نگاهي به رفع تعليق كميته صدور مجوز حرفه‌اي
در گفت‌وگو با كاظم اوليايي
فوتبال ما خان‌سالاري است
سامان زماني
زمستان 1400 براي فوتبال ايران با خبري عجيب همراه بود كه شوك بزرگي به هواداران سرخ‌آبي داد. كنفدراسيون فوتبال آسيا در دي امسال در خبري نوشت: «نهاد مستقل كنترل ورودي كنفدراسيون فوتبال آسيا (ECB) در تصميمي مجوز باشگاه‌هاي پرسپوليس، استقلال و باشگاه گل‌گهر سيرجان (هر سه باشگاه از جمهوري اسلامي ايران) را براي حضور در مسابقات لغو كرد. اين تصميم بر اساس مواد 14.4 و 14.5 آيين‌نامه مجوز باشگاه‌هاي AFC صادر شده است. ECB تشخيص داد كه اين سه باشگاه تمام معيارهاي اجباري (طبق ماده 3.1 و 3.2 (a) مقررات مجوز باشگاه‌هاي كنفدراسيون فوتبال آسيا) را برآورده نكرده‌اند و بر اين اساس، نبايد مجوز حضور در ليگ قهرمانان آسيا 2022 به آنها داده شود. بنابراين باشگاه‌هاي پرسپوليس، استقلال و گل‌گهر سيرجان صلاحيت حضور در ليگ قهرمانان آسيا 2022 را ندارند. علاوه بر اين، اين نهاد كنترلي مستقل، درخواست فوق‌العاده ارايه شده توسط باشگاه گل‌گهر سيرجان را رد كرد.»
اين خبر در حالي منتشر شد كه پيش از آن بعد از رد درخواست مجوز حرفه‌اي استقلال و پرسپوليس در كميته بدوي صدور مجوزهاي حرفه‌اي فدراسيون فوتبال، كميته استيناف صدور مجوز حرفه‌اي فدراسيون فوتبال به رياست داريوش مصطفوي مدارك دو باشگاه استقلال و پرسپوليس را تاييد و مجوز حرفه‌اي آنها را صادر كرده بود. به خاطر اينكه اين كميته در حقيقت با مماشات مدارك استقلال و پرسپوليس را تاييد كرده بود، كنفدراسيون فوتبال آسيا كميته صدور مجوز حرفه‌اي فدراسيون فوتبال ايران را تعليق كرد تا رسما مراحل صدور مجوز حرفه‌اي باشگاه‌هاي ايراني با مشكلات جديد روبه‌رو شود.
با گذشت يك‌سال، زماني كه انتخابات فدراسيون فوتبال ايران برگزار مي‌شد، مهدي تاج وعده داده بود تا اگر روي صندلي رياست فدراسيون فوتبال نشست، كميته صدور مجوز حرفه‌اي فدراسيون فوتبال را از تعليق خارج كند. پيگيري‌هاي اين مدير جواب داد و در نهايت كنفدراسيون فوتبال آسيا با ارسال يك نامه رسمي براي فدراسيون فوتبال اعلام كرد كه كميته صدور مجوز حرفه‌اي فدراسيون فوتبال از تعليق خارج شده است.
درباره اين موضع و روند صدور مجوزهاي حرفه‌اي باشگاه‌ها در ايران، كاظم اوليايي، رييس سابق كميته بدوي صدور مجوز حرفه‌اي فدراسيون فوتبال به «اعتماد» گفت: «تا پنج سال قبل، كنفدراسيون فوتبال آسيا، كنترل استانداردهاي باشگاه را به نمايندگان خود مي‌سپرد. افرادي كه از AFC مي‌آمدند معمولا ژاپني بودند. اين موضوع هم هزينه زيادي داشت و از طرفي از سوي ايران هم همه حقيقت بيان نمي‌شد. مثلا مي‌رفتند و مي‌گفتند كه ورزشگاه آزادي براي استقلال يا پرسپوليس است. بعدها كنفدراسيون فوتبال آسيا اعلام كرد كه كميته‌هايي در فدراسيون فوتبال كشورها تاسيس شود كه كارش بررسي مدارك و تاييد آن مدارك براي صدور مجوز حرفه‌اي باشد. اعضاي اين كميته‌ها هم با پيشنهاد رييس فدراسيون و تاييد AFC انتخاب مي‌شدند. اين رويه چهار سال است كه انجام مي‌شد.»
