اين رنگ، آن نما، آن دلدادگي وصداي چه چه بلبلان ديدار ي بس عجب از فصل بهار نيست يادگاري از فلسفه عشق و مهر ومحبت است چرا كه با گذري بر تاريخ زبان و ادبيات فارسي و ادبيات مذهبي سرزمين مان، مييابيم گل محمدي و گلاب را در كنار بهترين واژهها كه شايد راز اين ماندگاري در تحمل زياد گل محمدي در ديگهاي سرخ مسين است كه با نمايههايي چون عشق وزندگي همراه شده و فراتر از اين ضرب المثل كه ميگويد عمر گل دوراز است، ميدرخشد. در حكايتي در مثنوي معنوي، مولانا از عشق راستين چنين ميگويد، زمانيكه عاشق پس از مدتي چهره زيباي معشوق را ميبيند بيهوش ميشود كه تدبير درمان هوشياري عاشق با گلاب همراه ميشود
هرچه كردند از بخور وازگلاب / نه بجنبيد و، نه آمد در خطاب.
واژه گلاب در ادبيات ايران، نماد ي از پاكي و عشق و زندگي است كه بيشتر از هر گياهي به همراه بلبل و عشق نمايان شده اما در اين بيت از درجه خلوص و ناب بودن گلاب هم سخن گفته شده كه بيانگر آن است كه در درمان وطب سنتي از ديرباز جايگاه عرقيات گياهي و گلاب وِيژه وخاص بوده است اما در ادبيات مذهبي هم گلاب و گل سرخ از نظر پيامبر و امامان معصوم جايگاه ويژه دارد. از حضرت رسول (ص) نقل شده: « ريختن گلاب بر صورت، آب صورت را زياد ميكند و پريشاني را برطرف مي سازد. » ايشان د ر حديث ديگري فرمودهاند: « هر كه گلاب بر صورت بمالد، در آن روز بدحالي و پريشاني به او نرسد، و چون گلاب را بر صورت و دستها بمالد، حمد خدا بكند، و صلوات بر محمّد و آل محمّد بفرستد. »
همچنين از حضرت صادق (ع) نقل شده است: «هر كه در روز اول ماه مبارك رمضان يك كف گلاب بر روي بريزد، در آن روز از خواري و پريشاني ايمن گردد و هر كه در آن روز بر سرش يك كف گلاب بريزد، در آن سال از مرض سرسام و ذات الجنب ايمن گردد. »
در سندي معتبر از حضرت امير المومنين (ع) چنين آوردهاند كه: « حضرت رسول (ص) هر دو كف را از گل سرخ پر كرده و به من عطا فرمودند، چون نزديك به مشام خود بردند، فرمودند كه اين بهترين گل هاي بهشت است »
گلاب
عرقي است كه از گل بخصوصي به نام گل محمدي يا «گل گلاب» ميگيرند. اين مايع همان اسانس رز (گل محمدي) است كه تا امروز 200 نوع از آن شناسايي شده است، اما تنها دسته محدودي از آن را در تهيه گلاب مورد استفاده قرار ميدهند. گلاب را ميتوان معجزه طبيعت ناميد. خواص و فوايد بسياري در اين عصاره قرار دارد كه در درمان بسياري از دردها و بيماريها ميتواند موثر باشد.
گلاب معروفترين نوع عرقيات است كه از گل سرخ گرفته ميشود. گفته ميشود كه حضرت محمد (ص) از عطر اين گل استفاده مينمودند و به همين دليل گل سرخ را با نام گل محمدي نيز ميشناسند.
نام گلاب با فرهنگ سنتي و باورهاي مذهبي مردم نيز درآميخته است. گلاب خاص ايران است وبيشترين توليد آن در شهر كاشان است. گلاب كاشان در پيشينه ادبيات ايران نيز رسوخ كرده و جايگاه ويژهاي داشته است، بطوري كه شعرا براي تلطيف اشعار خود از نام گلاب با آميزهاي از معشوق خود نام ميبردهاند كه يك نمونه از آن در حكايت مولانا آورده شد. اين گل بهاري از اواسط ارديبهشت تا اواخر خرداد رويش دارد و از خواص درماني فراواني برخوردار است. طبيعت گلاب گرم است و مقوي معده، قلب، كبد و اعصاب بوده و آرامبخشي قوي به حساب ميآيد. به همين دليل است كه قديميترها مصرف گلاب را در روزهاي سخت و پرتنش لازم ميدانستند. اين مايع خوشبو و معطر تا حدودي تحريككننده جريان خون بوده و بافت پوست را به توليد سلولهاي جديد تحريك ميكند. گلاب ضدافسردگي است، عزت نفس، اعتماد، اميد و قدرت ذهني را تقويت و بطور موثري با افسردگي و اضطراب مبارزه ميكند و ناراحتيهاي عصبي و بيخوابي را كاهش ميدهد.
