محمدجواد ظريف، وزير خارجه:
در دولت دوازدهم ابراولويت ما رابطه با همسايگان خواهد بود
گروه ديپلماسي| مصافحه محمدجواد ظريف، وزير خارجه ايران و عادل الجبير، وزير خارجه عربستان سعودي در حاشيه نشست فوق‌العاده سازمان همكاري‌هاي اسلامي در استانبول با واكنش‌هاي متعددي در رسانه‌هاي عربي منطقه و رسانه‌هاي داخلي روبه رو شد. برخي از تحليلگران نام‌آشناي جهان عرب مانند عبدالواري عطوان در يادداشتي با عنوان «مصافحه تاريخي و غافلگيركننده وزيران خارجه ايران و عربستان در استانبول چرا اكنون اتفاق افتاد؛ آيا اختلاف بر سر قطر دليل آن است؟ آيا به زودي عبدالملك الحوثي، چه بسا وليد المعلم را در رياض مي‌بينيم؟» نوشت: هنگامي كه چند روز پيش در روزنامه راي‌اليوم گفتيم كه عربستان سياست‌هاي گشايش و اقبال در روابط با ايران و محور آن در منطقه را آغاز كرده، فالي نگرفته بوديم بلكه آن يك پيش‌بيني بود. دعوت محمد بن سلمان وليعهد سعودي از سيد مقتدي صدر براي سفر به عربستان و استقبال گرمي كه از وي به محض رسيدن به فرودگاه شد، مويد گرايش غيرمنتظره سعودي‌هاست. مصافحه‌اي كه روز سه‌شنبه بين محمد جواد ظريف وزير خارجه ايران و عادل الجبير، همتاي سعودي پس از سال‌ها رنجش دو كشور از يكديگر در حاشيه كنفرانس فوق‌العاده سازمان همكاري اسلامي در استانبول صورت گرفت، تاكيد ديگري بر تغيير مواضع سعودي به سمت گفت‌وگو و ديپلماسي به جاي رويارويي و تنش رسانه‌اي است. از زماني كه محمد صالح بن طاهر بنتن، وزير حج و اوقاف عربستان از رييس سازمان حج و زيارت ايران براي سفر به عربستان دعوت كرد و به بحث و رايزني درباره علت غيبت حجاج ايراني براي انجام دادن فريضه حج سال گذشته پرداخت، معلوم بود كه سران سعودي به شيوه‌اي درصدد گشايش در روابط با ايران هستند.
مصافحه با همتاي سعودي بسيار طبيعي بود
با اين وجود تعبير محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه ايران از اين مصافحه پر سروصدا با تعابيري كه رسانه‌ها از آن ياد مي‌كنند متفاوت است. روز گذشته محمدجواد ظريف در حاشيه جلسه هيات دولت در پاسخ به سوال‌هاي بي‌شمار خبرنگاران در مورد اين ديدار كوتاه گفت: چنين اتفاقاتي در جلسات بين‌المللي طبيعي است كه افرادي كه آنجا حضور دارند با هم برخورد كنند. مخصوصا در جلساتي كه افراد محدودي در يك سطح در جلسات حضور داشته باشند اين رويارويي بسيار طبيعي است. در مهماني غذا در جلسات كشورهاي اروپايي ما به دلايل ملاحظات شرعي شركت نمي‌كنيم اما در مهماني غذاي كشورهاي اسلامي كه آن مسائل وجود ندارد منعي براي شركت ما نيز نيست. در حاشيه مراسم مهماني ناهار كه وزير خارجه تركيه ترتيب داده بود من با عادل الجبير كه سال‌هاست همديگر را مي‌شناسيم و سلام و عليك داريم برخورد كرديم و مجددا سلام عليك و احوالپرسي كرديم. ظريف ادامه داد: جمهوري اسلامي ايران گرچه با بسياري از سياست‌هاي دولت عربستان سعودي مخالفت دارد، اما سياست ما همواره برقراري ارتباط خوب با همسايگان بوده است. ما هيچگاه به دنبال نداشتن رابطه مناسب با همسايگان‌مان نبوده‌ايم. كماكان هم سياست ما اين است كه با همه همسايگان رابطه خوبي داشته باشيم و البته اين در گرو رابطه بر اساس احترام متقابل، سياست‌هاي عاقلانه و منطقي است و بر اين اصل كه با مردم منطقه برخورد نامناسبي صورت نگيرد. ما نه تنها با داشتن روابط خوب با همسايگان مشكلي نداريم بلكه تاكيد ما در سياست خارجي اين است كه اولويت ما با كشورهاي همسايه است. در دولت دوازدهم هم ابر اولويت ما همسايگان خواهند بود.
