بزرگداشت شاعر شيرين‌سخن در اين ماه ارديبهشت
اندر حكايت گفتمان حكومتي سعدي
اولين روز ارديبهشت ماه به نام سعدي است؛ شاعري كه او را به نام شيرين‌سخن مي‌شناسيم و در سال‌هاي اخير به مناسبت اين نامگذاري، برنامه‌هاي فرهنگي گوناگوني در بزرگداشت اين شاعر برگزار شده است و برگزاري اين رويدادهاي فرهنگي براي شيخ اجل جاي خوشوقتي دارد چراكه كمتر كسي است كه به ياد نداشته باشد در دوره‌هاي گذشته به اين شاعر كم جفا نشده است و بزرگ‌ترين جفاكار اين ميدان، سيستم آموزش و پرورش ما است كه از قضا تنها شعرهاي نصيحت‌گونه او را در كتاب‌هاي درسي گنجاندند تا شاعر شيرين سخن را شاعري موعظه‌گر معرفي كنند. شايد سال‌ها زمان برد تا دانش‌آموزان آن نسل، اگر بخت يارشان بود و از خير خواندن شعرها و حكايت‌هاي شاعر شيراز نگذشته بودند، با كنار زدن گرد و غبار آن چهره نصيحت‌گوي، سعدي ديگري را كشف كردند، شاعري كه عاشق است و رند و طناز و زيرك كه نگاهي واقعي و چندوجهي به انسان دارد و اتفاقا پند و اندرزهايش مي‌تواند نوعي گفتمان حكومتي براي حاكمان باشد.
در اين سال‌ها اما اتفاقات دلگرم‌گننده‌اي رخ داده است و دامنه برگزاري برنامه‌هاي بزرگداشت سعدي اين‌بار از شيراز و تهران فراتر رفته و امسال به جزيره كيش هم كشيده است. با همين نگاه از اواخر هفته گذشته برنامه‌هاي روز سعدي آغاز شد. شهر كتاب مركزي به سبك و سياق سال‌هاي گذشته نشستي را با عنوان
«از سعدي چه آموختم؟» با حضور سه داستان‌نويس زن، زهرا زواريان، فرشته نوبخت و الهام فلاح برگزار كرد و اين نويسندگان از جاي خالي غزليات عاشقانه سعدي در كتاب‌هاي درسي، طنازي‌ها و ايجاز كلام او، قدرت تخيل بي‌نظيرش، فروتني و نگرش برآمده از ادب تعليمي‌اش، انديشه‌هاي اخلاقي و انساني‌اش سخن گفتند و او را داستان‌نويسي كلاسيك دانستند كه مهم‌ترين ميراثي كه براي داستان‌نويسان ما به ارمغان گذاشته است، زبانِ سليس و روان و قدرتِ بيان است و اهميتِ سعدي در مقايسه با ديگر بزرگان ادبيات كلاسيك ما در اين است كه واقع‌گرايانه و زميني‌تر به مسائلِ جهان مي‌نگرد. حكمتِ عملي سعدي، ايجازِ او در سخن، قدرت تركيبِ نظم و نثر و بيانِ رساي او در انتقال مفاهيم، يك آكادمي بزرگ است كه بهره‌مندي از آن براي هر داستان‌نويسي غنيمت است و رمز موفقيت سعدي اين است كه طيف مخاطب خاصي براي خود تعريف نكرده است. موزه كتابخانه سلطنتي نياوران نيز برنامه‌اي ويژه را براي اين روز خاص تدارك ديده بود و دو نسخه خطي نفيس از «بوستان» و «گلستان » سعدي را براي نخستين‌بار رونمايي كرد.