براي رفع بيماريهاي پوستي مفيد است
يكي از مهمترين كاربردهاي گلاب، جهت مواظبت از پوست است. گلاب براي انواع پوستها به خصوص پوستهاي خشك و حساس مناسب است. يكي از موارد استفاده گلاب جهت پاك كردن پوست است و ميتوان به جاي محصولات شيميايي پاككننده، از آن استفاده كرد.
استفاده ديگر آن جهت طراوت و تازگي پوست است؛ بدين گونه كه پس از هر بار استحمام كه منافذ پوست بازتر هستند، گلاب را به پوست صورت بماليد. در اين حالت اسانس موجود درگلاب به سرعت جذب پوست ميشود كه با توجه به اثرات آن در افزايش جريان خون، باعث شادابي پوست ميگردد. البته استفاده مداوم از اين روش ميتواند اين اثرات مطلوب را ايجاد كندو در رفع لكههاي پوست موثر باشد و با خارج و خنثي كردن سموم، خون را تصفيه ميكند كه در نتيجه از ناراحتي پوستي در امان هستيد. گلاب به دليل داشتن خاصيت ضدعفونيكنندگي براي پوست سر و مو نيز مفيد است. اين ماده حتي در رفع جوشهاي بدن نيز تاثير دارد. براي اين كار بايد مقداري گلاب را با جوش شيرين مخلوط كنيد تا خمير نرمي به دست آيد. سپس اين خمير را مدت يك ساعت يا تمام شب (هنگام خواب) روي جوشهاي خود قرار دهيد. گلاب، بازسازي سلولهاي پوست را تسريع و خستگي و سرخي پلكها را برطرف ميكند.
درمان بيماريهاي گوارشي
ضدعفونيكننده، برطرفكننده بيماريهاي گوارشي، مقوي معده و قلب و تسكيندهنده دردهاي روماتيسمي است و ضدتهوع خوبي است. مصرف گلاب براي دلپيچهها مفيد است به خصوص زماني كه نفخ به عضلات دستگاه گوارش فشار وارد ميكند. گلاب بيشتر، به عنوان يك ماده ضدنفخ و بادشكن مطرح است يعني باعث كاهش گازهاي دستگاه گوارش ميشود. اين گازها ذراتريزي هستند كه يا جذب بدن ميشوند يا به صورت باد گلو خارج ميشوند. علاوه بر اين خاصيت، گلاب ميتواند تا حدودي از اسهال جلوگيري كند. اين ماده قلب و معده را تقويت ميكند و اضطراب را از دل دور ميكند.
ساير خواص درماني گلاب
از بُخور گلاب ميتوان براي درمان گلودرد و بيماريهاي تنفسي استفاده نمود وبراي معالجه اشخاص گرمازده، بهترين راه خورانيدن گلاب همراه با مقداري يخ است.
گلاب بهترين نوشيدني براي كساني است كه دچار خونريزي سينه و گلو هستند. نوشيدن گلاب خنك، گرمي درون را از بين ميبرد و بدن را تقويت ميكند و بوييدن آن براي تقويت قلب و رفع بيهوشي و تقويت حواس باطني مفيد است.
خوردن گلاب براي رفع بوي بد دهان مفيد است و همچنين تحريككننده هورمونها بوده تا حدودي تنظيمكننده قاعدگي است. خوردن گلاب به بيماران قلبي توصيه ميشود و نوشيدن روزانه يك ليوان دوغ مخلوط با گلبرگهاي گل محمدي براي تنظيم كار جهاز هاضمه، خصوصا در روزهاي گرمي تابستان، پيشنهاد ميشود.