بي‌ارتباط با سفر صدر به جده
وي در پاسخ به اين پرسش كه احوالپرسي شما با الجبير ربطي به سفر صدر به عربستان داشته است، گفت: فكر مي‌كنم سياستي كه دولت عربستان در عراق دنبال مي‌كند ارتباطي با اين ملاقات نداشت. اين ملاقات يك سلام عليك معمولي سياسي بود. البته همان‌طور كه تاكيد كردم ايران هيچگاه سياستش دوري از همسايگان نبوده و هميشه سياست ما اين بوده با همسايگان‌مان بهترين رابطه را داشته باشيم. اگر همسايگان اين آمادگي را داشته باشند و دنبال اين نباشند كه تنش و تشنج در منطقه وجود داشته باشد حتما ايران را به عنوان يك همكار و همراه خوب و كشوري كه منافعش در ثبات و امنيت منطقه است، خواهند ديد. كشور ما منافعش در اين است كه منطقه ما منطقه قدرتمندي باشد؛ منطقه‌اي باشد كه براي تامين امنيت به خارجي‌ها نياز ندارد بلكه مي‌تواند امنيت درون‌زا و مبتني بر خواست مردم داشته باشد. اينها خواست‌هاي جمهوري اسلامي است و هرچه سريع‌تر برخي همسايگان بتوانند خود را با اين واقعيات روز هماهنگ كنند ما روزهاي بهتري در آينده خواهيم داشت.
حمايت وزارت خارجه از مصوبه مجلس
ظريف در پاسخ به اين پرسش كه اگر ترامپ طرح تحريم‌هاي جديد را امضا كند ايران چه اقدامي انجام خواهد داد، گفت: در جلسه هيات نظارت بر برجام اقدام‌هاي بسياري را در پاسخ به تحركات امريكا بررسي كرديم. احتمالا نخستين برخورد ما تصويب مصوبه مجلس است كه اقدام متقابل را در نظر گرفته است. مجلس مذكرات و بررسي‌هاي اوليه را انجام داده و وزارت امور خارجه از ابتداي كار همراه و موافق با اين اقدام مجلس بوده است. در حال حاضر نيز ما موافق اقدام مجلس در اين زمينه هستيم. پس از اين مرحله، اقدام‌هاي ديگري را هم طراحي كرده‌ايم. وي در پاسخ به سوال ديگري در مورد ارجاع ايران به مواد 36 و 37 در برجام براي شكايت از امريكا گفت: ماده 36 و 37 هم جاي خود را دارد و در جاي خود استفاده مي‌شود. اما كميسيون مشترك و رسيدگي به موضوعات توسط كميسيون مشترك ضرورتا معطوف به اعمال ماده 36 نيست. البته از اين مسير هم استفاده خواهيم كرد. مسيرهاي ديگري را نيز پيش‌رو داريم كه از جمله آنها مي‌توان به اقدام حقوقي و سياسي و همچنين اقدام توسط سازمان انرژي اتمي اشاره كرد كه ان‌شاءالله به زودي اجرايي و اعلام خواهند شد.
پايان ايران‌هراسي
وزيرامورخارجه درباره مهم‌ترين اقدامات وزارت خارجه در 4 سال گذشته گفت: مهم‌ترين كاري كه در حوزه سياست خارجي انجام شده پايان دادن به ايران‌هراسي و تبليغاتي بوده كه عليه جمهوري اسلامي از سوي صهيونيست‌ها و از سوي امريكايي‌ها شكل مي‌گرفته براي اينكه ايران را به عنوان تهديد نظم و امنيت منطقه‌اي و بين‌المللي مطرح و ايران را از معادلات منطقه‌اي و بين‌المللي حذف كنند. بحمدالله در چهار سال گذشته شاهد بوديم كه نه تنها ايران در معادلات منطقه‌اي حضور پيدا كرد بلكه الان معادلات منطقه‌اي حول محور ايران شكل گرفته و به نظر من يكي از توفيق‌هايي بوده كه هم به دليل سياست خارجي منسجم و هم به دليل حضور بسيار تعيين‌كننده جمهوري اسلامي در سطح منطقه شكل گرفته است.
