تغيير فرمول قيمت‌گذاري نفت كشور
از ابتداي سال آتي ميلادي
بازاريابي نفت ايران
براي اروپايي‌ها
گروه اقتصادي
روز گذشته اويل پرايس از تغيير فرمول قيمت‌گذاري نفت ايران خبر داد. بر اساس اين گزارش «قرار است از ابتداي سال آتي ميلادي شركت ملي نفت ايران از شاخص نفت برنت به جاي شاخص ICE Bwave براي قيمت‌گذاري نفت خامي كه به بازارهاي اروپا و مديترانه مي‌فروشد، استفاده كند.» اين گزارش در قسمتي مي‌افزايد كه گويي ايران خود را براي آغاز صادرات نفت به اروپا آماده مي‌كند.
با استناد به گفته‌هاي محسن قمصري، مديراسبق امور بين‌الملل و عضو هيات‌مديره شركت ملي نفت ايران تغيير فرمول قيمت‌گذاري براي نفت كشور، موضوع جديدي نيست و پيش‌تر نيز بنا به شرايط و تفكر مديران شركت ملي نفت رخ داده بود. به نظر قمصري اين تغيير فرمول قيمت‌گذاري مي‌تواند در جهت بازاريابي و ايجاد انگيزه براي مشتريان اروپا و مديترانه باشد. البته در شرايطي كه هر گونه خريد نفت از ايران مي‌تواند تحريم‌هاي ثانويه براي كشورهاي خريدار را به دنبال داشته باشد، اين تغيير فرمول شايد گامي در جهت بازگشت نفت كشور به بازارها باشد. نكته‌اي كه هنوز در هاله‌اي از ابهام قرار دارد. از سوي ديگر تازه‌ترين گزارش اوپك از ميزان توليد نفت كشورهاي عضو نشان مي‌دهد كه توليد نفت كشور در سه ماهه سوم سال جاري ميلادي حدود 264 هزار بشكه بيشتر از توليد روزانه نفت در سه ماهه اول سال جاري بوده است. اگرچه كه هنوز براي ورود نفت كشور به بازار جهاني زود است، چرا كه بستگي به نتيجه مذاكرات دارد.
تغيير فرمول قيمت‌گذاري نفت
اويل پرايس در گزارش روز گذشته خود نوشت كه «شركت ملي نفت ايران از اول ژانويه سال آينده ميلادي شاخص قيمت‌گذاري نفت خام خود را براي اروپا و مديترانه تغيير مي‌دهد. اين اقدام حاكي از قصد ايران براي ازسرگيري صادرات به اروپاست. موسسه آرگوس مديا اعلام كرد شركت ملي نفت ايران از اول ژانويه 2022 از شاخص نفت برنت به جاي شاخص ICE Bwave براي قيمت‌گذاري نفت خام خود استفاده خواهد كرد.» در اين راستا مديراسبق امور بين‌الملل و عضو هيات‌مديره شركت ملي نفت ايران خاطرنشان كرد كه «تغيير شاخص سابقه داشته و در دوره‌هاي پيشين نيز بنا به به ضرورت قوانين بوده و برخي اوقات از برنت به Bwave و برعكس نيز تغيير كرده است. اين امر مساله خاصي نيست و بيانگر اين است كه كارشناسان شركت ملي نفت به اين نتيجه رسيدند كه اين تغيير را انجام بدهند.» او در بخش ديگري از سخنان خود به بررسي اين دو شاخص قيمتي پرداخت و گفت: «اين دو شاخص تغيير چنداني با يكديگر ندارند. يعني با تغيير فرمول‌گذاري نمي‌توان ادعا كرد كه درآمدهاي نفتي كشور نيز تغيير مي‌كند. در واقع اين امر به دليل راحتي برخي مشتريان نفت كشور با شاخص‌هاي قيمتي است. به عنوان مثال بعضي پالايشگاه‌ها به دليل اجبار براي خريد بيمه‌هاي محمولات دارند، مي‌توانند برخي شاخص‌ها را بهتر عملياتي كرده و با آن كار كنند.» به باور قمصري اين تغييرات در جهت جذب مشتري است و خيلي تفاوتي در درآمد كشور نمي‌تواند ايجاد كند. از او پرسيده شد شاخصي كه قرار است از ژانويه براي فروش نفت ايجاد شود، براي كشورهايي درنظر گرفته شده كه در حال حاضر از ايران نفت نمي‌خرند؛ آيا اين مي‌تواند بيانگر اين موضوع باشد كه قرار است به زودي تحريم‌هاي مرتبط با نفت كاهش يابد كه او پاسخ داد: «پيش‌بيني‌هايي هست مبني بر اينكه ممكن است مذاكرات به نتيجه برسد تا مشتريان اروپايي بتوانند براي خريد نفت كشور، ثبت سفارش انجام دهند و زمينه شروع همكاري ايجاد شده باشد. شايد به هميت دليل است كه قيمت‌ها از ابتداي سال آتي ميلادي تغيير مي‌كنند. البته كه اميدواريم نتيجه مذاكرات مثبت باشد.»
