مك‌فارلين به ايران آمد
محسن رشيد
«سردار محسن رشيد» پژوهشگر تاريخ جنگ ايران و عراق و رييس اسبق «مركز مطالعات و تحقيقات جنگ» سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ايران است. او در يادداشتي به مناسبت سالمرگ آيت‌الله هاشمي در چند بخش به نقش او در دوران 8 سال دفاع مقدس اشاره كرده است. در يادداشت چهارم كه در شماره قبلي منتشر شد به آغاز ماجراي سفر مك فارلين به ايران اشاره شد. نوشته ذيل بخش پنجم اين يادداشت است و ادامه آن به طور منظم در شماره‌هاي آتي منتشر خواهد شد. «مك‌فارلين به ايران آمد و در جريان ملاقات با او نمايندگي از طرف آقاي هاشمي و آقاي رضايي عضو هيات ملاقات‌كننده بودند. در حقيقت اين دو نفر با هم حركت مي‌كردند. پرسش اصلي اينجاست كه چه چيزي جريان مك‌فارلين را ناكام گذاشت؟ تلاش اسراييلي‌ها براي سهم‌خواهي در اين ارتباطات به وجودآمده، مساله غيرقابل تحملي براي طرف ايراني بود. برخي از تجهيزاتي كه امريكايي‌ها آورده بودند، آرم اسراييل داشت و- بر اساس شنيده‌ها- هواپيمايي كه حامل اين تسليحات بود از اسراييل پرواز كرده بود. اين به آن معنا بود كه اسراييلي‌ها مي‌خواستند مذاكرات را به گونه‌اي آلوده كنند و سهم خود را از آن ببرند. لذا معتقدم آنچه باعث شد كه امام اجازه ندهند مذاكرات ادامه پيدا كند، آلوده كردن مذاكرات توسط اسراييلي‌ها بود. مذاكرات در تابستان 65 اتفاق افتاد اما توسط ايراني‌ها و امريكايي‌ها افشا نشد، بلكه عامل اصلي افشاي جريان سفر مك‌فارلين به ايران جاسوس ايراني‌الاصل دوجانبه به نام قرباني‌فر بود. او هم با اسراييل و هم با ايران در ارتباط بود و زماني كه اسراييلي‌ها نتيجه‌اي از اين مذاكرات به دست نياوردند، قرباني‌فر را وسوسه كردند تا اطلاعات اين مذاكرات را افشا كند. قرباني‌فر هم اطلاعات را در اختيار سيدمهدي هاشمي- برادر داماد مرحوم آيت‌الله منتظري- قرار داد و وي هم از طريق نشريه الشراع سوريه آن را منتشر كرد. امام (ره) با ملاحظه اين شرايط، آقاي هاشمي را مامور افشاي اين سفر كرد. آقاي هاشمي هم در خطبه‌هاي نماز جمعه 13 آبان 65 ماجرا را افشا كرد. از سوي ديگر از ابتداي سال 1365 خطباي نماز جمعه- آقايان هاشمي، موسوي‌اردبيلي و آيت‌الله خامنه‌اي- سال 65 را سال سرنوشت جنگ نام گذاشته بودند. اين بدان معني بود كه امسال جنگ را تمام مي‌كنيم. قرار بود فتوحات تا شبه‌جزيره فاو ادامه پيدا كند. ابوالخضيب تصرف شده و از آن طريق به حومه بصره نزديك شويم و اين يعني آمادگي براي مذاكره تا پايان جنگ. براي اين موضوع سپاه كه تا قبل از عمليات فاو 300 گردان درخواست كرده بود، اينجا 500 گردان خواست. قواي كشوري هم كه پيش از آن براي تامين 300 گردان اعلام ناتواني كرده بودند، با پشتيباني آنان 250 گردان تامين شد.»