گلاب ضد ويروس؛ گلاب مانع از ورود ويروسهاي متفاوت به بدن ميشود.
گلاب، ماهيچهها و رودهها و رگهاي خوني را منقبض ميكند تا مانع افتادن دندان، ريزش مو، چروك شدن پوست و از بين رفتن استحكام رودهها، ماهيچههاي ناحيه شكم و اندامها شود. علاوه بر آن با انقباض رگهاي خوني مانع از خونريزي بر اثر زخم و خراش ميشود.
گلاب با باكتري مبارزه ميكند؛ در درمان اسهال، وبا، حصبه، مسموميت غذايي و بيماريهاي ديگري كه بر اثر باكتري به وجود ميآيد، موثر است. گلاب در درمان عفونتهاي باكتريايي داخلي مانند روده، معده، مجراي ادراري، عفونتهاي خارجي روي پوست، گوش و چشم نيز موثر است.
گلاب به دليل داشتن خاصيت ضدعفونيكننده و ضدميكروبي براي شستشوي چشم مناسب است؛ البته گلابي كه به اين منظور استفاده ميشود بايد عاري از آلودگيها و به اصطلاح كاملا استريل باشد. براي رفع خستگي و درد چشم نيزمي توانيد مقداري گلاب به پشت پلكهاي خود بماليد. زردآب را از كيسه صفرا خارج ميكند و مانع مشكلاتي چون اسيديته ميشود.
بررسي روند صادرات گلاب و عرقيات در كشور
با توجه به آمار گمركات مرزي ايران جمع كل صادرات گلاب وعرقيات ازجمهوري اسلامي ايران طي سالهاي 89-85 برابر با21085418 كيلو گرم و با ارزش 51660810 دلار همراه بوده است همچنين كل صادرات گلاب و عرقيات در سال 93 برابر با 2706988 كيلو و ارزش دلاري 12288410 دلار بوده است.
خوشه گلاب، عرقيات و اسانس كاشان
شهرستان كاشان بزرگترين مركز توليد گلاب و عرقيات كشور است و با وجود بيش از 1500 واحد سنتي و 20 واحد صنعتي فعال نخستين صنعت مهم اين شهرستان محسوب ميگردد و سابقه طولاني در پرورش گل محمدي و ساير گياهان دارويي دارد.
عملكرد ماه گذشته خوشه گلاب
1- پيگيري تفاهم نامه با صندوق كارآفريني اميد جهت پرداخت تسهيلات به گلابگيران
2- پيگيري تفاهم نامه با دانشگاه سليمان دميرل اسپارتا تركيه
3- هماهنگيهاي لازم جهت برگزاري تورصنعتي بازديد ازنمايشگاه بينالمللي مواد غذايي آنوگا آلمان براي واحدهاي گلابگيري
4- اخذ برند حلال 8واحداز ذينفعان خوشه و پيگيري براي 30 واحدديگر
5- پيگيري آمارگيري دقيق از واحدهاي گلابگيري فعال در سطح شهرستان با همكاري فرمانداري و ساير دستگاههاي اجرايي ذي ربط
6- پيگيري تشكيل انجمن توليدكنندگان گلاب و عرقيات تحت پوشش اتاق بازرگاني، صنايع، معادن و كشاورزي ايران
7- پيگيري تشكيل اتحاديه گلابگيران سنتي تحت پوشش اتحاديه اصناف
پرفسورحسن بايدار، استاد دانشگاهSDU شهر اسپارتا. تركيه
وي كه به دعوت خوشه گلاب كاشان به اين ديار سفر كرده ، در بازديد از كارخانههاي صنعتي و كارگاههاي سنتي اين شهرستان در گفتوگو با خبرنگار روزنامه اعتماد چنين گفت: من قبل از اينكه به ايران بيايم د رمورد شركتهاي توليدي گلاب و واحدهاي صنعتي تحقيق كردم اما يك اتفاق جالب برايم شد، من فكر ميكردم كه اكثر كارخانجات توليد گلاب در ايران كه 90% از گلاب دنيا راهم تامين ميكنند، همه به صورت سنتي است. يعني فكر ميكردم فقط گلاب سنتي توليد ميشود، منتها وقتي كارخانه ايران گلاب را با علم وتكنولوژي روز ديدم خيلي برايم جالب و زيبا بود.