تغيير فناوري پالايشگاهي حرف فني نيست
پس از تحريم نفت كشور خبرهايي مبني بر تغيير فناوري در پالايشگاه‌هايي كه از نفت ايران خريداري مي‌كردند، منتشر شد. برخي كارشناسان بر اين باورند كه دو بار تحريم كشور در كمتر از يك دهه همچنين استفاده نكردن از نفت ايران براي بيش از سه سال توسط برخي كشورها، بازگشت نفت كشور به پالايشگاه‌هاي ديگر را سخت‌تر مي‌كند. البته كه قمصري نظر ديگري دارد؛ او معتقد است كه «تغيير فناوري به نظر بنده اصطلاحي بازاري است. عملي و فني نيست. پالايشگاهي كه بر اساس شرايط خاصي طراحي شده، به راحتي تغيير نمي‌كند. ضمن اينكه در اين روزها معمولا پالايشگاه‌ها بر اساس نفت خام خاصي ساخته نمي‌شود. در واقع پالايشگران مخلوطي از انواع نفت خام را با توجه به برنامه‌هاي عملياتي‌شان خريداري مي‌كنند. امروزه نمي‌توان گفت كه پالايشگاهي براي نفت خام خاصي طراحي شده است. البته كه پالايشگاه‌هايي نيز وجود دارند كه نفت خام‌هاي فوق سنگين را تصفيه مي‌كنند و از سوي ديگر پالايشگاه‌هايي براي نفت خام‌هاي سبك طراحي شده‌اند؛ بنابراين براي پالايشگران تفاوتي در نوع نفت ندارد، چراكه برخي از آنها انواع نفت خام را گرفته و مخلوط كرده و بر اساس شرايط بازار فرآورده، خوراك‌شان را تنظيم مي‌كنند. بنابراين اينكه گفته مي‌شود پالايشگاه‌ها براي نفت خاصي طراحي شده‌اند، منسوخ شده است. البته پالايشگاه‌هايي كه براي توليدات داخلي يك كشور، فرآورده توليد مي‌كنند، معمولا نفت خام خاصي را استفاده مي‌كنند. اما امروزه پالايشگاه‌ها مي‌توانند به راحتي از يك نوع نفت خام به نفت خام ديگري و از تركيبي از چند نفت خام به تركيبي از چند نفت ديگر شيفت كنند.»
او قصه فروش نفت در سال آتي را گره خورده به مذاكرات مي‌داند و در اين خصوص گفت: «بسياري از پالايشگران نفتي علاقه‌مند به خريد نفت ايران هستند، بنابراين اگر مذاكرات به نتيجه خوبي برسد، چه بسا فروش نفت ايران نيز روند صعودي داشته باشد.»
افزايش توليد نفت كشور طي 9 ماه
گزارش ماهانه اوپك روز گذشته منتشر شد كه بر اساس آن توليد اوپك در ماه نوامبر 285 هزار بشكه در روز افزوده شده و به 27.72 ميليون بشكه در روز رسيده بود. البته كه در ماه مورد بررسي توليد نفت كشور نسبت به ماه اكتبر حدود 9 هزار بشكه كمتر شده؛ كل توليد نفت ايران در نوامبر به دو ميليون و 474 هزار بشكه در روز رسيد. اگرچه كه قيمت نفت سنگين ايران در ماه نوامبر نيز حدود 80 دلار و 50 سنت بود. توليد نفت كشور در سال 2019 حدود دو ميليون و 356 هزار بشكه و در سال 2020 نيز يك ميليون و 988 هزار بشكه در روز اعلام شده بود. توليد نفت ايران در سه ماهه اول، دوم و سوم سال 2021 ميلادي به ترتيب دو ميليون و 218 هزار بشكه، دو ميليون و 440 هزار بشكه و دو ميليون و 482 هزار بشكه در روز بوده است. بر اساس گزارش اوپك بيشترين تغيير در توليد روزانه نفت مربوط به كشور عربستان بود كه طي ماه‌هاي اكتبر تا نوامبر سال جاري حدود 101 هزار بشكه نفت در روز به توليدش افزوده شده بود. كل توليد نفت اين كشور در نوامبر 9 ميليون و 867 هزار بشكه در روز رسيد.