عربستان انتخابات بدون رقيب را برد
غربي‌ها مي‌گويند راي منفي به روسيه، پيام جدي به كرملين در خصوص سوريه بود
سارا معصومي
نخستين تبعات بين‌المللي حضور نظامي روسيه در سوريه در حال نمايان شدن است. روز جمعه به وقت نيويورك درست همان‌طور كه پيش‌بيني مي‌شد در راي‌گيري مجمع عمومي سازمان ملل متحد مشخص شد كه روسيه ديگر نمي‌تواند عضوي از شوراي حقوق بشر اين نهاد باشد. راي منفي اعضا به حضور روسيه تنها و تنها يك دليل داشت: سوريه.
روسيه براي باقي ماندن در شورا تنها به دو راي بيشتر نياز داشت كه از وي دريغ شد و در نهايت رقباي مسكو توانستند پيروز ميدان باشند. نهادهاي حقوق بشري و برخي ديپلمات‌هاي ضدروس اين راي منفي را تاريخي مي‌خوانند. معاون مدير ديده بان حقوق بشر در اين خصوص مي‌گويد: «به سختي مي‌توان باور كرد كه انهايي كه روز جمعه راي مي‌دادند به فكر اتفاق‌هايي بوده‌اند كه در حلب رخ داده است.» وال استريت ژورنال در اين خصوص مي‌نويسد: در چند هفته گذشته و با شدت گرفتن ناآرامي‌ها در حلب، فشارها بر روسيه به دليل حملات جنگنده‌هاي اين كشور در شرق حلب در سطح بين‌المللي افزايش يافت و در صحن علني و دالان‌هاي پشت صحنه سازمان ملل به كرات در خصوص نقشي كه روسيه در حلب بازي مي‌كند، گفت‌وگو شد. برخي از نهادهاي حقوق بشري و حتي سياستمداران اروپايي حتي از عبارت جنايت جنگي در خصوص اقدام‌هاي روسيه در حلب استفاده كردند و البته كه تمام اين موضع‌گيري‌ها خود را در نشست روز جمعه مجمع عمومي و راي منفي به حضور روسيه نشان دادند. پس از راي منفي به حضور روسيه در شوراي حقوق بشر، ويتالي چوركين، نماينده روسيه در سازمان ملل تمام اتهام‌ها در خصوص نقض حقوق بشر توسط دولتش در حلب سوريه را رد كرد و گفت كه دو كشور ديگري كه با روسيه در خصوص كرسي در شوراي حقوق بشر رقابت مي‌كرده‌اند يعني مجارستان و كرواسي هم چندان با استانداردهاي بين‌المللي در خصوص دموكراسي همخواني ندارند. شوراي حقوق بشر كه 47 كرسي را در دل خود دارد و مقر آن در ژنو است در سال 2006 شروع به كار كرد و گفته مي‌شود كه مسووليت آن مبارزه با نقض حقوق بشر است هرچند كه عملا تاكنون چنين خروجي از عملكردهاي اين شورا به دست نيامده و البته اعضا هم براي به دست آوردن كرسي در اين شورا بايد دست به لابي‌هاي سياسي و اقتصادي بزنند. مساله‌اي كه مشروعيت اين شورا را به خودي خود زير سوال برده است. اعضاي اين شورا تلاش مي‌كنند طرح‌هايي را براي ارتقاي وضعيت حقوق بشر به كشورها ارايه دهند يا موارد نقض حقوق بشر را به شوراي امنيت يا ديوان لاهه ارجاع دهند. اين شورا از توان اجرايي براي اقدام مستقل عليه كشورها برخوردار نيست اما مي‌تواند بر حجم فشار بر كشورها در خصوص مسائل حقوق بشري بيفزايد. تعيين گزارشگر ويژه براي كشورها با مسووليت خاص حقوق بشري نيز در زمره مسووليت‌ها و اختيارات اين شورا است. در نشست روز جمعه رقابت بر سر 14 كرسي بود كه ميان مناطق مختلف جغرافيايي قسمت شده بود. روسيه بايد با مجارستان و كرواسي در اين گردونه رقابت مي‌كرد كه در نهايت بازي را واگذار كرد. بر اساس قوانين موجود كه بسيار هم محل مناقشه است هركشوري كه دو سوم آراي مجمع عمومي را به خود اختصاص داده