من معتقد هستم كه بين توليد گلاب و اسانس يكي را انتخاب كنيد، من شنيدهام و ديدهام كه گلاب ايران خيلي مشهور است و اين كار با كيفيت انجام ميشود، اما اگر بخواهيم هم گلاب توليد كنيم و هم اسانس هردو كار را نميتوانيم انجام دهيم. اگر كار گلاب را انجام ميدهيم آنقدر اين كار را با كيفيت انجام دهيم و فكر توليد اسانس هم نباشيم صرفاهدف توليد گلاب باشد و فقط آن را توليد كنيم، تركيه انتخابش را كرد و گفت من فقط اسانس تهيه ميكنم، تمام توليدات و اهدافش معطوف به اين قسمت است و در كارش هم موفق شده است و صادرات گلاب به هيچ كشوري نداريم حتي توليد داخلي هم نداريم.
متاسفانه من تحقيقاتي را در دانشگاه تهران ديدم كه برخي شركتها گلاب كاملا با كيفيت ارايه نميدهند. بطوري كه در بازار گلابهايي براي آزمايش تهيه شد كه متاسفانه گلابهايي بود كه مواد شيميايي به آنها اضافه شده بود كه داراي كيفيت خيلي پايين بود ند. لازم است حالا كه شما گلاب را انتخاب كردهايد اين گلاب را با كيفيت تهيه كنيد و ذهنتان را به سمت توليد محصول ديگري معطوف نكنيد . من آمدم كاشان اما ديدم شما نه تنها از تركيه و بلغارستان بلكه از از اروپا هم شايد جلوتر باشيد. من خيلي از كارخانجات بلغارستان را رفتهام كه به اندازه 4/1 اينجا هم نيست. ما در نمايشگاه بينالمللي كه درباره اسانس و گلاب بود فهميديم كه گلاب كاشان كمبود تبليغات دارد شما اينجا پروژه بسيار خوبي داريد. درجشنوارههايي كه در بلغارستان انجام ميشود نزديك به 100 هزار نفر فقط از ژاپن گردشگر دعوت ميشود. من گلستانهاي بلغارستان را مشاهده كردها م و توليد ايران و كاشان 10 برابر بلغارستان است. ولي آنها با تبليغات خيلي زياد خود را معرفي ميكنند. اگر گردشگران ژاپني كاشان را ببينند ديگر تمايل نخواهند داشت به كشوري مثل آلمان بروند چرا كه عاشق داروهاي گياهي هستند و تا خيلي بيمار نشوند به سراغ دكتر و داروهاي مصنوعي نميروند، فقط از داروهاي گياهي استفاده ميكنند. پس شما بايد تبليغات جهاني داشته باشيد، تصور ميكنم مشكل شما تجهيزات نيست بلكه فقط تبليغات و پرستيژ ويژه است كه بايد براي كار خودتان داشته باشيد.
عرقيات گياهي را چگونه ميشناسيم ؟
همانگونه كه ميدانيم، در طب قديم و جديد اين سرزمين عرقيات گياهي به عنوان داروي موثر مورد استفاده قرارمي گرفته كه هر گياه با توجه به ساختار اسانس و ژنتيكي خود درمان يكي از بيمارييها بوده است. حال به راستي آيا انبارهاي نگهداري گياهان دارويي و مواد اوليه، تحت نظارت وبازرسي قرار ميگيرد ؟ آيا فروشندگان گياهان دارويي شناخته شده هستند يا بهتر بگويم توليدكنندگان عرقيات تا چه اندازه با اين گياهان آشنايي دارند و آيا ميتوان اصل وغير اصل بودن آنها را تشخيص داد. چقدر از لحاظ ميكروبي وآلودگيهاي محيطيعرقيات تحت نظارت وبازرسي هستندو يا از لحاظ بهداشتي ونحوه فرآيندسازي تحت نظر هستند؟ درنتيجه اين نظارت صحيح ميتواند هم از استفاده موادشيميايي به جاي گياهان اصلي جلوگيري كندو هم از زمان آغازين از نحوه برداشت وخشك كردن تازمان توليد را كنترل كند تادرنهايت از آلودگي محيطي در امان باشد.