خطر برخورد سيارك‌ها با زمين
گروه علم و زندگي
سيارك‌ها، توده‌هاي بزرگ صخره و فلز، با شكل كروي يا نامنظم هستند كه در فضا پراكنده هستند و ممكن است در مسير حركت خود به كره زمين برخورد كنند. اصابت سيارك‌ها به كره زمين قطعا با فاجعه همراه است: در اثر برخورد يك سيارك كوچك با زمين، احتمالا شهري ويران مي‌شود و اگر سيارك بزرگي با زمين برخورد كند تمامي سياره ما به ورطه نابودي كشيده مي‌شود.
روز سيارك
احتمال برخورد سيارك‌ها با زمين در آينده نزديك، بسيار كم است. اما اين تهديد وجود دارد و بايد آن را جدي گرفت. آژانس‌هاي فضايي در سراسر جهان و تيم شكار سيارك‌ها در آژانس فضايي اروپا براي مقابله با اين تهديد دست به كار شده‌اند. سي‌ام ژوئن يا نهم تير «روز سيارك» است. سازمان ملل متحد اين روز را براي افزايش آگاهي‌رساني به ساكنان كره زمين نسبت به تهديد سيارك‌ها براي كره زمين نامگذاري كرده است. ۶۶ ميليون سال پيش برخورد جرمي آسماني به پهناي ۱۰ كيلومتر باعث انقراض دايناسورها شد. در حال حاضر جز فسيل و مدلي از اسكلت اين دايناسورها كه در موزه تاريخ طبيعي وين نگهداري مي‌شود، چيزي از آنها باقي نمانده است. كريستيان كوبرل، مدير موزه تاريخ طبيعي وين مي‌گويد: «۶۶ سال پيش شهاب سنگي به زمين اصابت كرد. در اثر برخورد اين شهاب سنگ به پهناي۱۰ كيلومتر، حفره‌اي به قطر ۲۰۰ كيلومتر در زمين ايجاد شد. اگر اتفاق مشابه بيفتد انرژي بسيار عظيمي آزاد مي‌شود. اين برخورد، باعث بروز چندين زمين‌لرزه شد، بر زندگي گونه‌هاي مختلف موجودات زنده تاثير داشت و آب و هواي كره زمين را تغيير داد. يعني گونه‌هاي مختلف حيوانات را نابود كرد؛ تقريبا دوسوم آنها منقرض شدند.»
شهاب سنگ چليابينسك
از ۶۶ ميليون سال پيش اتفاق مشابهي نيفتاده است. در بهمن ۱۳۹۱ (فوريه ۲۰۱۳) جرمي آسماني وارد جو زمين شد، در آسمان روسيه سوخت و در شهر چليابينسك به زمين اصابت كرد. قطر اين شهاب سنگ حدود ۲۰ متر بود، اما انرژي حاصل از انفجار آن، خسارات مالي و جاني زيادي به همراه داشت. اين جرم آسماني از آن زمان به شهاب سنگ چليابينسك معروف شد. سيارك چليابينسك در جو منفجر شد، در حالي كه اجرام ديگر مي‌توانند آنقدر سنگين باشند كه به زمين برسند. قطعاتي از اين شهاب سنگ در موزه تاريخ طبيعي وين نگهداري مي‌شود. لودويك فري‌ير، مسوول اين كلكسيون قطعه‌اي از شهاب‌سنگ چليابينسك را به خبرنگار يورونيوز نشان مي‌دهد و مي‌گويد: «اين قطعه‌اي از شهاب‌سنگ چليابينسك است. اين پوسته همجوشي آن است. اين پوسته، بعد از ورود جرم آسماني به جو زمين شكل مي‌گيرد. اگر اين پوسته را بشكافيد، عمر شهاب سنگ را مي‌فهميد. اين بخش اصلي شهاب سنگ است كه از زمان شكل‌گيري منظومه شمسي تغييري نكرده و اطلاعاتي درباره منظومه شمسي در اختيار ما قرار مي‌دهد. بخش‌هاي سياه‌رنگ نيز مربوط به شوك‌هايي است كه از زمان شكل‌گيري آن يعني 4.56 ميليارد سال پيش رخ داده‌اند.» بزرگ‌ترين مجموعه قطعات باقيمانده از شهاب‌سنگ‌ها در جهان در موزه تاريخ طبيعي وين به نمايش گذاشته شده است. اين مجموعه نشان مي‌دهد كه اجرام آسماني انواع مختلف دارند و اينكه كجا با زمين برخورد كند نتايج متفاوت در پي خواهد داشت.