اوليايي با بيان اينكه در سال‌هاي گذشته استانداردهاي باشگاه تعريف شده نبود و مسوولان هم گوش شنوا نداشتند و باور نمي‌كردند مشكلات باشگاه‌هاي استقلال و پرسپوليس منجر به حذف آنها از آسيا مي‌شود، ادامه داد: «در نتيجه پارسال وقتي دستورالعمل‌ها به دست ما رسيد، متوجه شديم AFC روي اين موضوع حساس شده و به همين خاطر از باشگاه‌ها خواستيم كه مدارك واقعي خود را ارسال كنند. هفت باشگاه در ابتدا درخواست مجوز كردند اما پيكان و تراكتور انصراف دادند و در ادامه درخواست پنج باشگاه مورد بررسي قرار گرفت. سه باشگاه مورد تاييد كميته بدوي قرار گرفت كه بعدا AFC گل‌گهر سيرجان را هم مداركش كه در كميته بدوي تاييد شده را رد كرد. استقلال و پرسپوليس از همان ابتدا مشكل مدارك داشتند و واجد شرايط صدور مجوز حرفه‌اي نبودند.»
اين مقام سابق كميته بدوي صدور مجوز حرفه‌اي فدراسيون فوتبال در ادامه به جلسه مديران ارشد ورزشي و مسوولان باشگاه‌هاي استقلال و پرسپوليس اشاره كرد و گفت: «بعد از اين جلسه كميته استيناف صدور مجوز حرفه‌اي فرصتي سه ماهه به سرخ‌‌آبي‌ها داد تا مدارك مورد نياز را تامين كنند و در كنار اين فرصت جريمه‌اي هم تعيين شد. آن جريمه و آن فرصت سه ماهه در آيين‌نامه‌ها وجود نداشت و باعث شد كه AFC كميته‌ها را به خاطر اين تخلف تعليق كند. وقتي به توصيه‌ها عمل نمي‌شود و حرف افراد سياسي ملاك عمل قرار مي‌گيرد، AFC هم كميته‌ها را تعليق كرد تا اصلا نتوانند فعاليت كنند.»
او در پاسخ به اين سوال كه كميته‌هاي صدور مجوز حرفه‌اي چطور از تعليق كنفدراسيون فوتبال آسيا خارج شدند، گفت: «آقاي تاج با پيگيري موضوع برخي موانع را برداشتند و در ادامه تعهد دادند كه كميته‌هاي صدور مجوز حرفه‌اي، مستقل و با صداقت كامل كار كنند. الان ما منتظر هستيم آيين‌نامه‌هاي AFC ابلاغ شود تا در هيات‌رييسه فدراسيون فوتبال آن را به كميته‌ها بدهد تا بر اساس آن كار بررسي مدارك باشگاه‌ها را دنبال كنند. همه باشگاه حق دارند براي اخذ مجوز حرفه‌اي درخواست بدهند، اما باشگاه‌هايي كه بخواهند در آسيا حضور داشته باشند بايد مجوز حرفه‌اي داشته باشند و استانداردهاي لازم را داشته باشند. در سال 2025 – 2024 ساختار بازي‌ها تغيير مي‌كند و ما بايد از الان خود را براي حضور در اين رقابت‌ها آماده كنيم. در صدور مجوز حرفه‌اي افراد نقش ندارند و باشگاه‌ها نبايد به دنبال ديدار با وزير و رييس و فدراسيون فوتبال باشند و به جاي اين كارها بايد به دنبال رفع ايرادات خود باشند. صدور مجوز حرفه‌اي بر اساس آيين‌نامه‌ها انجام مي‌شود و اگر اعضاي كميته‌ها بي‌دقتي كنند، ناظر بالاتر يعني AFC ايرادات را مي‌گيرد. بنابراين پرسپوليس و استقلال به جاي اينكه مكاتبات غيرمرتبط انجام بدهند كميته‌هايي در باشگاه خود تاسيس كنند تا در جهت رفت ايرادات قدم بردارند.»
