درباره «روز صفر» به‌كارگرداني سعيد ملكان
فيلمي تاثيرگذار كه ايراني نيست
سحر عصرآزاد
«روز صفر» نخستين فيلم سينمايي سعيد ملكان در مقام كارگردان است كه ادامه‌اي بر همكاري مشترك او با بهرام توكلي؛ اين بار به عنوان فيلمنامه‌نويس است. ملكان پس از سال‌ها فعاليت در عرصه‌هاي مختلف فيلمسازي همچون چهره‌پردازي، تهيه‌كنندگي و ... اين بار با يك تريلر كارگرداني را تجربه كرده است. گونه‌اي كه در سينماي ايران سابقه روشن، قابل استناد و در عين حال قابل دفاعي ندارد. چه بسا تشخيص درست همين باشد كه گونه‌هاي سينمايي كه قرار است به عنوان تجربه‌هاي جديد در سينماي ايران مورد بازيابي قرار بگيرند براي طي مرحله آزمون و خطا ابتدا مطابق با قراردادهاي ژانر و فيلمسازي در سينماي جهان حركت كنند تا جايگاه اوليه خود را به دست آورند. اين دقيقا همان كاري است كه توكلي به عنوان نويسنده و ملكان به عنوان كارگردان در دستور كار خود قرار داده‌اند و مطابق با الگوي فيلم‌هاي هاليوودي يك فيلم سياسي- جنايي جذاب را بر اساس يك ماجراي واقعي خلق كرده و پيش برده‌اند. ماجراي دستگيري عبدالمالك ريگي يا در واقع پرونده پر درام اين رويداد كه چه بسا همان بخش مغفول فيلم «شبي كه ماه كامل شد» نرگس آبيار باشد، محور شكل‌گيري درامي شده كه مطابق با الگوي فيلمنامه و فيلم‌هاي اينچنيني روي كاغذ خلق شده و به تصوير درآمده است. موقعيت كلاسيك تقابل نيروي خير و شر كه در اين فيلم مامور قانون و عبدالمالك ريگي هستند به گونه‌اي آنها را مقابل هم به صف‌آرايي وا مي‌دارد تا پس از تماس‌هاي غيرمستقيم در طول فيلم در فينال به مواجهه‌اي با رنگ و بوي واقعي بينجامد. فيلمي خوش‌ساخت و تاثيرگذار كه كم از فيلم‌هاي اكشن- جنايي هاليوودي ندارد و مي‌تواند در اوج و فرودها، تعقيب و گريزها، تلاش براي مرگ و زندگي و نهايتا به چالش كشيدن اهداف دو قطب ماجرا، مخاطب خود را به همراهي وا دارد. اما اين همه ماجرا نيست؛ چراكه همان طور كه اشاره شد اين شيوه استانداردسازي و درگير كردن مخاطب به هيجان آمده همه چيز نيست و فيلم «روز صفر» وجه مهمي به نام اتمسفر ايراني قصه‌گويي، روايت، شخصيت‌پردازي، چينش روابط، طراحي نقاط عطف و حتي گره‌گشايي را كم دارد. «روز صفر» يك قهرمان ايراني يا مامور قانون ايراني و از جنس گوشت و پوست و استخوان با دغدغه‌هاي اينجايي كم دارد تا فراتر از نريشن‌هاي ربات‌گون امير جديدي(و البته قانع‌كننده براي همراهي برانگيزي) بتواند مخاطب را با انگيزه و هدف او كه فراتر از زندگي شخصي و افراد خانواده‌اش تبديل به ميهن و ملتش شده، درگير كند. فيلم يك خوانش داستاني از جنس ايراني براي بازيابي پرونده عبدالمالك ريگي كم دارد تا بتواند از زاويه نگاهي ريشه‌دار در اين آب و خاك اين حس وطن‌پرستي را لمس و باورپذير كند و در انتها اشك به چشم مخاطبي بياورد كه اين روزها همين امنيتش مورد خدشه قرار گرفته است. تقابل كلاسيك نيروي خير و شر به واسطه حضور دو بازيگر حرفه‌اي همچون امير جديدي و ساعد سهيلي و البته بازي حسي هر دو در قالب كاراكترهاي‌شان جذاب از كار درآمده و فيلمساز تلاش كرده با اين انتخاب‌ها تا حدي وجه كليشه‌اي و از پيش تعيين شده آنها را تعديل كرده و رنگ‌آميزي شخصيتي‌شان را مورد توجه قرار دهد. «روز صفر» فيلم خوش‌ساخت، تاثيرگذار و فراتر از استانداردهاي اكشن‌سازي در اشل سينماي ايران است كه مي‌تواند مخاطب را هيجان‌زده و درگير كند. اما بعد از فرو نشستن اين هيجان و رسوب فيلم، مي‌توان تحليل دقيق‌تري داشت از اينكه چرا يك تريلر ايراني خوش‌ساخت و تاثيرگذار نيست.