متوازن‌سازي روابط ايران در دولت يازدهم
ظريف در ادامه سخنانش گفت: متوازن‌سازي روابط ايران در سطح بين‌المللي يكي ديگر از دستاوردهاي اين چهارسال است. ما امروز با همه قاره‌هاي دنيا ارتباط داريم و ارتباط‌هاي ما از يك يا دو حوزه جغرافيايي فراتر رفته است و با 5 قاره جهان روابط داريم. كمااينكه در روزهاي آتي نيز از 5 قاره جهان چهره‌هايي در ايران حضور پيدا خواهند كرد. خوشحاليم كه ايرانيان خارج از كشور رابطه بسيار نزديك‌تري با جمهوري اسلامي پيدا كرده‌اند. من بسيار از اين پديده خوشحال هستم كه ما در كشورهاي خارجي چه در استانبول در نزديك خودمان، چه در لس‌آنجلس يكي از دورترين نقاط از ايران به هر حال آنجا چهار ساعت مردم در صف انتخابات ايستادند كه راي بدهند. اين نشان‌دهنده همبستگي ايرانيان در سطح جهان است و اين را از توفيقات بسيار مهم دولت يازدهم مي‌دانم اميدواريم با لطف خدا، راهنمايي و هدايت مقام معظم رهبري و درايت و شجاعتي كه رياست‌جمهوري داشتند و همكاري همه مردم اين سياست‌ها را توسعه دهيم.
جدا شدن از سياست ايراني امريكا
ظريف در ادامه در پاسخ به سوال ديگري در مورد رفتارهاي ضدايراني اخير امريكا و معناي سياست‌هاي تهران در برابر اين اقدام‌ها گفت: امريكا تلاش كرده كه ايران را از بهره‌برداري كامل از برجام محروم بكند و من فكر مي‌كنم با سياست مدبرانه‌اي كه ايران دنبال كرده -و اين سياست، سياست نظام ما هست-در واقع اروپايي‌ها دارند خود را از اين سياست جدا مي‌كنند و اين بسيار تحول مهمي است. وي خاطرنشان كرد: مي‌بينيد كه توافق توتال زماني اتفاق افتاد كه اين تلاش‌ها به اوج خود رسيده بود ولي توتال به ايران آمد. مشكلات ديگر هم داشتيم كه طبيعي هم است مقداري زمان مي‌برد چون مقدار زيادي زمان برد تا اينكه ايران را از اقتصاد جهان جدا كردند و براي بازگشت مجدد ايران و بازگشت بانك‌هاي ما به صحنه بين‌المللي هم‌زمان لازم است. الان اين زمان را به دست آورديم و داريم به نتيجه مي‌رسيم ولي نكته بسيار مهم اين است كه با وجود همه اين فضا‌سازي‌ها كه در امريكا در حال شكل‌گيري است، همكاري اقتصادي با ايران به سمت گسترش است و اين نشان مي‌دهد كه ما درست عمل مي‌كنيم. من فكر مي‌كنم با ايجاد تغييرات ساختاري در وزارت خارجه در دولت دوازدهم و توجه متمركزتر به موضوع اقتصاد در ساختار وزارت خارجه، بتوانيم تلاش كنيم در زنجيره ارزش جهاني حضور جدي‌تري داشته باشيم. اين امر يعني اينكه توليد كنيم براي صادرات و حضور در بازارهاي بين‌المللي و جذب سرمايه و فناوري كنيم و در حوزه‌هاي مختلف بتوانيم يك بخش فعال از اقتصاد جهاني باشيم و اين حتما كمك مي‌كند به اهدافي كه مقام معظم رهبري براي امسال مطرح كردند كه سال توليد و اشتغال است.