 هفته متوالي افزايشي تعداد دكل‌ها پايان داده است. جيمز ويليامز، اقتصاددان انرژي در لندن هم در اين‌باره گفت: اما توجه بازار همچنان به عدم توافق اوپك در نشست فني روز جمعه معطوف ماند. «دو دكل آمار چشمگيري نيست.» مقامات اوپك و همتايان غيراوپكي‌شان نظير روسيه، مذاكرات دو روزهاي را روز جمعه در وين براي محدود كردن توليد و مازاد عرضه جهاني آغاز كرده‌اند. به گفته منابع آگاه، تا ديروقت روز جمعه آنها نتوانسته بودند در مورد جزييات برنامه كاهش توليد به توافق برسند. به گفته اين منابع، ايران و عراق با كاهش توليد مخالفت كردند. فيل فلاين، تحليلگر بازار در اين باره گفت: «عراق و ايران در مورد رقم توليد بحث مي‌كنند... احساس من اين است كه وضعيت اوپك آسان نخواهد بود.»