اوليايي در بخش ديگر اين گفت‌وگو با بيان اينكه مشكل اصلي فوتبال ايران دولتي بودن است، گفت: «اصل مشكل ما اين است كه ورزش ما خان‌سالاري است. شش ماه كارشناسان وقت گذاشتند و سند تحول دولت مردمي سيزدهم را نوشتند و بخش‌هايي از آن سند هم به ورزش اختصاص داشت. اين سند به وزارتخانه‌ها ابلاغ شد كه در آن تمام راه‌ها براي انتقال از دولتي بودن به بخش دولتي تعريف شد، اما يك هفته بعد از ابلاغ آن وزارت اقتصاد و دارايي راه ديگري را رفت. وقتي فوتبال دولتي باشد ما همچنان مشكل خواهيم داشت. اولين كاري كه بايد انجام شود، اين است كه قانون مديريت باشگاه‌ها در مجلس تصويب شود. الان باشگاهداري ما با قوانين 60 سال قبل اداره مي‌شود. مجلس به وظيفه خود عمل نكرده و دولت هم بايد دست از سر فوتبال بردارد. مثل همه جاي دنيا نظارت بايد با دولت و تصدي‌گري با فدراسيون فوتبال و باشگاه‌ها باشد. فوتبال مي‌تواند گردشگر جذب كند، اشتغال ايجاد كند و براي مردم شادي‌آور باشد، اما اگر دولت دست از سر فوتبال برندارد همچنان مشكل وجود خواهد داشت. در جام‌جهاني ديديد كه قطر چقدر از فوتبال بهره‌برداري كرد.»
وي در ادامه تصريح كرد: «كجاي دنيا فوتبال خرج فوتبال حرفه‌اي مي‌كند؟ در استانداردسازي ما تاكيد داريم كه باشگاه‌ها بر اساس درآمدي كه دارند هزينه كنند، نه اينكه هزينه‌هاي‌شان بيشتر از درآمد باشد. باشگاه بايد به دنبال درآمد باشد و بعد بر اساس آن درآمد هزينه كند. مثلا باشگاه استقلال درآمدي 20 ميلياردي داشته اما 700 ميليارد هزنيه كرده است. در دنيا 211 كشور عضو فيفا هستند و بيش از 200 كشور توانسته‌اند از فوتبال درآمد داشته باشند، اما ما هيچ سودي نمي‌بريم. مديريت دولتي اگر باشد همچنان همين‌طور پيش خواهيم رفت. واقعا جاي تاسف دارد خود دولت سند تصويب مي‌كند، اما وزارتخانه همان سند را اجرا نمي‌كند و كاري كه خودش مي‌خواهد را انجام مي‌دهد.»
اوليايي درباره پيش‌بيني‌اش از آينده فوتبال ايران هم گفت: «مي‌توانيم باشگاه‌هاي خود را حرفه‌اي كنيم و پتانسيل آن وجود دارد، اما بايد در مديران بالادستي گوش شنوا وجود داشته باشد. اينكه آيا مي‌شود باشگاه‌هاي ما حرفه‌اي رفتار كنند؟ بله مي‌شود اما ابتدا بايد آقايان خودشان كنار بروند تا چند كارشناس كاربلد پاي كار بيايند و كار را پيش ببرند. مگر تا به حال كارهاي غيرشفاف ما سود داده است كه باز هم مي‌خواهيم با همين روند فوتبال را اداره كنيم؟ اجازه بدهيم همه چيز شفاف باشد تا موضوع حل بشود. تا چه زماني مي‌خواهيد در اتاق‌هاي در بسته و محرمانه تصميم بگيريد؟ ما در فوتبال محرمانه نداريم.»
اصل مشكل ما اين است كه ورزش ما خان‌سالاري است. شش ماه كارشناسان وقت گذاشتند و سند تحول دولت مردمي سيزدهم را نوشتند و بخش‌هايي از آن سند هم به ورزش اختصاص داشت. اين سند به وزارتخانه‌ها ابلاغ شد كه در آن تمام راه‌ها براي انتقال از دولتي بودن به بخش دولتي تعريف شد، اما يك هفته بعد از ابلاغ آن وزارت اقتصاد و دارايي راه ديگري را رفت. وقتي فوتبال دولتي باشد ما همچنان مشكل خواهيم داشت. اولين كاري كه بايد انجام شود، اين است كه قانون مديريت باشگاه‌ها در مجلس تصويب شود. الان باشگاهداري ما با قوانين 60 سال قبل اداره مي‌شود. مجلس به وظيفه خود عمل نكرده و دولت هم بايد دست از سر فوتبال بردارد.