برخورد سيارك به زمين بر آب و هوا تاثير خواهد داشت
اصابت يك جرم آسماني به اندازه يك خانه، ممكن است جنگلي را ويران كند؛ باعث ايجاد سونامي شود يا حتي جو زمين را تغيير دهد. ليدا پيتارلو، محقق سيارك‌ها از دانشگاه وين به يورونيوز مي‌گويد: «برخورد سيارك به درياي كم‌عمق- بسته به رسوباتي كه در كف آن وجود دارد- در اثر تبخير ماده، منجر به انتشار مقادير زيادي از گازهاي گلخانه‌اي مي‌شود و بر آب و هوا هم تاثير دراز مدت خواهد داشت.» اخترشناسان آژانس فضايي اروپا در تيم ايمني فضايي در آلمان مشغول طراحي يك سيستم هشدار براي سيارك‌هاي كوچك هستند؛ شبيه چيزي كه مدتي قبل در آفريقاي جنوبي سقوط كرد. روديگر ين، سرپرست بخش تحقيقات اجرام نزديك به زمين در آژانس فضايي اروپاست. او به يورونيوز گفته است: «دوم ماه ژوئن در آسمان آفريقا يك گلوله آتش ديده شد. قطر اين شهاب حدود ۲ الي ۳ متر بود، وارد جو زمين شد، شروع به سوختن كرد و منفجر شد. [هدف‌مان از طراحي سيستم هشدار] مشاهده چنين رويدادهايي است. زيرا اگر قطر اين شهاب‌سنگ كمي بيشتر، مثلا ۵ متر بود، اصابت آن به زمين، خسارات جدي به دنبال داشت. قصدمان اين است كه مردم را آگاه كنيم.» آژانس فضايي اروپا۷۴۰ سيارك را كه احتمال دارد به زمين اصابت كند، شناسايي كرده است. به همين منظور و براي جلوگيري از خطرات احتمالي برخورد شهاب سنگ به زمين، آژانس فضاي اروپا مشغول ساخت تلسكوپي است كه «فلاي آي» (Flyeye Telescope) نام دارد و قرار است در جزيره سيسيل نصب شود. كار اين تلسكوپ كنترل و رصد اجرام كوچكي است كه در آسمان وجود دارند. آژانس فضايي اروپا تاكنون ۷۴۰ سيارك را كه احتمال جزيي دارد به زمين اصابت كنند، شناسايي كرده است. سرپرست بخش تحقيقات اجرام نزديك به زمين در آژانس فضايي اروپا به يورونيوز گفته است: «تا به حال هر ماه حدود ۲۰۰ سيارك را شناسايي كرده‌ايم كه احتمال برخورد ۳، ۴ يا ۵ از اين اجرام به زمين وجود دارد. تا جايي كه مي‌دانيم هيچ يك از آنها تهديد جدي به شمار نمي‌رود. اما چيزهاي زيادي وجود دارد كه هنوز شناسايي نكرده‌ايم و به دنبال‌شان هستيم. اما تا جايي كه الان مي‌دانيم، جاي نگراني وجود ندارد.»
منحرف كردن مسير سيارك
ناسا و آژانس فضايي ژاپن موسوم به «جاكسا» ماموريت مشتركي براي مشاهده سيارك‌ها انجام مي‌دهند: كاوشگر موسوم به «هايابوسا- ۲» تابستان امسال در مدار سيارك خود موسوم به «ريوگو» قرار خواهد گرفت. فرودگري موسوم به «مسكات» (Mascot) را كه آژانس فضايي آلمان ساخته است، روي سطح اين سيارك فرود خواهد آمد. هدف، نمونه‌برداري از خاك سيارك است. «هايابوسا- ۲» كارش را ۴ سال پيش (۲۰۱۴) شروع كرد. قرار است «هايابوسا-۲» ژوئن سال ۲۰۱۸ روي سيارك خود فرود بيايد. قصد نمونه‌برداري از خاك اين سيارك را دارد. «ريوگو» به عنوان سيارك نزديك به زمين شناسايي شده است. رالف يومان، دانشمندان علوم سيارات از مركز هوافضاي آلمان در اين باره مي‌گويد: «محل فرود را پيدا خواهيم كرد و روز سه اكتبر سال ۲۰۱۸ ميلادي «مسكات» را رها مي‌كنيم كه روي سطح (سيارك) خواهد افتاد و اطلاعات مربوط به سطح را دريافت خواهيم كرد. با استفاده از اين اطلاعات فضاپيماي ژاپني روي سطح (سيارك) خواهد نشست و از سطح نمونه برخواهد داشت و به زمين باز خواهد گشت.» اين ماموريت فضايي به يافتن راههاي مناسب براي منحرف كردن مسير سياركي كه تهديدي بالقوه براي زمين است، كمك مي‌كند. نمونه‌برداري از خاك سيارك چه فايده‌اي دارد؟ رالف يومان در اين باره به يورونيوز مي‌گويد: «كار ساده‌اي نيست. نمي‌توان سيارك‌ها را با سلاح‌هاي اتمي يا هسته‌اي نابود كرد. پس بايد آن را به خوبي شناخت و دانست كه از چه جنسي است تا بتوانيم مسيرش را تغيير دهيم، جلوي چرخش آن را بگيريم تا فشار تابش روي يك سوي سيارك، آن را از زمين دور كند. بنابراين دانستن تركيب عناصر سازنده سيارك و خواص فيزيكي آن براي بررسي راههاي جلوگيري ازعواقب ناگوار ناشي از برخورد سيارك به زمين، اهميت زياد دارد.» يافتن راههاي مناسب براي منحرف كردن مسير سياركي مانع از اين مي‌شود كه ما هم مانند دايناسورها به گونه‌اي تبديل شويم كه سر از موزه در بياورد. هم‌اكنون خطري آني ما را تهديد نمي‌كند اما بايد بدانيم برخورد سياركي نسبتا كوچك به زمين مي‌تواند آثاري فاجعه‌بار به دنبال داشته باشد.
euronews.com