باشد، مي‌تواند در شوراي حقوق بشر هم حضور داشته باشد. از سوي ديگر بزرگ‌ترين ايراد اين است كه گزارش‌ها در خصوص موارد نقض حقوق بشر توسط كشورها در راي‌گيري نقشي ندارد. اين بدان معنا است كه مثلا كشوري كه سابقه نقش حقوق بشر را در پرونده خود دارد يا پرونده مفتوحي در اين قضيه دارد از ميدان رقابت‌ها حذف نمي‌شود. امسال نهادهاي حقوق بشري بسياري به پيشواز اين انتخابات رفتند و در نامه‌هاي سرگشاده يا درخواست نامه‌هاي متعدد خواهان بلوكه شدن حضور عربستان سعودي و روسيه شده بودند كه اين تلاش‌ها در خصوص روسيه جواب داد اما سعودي‌ها اين‌بار هم از سد اعتراض‌ها گذشتند. در حالي كه سوريه كرسي روسيه در شوراي حقوق بشر را از زير پاي اين كشور كشيد در خصوص دخالت‌هاي سعودي در يمن هم گزارش‌هاي مشخص و شفاف بسياري وجود داشت. گزارش‌هايي كه در تمامي آنها تاكيد شده بود كه سعودي در كشتار زنان، كودكان و شهروندان غيرنظامي در يمن نقش دارد. با اين همه عربستان سعودي به اين دليل توانست برگ برنده را به خود اختصاص دهد و كرسي موجود در شوراي حقوق بشر را حفظ كند كه در منطقه جغرافيايي آن، كشور ديگري بر سر كرسي موجود با رياض رقابت نمي‌كرد. عربستان توانست از مجموع 193 راي، 152 راي را به خود اختصاص بدهد. امريكا و بريتانيا هم كه در جدال بي‌رقيب مانند عربستان وارد شده بودند توانستند كرسي‌هاي خود را حفظ كنند. چين، برزيل، كوبا، مصر، ژاپن، عراق، روآندا، تونس و آفريقاي جنوبي هم برگه‌هاي برنده را به خود اختصاص دادند.
اين نخستين‌بار از سال 2006 بود كه روسيه نتوانست برگ حضور در شوراي حقوق بشر را براي خود حفظ كند. برخي از نمايندگان حاضر در مجمع عمومي مانند نماينده نيوزلند گفتند كه راي منفي به حضور روسيه در شورا، عملا بسياري از حاضران در صحن مجمع عمومي سازمان ملل را شوكه كرد. درست در ساعاتي كه اعضاي مجمع عمومي راي منفي خود به حضور روسيه در شورا را به صندوق مي‌انداختند، ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه با درخواست وزارت دفاع كشورش براي ازسرگيري حمله به حلب شرقي مخالفت كرد و تاكيد كرد كه بايد به كانال‌هاي انتقال كمك‌هاي انسان‌دوستانه وقت بيشتري داده شود و از سوي ديگر شهروندان غيرنظامي هم فرصت كافي براي خروج از حلب را داشته باشند. گاردين در خصوص راي منفي به روسيه در شوراي حقوق بشر مي‌نويسد: اعضاي سازمان ملل پيام قوي به كرملين دادند كه بايد منتظر عواقب حمايت‌هاي خود از سوريه و همچنين عملكردهاي نظامي‌اش باشد. از سوي ديگر برخي منابع در داخل شوراي حقوق بشر هم مي‌گويند كه با بالا گرفتن اعتراض‌ها در خصوص حضور مجدد عربستان سعودي در اين شورا، به نظر مي‌رسد كه سازمان ملل بايد تا سال آينده كارزار جديدي را تعريف كند كه در سايه آن براي كرسي‌هاي مناطق مختلف جغرافيايي، نامزدهاي جدي وجود داشته باشد تا يك كشور در صحنه بدون رقيب نتواند با وجود آمار فاحش نقض حقوق بشر باز هم روي كرسي خود در شورا تكيه بزند. يك تحليلگر مسائل روسيه در خصوص واكنش روسيه به راي شوراي حقوق بشر مي‌گويد: براي روس‌ها تنها شوراي امنيت سازمان ملل متحد مهم است چرا كه در آن شورا حق وتو دارند و مي‌توانند سياست‌هاي خود را بلامنازع پيش ببرند.