آيا مي‌دانستيد نخل‌ها قهر مي‌كنند؟
قاسم منصور آل‌كثير
نخل‌ها شباهت بسياري با انسان‌ها دارند. واحد شمارش نخل‌ها، «نفر» است. نخل مثل انسان اگر سرش بريده شود، مي‌ميرد. اگر آب از سرش بگذرد نيز مرگش حتمي است. نخل‌ها مثل انسان‌ها قهر مي‌كنند. اما «قهر نخل» شايد سال‌ها طول بكشد. در باور نخلداران جنوب چنين روايتي وجود دارد كه اگر نخلي از نخلدارش ناراحت شود، قهر مي‌كند و شايد تا يك سال يا بيشتر، ثمر ندهد. اصولا به طور كلي محيط زيست و به طور خاص برخي درختان و گياهان نزد مردم جنوب خصوصا اهوازي‌ها، مقدس و داراي احترام هستند. نخل يكي از درختان مقدسي است كه بسيار توسط اهوازي‌ها مورد احترام قرار مي‌گيرد. تا جايي كه آن را در مقام يك انسان مي‌دانند. البته نوع برخورد مردم اهواز با نخل، داراي پيشينه است. نخل در بسياري از كتب مقدس آسماني بارها مورد اشاره قرار گرفته است. در روايات آمده پيامبر اسلام حضرت محمد (ص) مي‌گويد: «اكرموا عمتكم النخله؛ فإنّها خلقت من بقيه طين آدم» يعني: نخل عمه شما است و آن را مورد كرامت قرار دهيد چراكه از گِلي خلق شده كه انسان از آن خلق شد. قهر ِ نخل، يكي از «ميراث‌هاي معنوي» نخلداران اهوازي به حساب مي‌آيد. ميراثي كه به دليل مشكلات محيط زيستي در آستانه فراموشي است.
نخلداران اعتقاد دارند كه نخل مثل يك دوست از انسان دلخور مي‌شود و حتي قهر مي‌كند. نخلداران اصولا براي جلب رضايت نخل ِ قهر كرده، با او به گفت‌وگو مي‌نشينند. گپ و گفتي دوستانه. گاهي حتي از دستش دلخور مي‌شوند و او را تهديد به كتك مي‌كنند، در اين بين، شخصي به عنوان واسطه بين نخل و نخلدار مي‌آيد و از طرف نخل، قول مي‌دهد كه نخل دست از قهر بردارد و سال جديد ثمر دهد. نخل از ديرباز بر تمامي جنبه‌هاي زندگي مردم و مناسبات فرهنگي اجتماعي و اقتصادي اقوام و مناطق مختلف تاثير داشته است. از نقش‌هاي مانده بر اشيا و يادمان‌هاي پيش از تاريخ و عيلاميان تا دوران تاريخي متاخر. نشانه‌هاي متعددي از ديرزيستي درخت نخل در آثار تمدن ملل بزرگ عهد باستان وجود دارد كه دال بر قداست و جايگاه ويژه آن است. موطن اصلي اين درخت در بين‌النهرين و در كشور باستاني بابل (شمال عراق امروزي) است. بصره در عراق و خوزستان در ايران از مراكز مهم نخل در منطقه هستند. ناصر خسرو در سفرنامه‌اش نوشت كيلومترها راه را زير سايه نخلستان‌هاي خرمشهر يا (محمره) آن زمان و آبادان طي كردم. اما اكنون با نابودي بخش زيادي از نخيلات جنوب، مشخص نيست در آينده نزديك نخلي مي‌ماند كه دلخور شود و قهر كند؟ اهوازي‌ها شايد بتوانند نخل ِ قهر كرده را راضي كنند اما بايد مراقب باشيم طبيعت با ما قهر نكند...
خبرنگار خوزستان