نسخه نفيس «بوستان سعدي» اثر كاتب «محمد ابن مهدي ابن محمد» ملقب به علي‌اكبر و به خط نستعليق و با درجه استادي به رشته تحرير درآمده است. نسـخــه «گــلـسـتان سعدي» نيز اثر استاد «حاجي محمد ابن محمد ابراهيم» و به خط نستعليق با درجه ممتاز در سال ۱۲۱۹ هجري قمري در قطع نيم‌ربعي كتابت شده و تذهيب اين اثر، كار محمد هادي زركش است. بر اساس اعلام اين موزه، بازديد از اين دو اثر نفيس خطي تا دهم ارديبهشت ماه ادامه دارد. اما آرامگاه سعدي در شيراز شامگاه جمعه 31 فروردين ماه ميزبان جمعي از چهره‌هاي فرهنگي بود. اشرف بروجردي رييس سازمان اسناد و كتابخانه ملي ايران، غلامحسين ابراهيمي‌ديناني استاد فلسفه، كوروش كمالي سروستاني مديركل مركز اسناد و كتابخانه ملي استان فارس و اسماعيل تبادار، استاندار فارس در اين برنامه سخن گفتند و سالار عقيلي نيز قطعه‌اي موسيقي اجرا كرد. به گزارش ايسنا، اشرف بروجردي از آزادگي سعدي سخن گفت: «سعدي با آنكه آمد و شد بسيار به دربار داشت و حاكمان فارس را مدح گفت، به جاي اغراق در مدايح به پند پرداخت و آنها را متوجه كرد كه در دوران حكومت‌شان از برپايي عدالت و تدبير خردمندانه گريزي ندارند. او به تكريم ممدوح بسنده نمي‌كند. اين موضوع نشانگر سوگيري هوشمندانه او در برابر گفتمان حكومتي است؛ بدين‌معنا او برادران جويني و دو تن از اتابكان سلغري را مي‌استود؛ اما در مدح آنها نيز از نصيحت كناره نگرفت. » او درباره ويژگي‌هاي آرمانشهر سعدي در بوستان صحبت كرد؛ اينكه سعدي در اين اثر به شيوه‌هاي اصلاح كشورداري در عين حفظ روحيه جانب‌داري از حكومت مي‌پردازد و از بوستان او گفتمان حكومتي برمي‌آيد كه ماحصل نقد ساختار حاكم در بياني هنرمندانه است. او شاهان دادگر را به سرانجام نيكو بشارت مي‌دهد و ظالم را از عاقبت شوم بر حذر مي‌دارد وگاه پارسايان را در مقابل حكومت قرار مي‌دهد. اين روش جامعه آرماني سعدي را بهتر شكل مي‌دهد. ديناني اما از پيچيدگي‌هاي شخصيت سعدي سخن گفت: «سعدي به همان اندازه كه در نظم و نثر سهل و ممتنع است، شخصيتش پيچيده، بغرنج و معماگونه است. او به نظاميه وفادار نماند چون فرزند شيراز و رند عالم بود. شاعري كه در قدرت خيال و توانايي عقل كم‌نظير است و سخن او جمع بين عقل نظري و عملي است. سعدي تنها استاد اخلاق و سخن و اديب نيست بلكه عارف و حكيمي بزرگ است. كوروش كمالي سروستاني، مديركل مركز اسناد و كتابخانه ملي استان فارس معتقد است بي‌شك اگر سعدي نبود ماهيت و ذات زيستن ما از لوني ديگر بود: «هراس از تاريكي، فضيلت زمانه ما است كه در پرتو آن خواهان رشد و بخردانگي هستيم. به اعتقاد سعدي اگر انسان امروز در پي رستگاري خويش است بايد حقيقت زمان را دريابد و اگر زمانه ما زمانه دريافت اين امر ناگزير است هنگامه بازگشت به اصل خويشتن فرارسيده است.» اسماعيل تبادار، استاندار فارس نيز تاكيد داشت كه بايد ادبيات سياسي و اخلاقي سعدي، زينت حافظه ما باشد و آن را به ذهن بسپاريم زيرا سعدي به درستي دريافته بود كه راه امنيت و عدالت تنها از مسير گفت‌وگو مي‌گذرد . و به همين دليل سلاطين را مدام به خداپرستي و عدالت‌ورزي دعوت مي‌كند. با آنكه سعدي در قرن هفتم مي‌زيست و در عين حالي كه اين دوران در فكر و ذكر او تاثير فراوان گذاشت اما با اين حال دشنام نمي‌دهد و درشتي نمي‌كند، بلكه با زبان تند و جرات نظر خود را مي‌گويد.
اولين روز ارديبهشت ماه به نام سعدي است؛ شاعري كه او را به نام شيرين‌سخن مي‌شناسيم و در سال‌هاي اخير به مناسبت اين نامگذاري، برنامه‌هاي فرهنگي گوناگوني در بزرگداشت اين شاعر برگزار شده است.