ميراث جاودانه آرتا فرانكلين
ترجمه: بهار سرلك
آماندا پتريوش
چالش ابدي زندگي اين است كه اندوه را با چيزي مشابه عشق پاسخ دهيم. انتخاب‌مان نشستن و شكوه از دشواري و ناعدالتي نباشد و در عوض گره مشت‌هاي‌مان را باز كنيم و با وقار، قدرت و مهم‌تر از همه قدرداني- نه از آزاري كه بر ما تحميل شده بلكه از نعمت زنده بودن- به استقبال غم و اندوه برويم. اغلب اوقات فكر مي‌كنم آرتا فرانكلين بهتر از هر‌كس ديگري از عهده اين كار برآمد و اين كار را ضمن اينكه به صلاحيت‌ها و ارزش خود باور داشت، انجام داد و در نتيجه اين فرضيه را كه زن نمي‌تواند همزمان لطيف و قوي باشد، از ذهن‌ها زدود.
فرانكلين كه پنجشنبه گذشته در 76 سالگي ازدنيا رفت، 25 مارس 1942 در ممفيس تنسي به دنيا آمده بود. او چهار فرزند داشت. پدرش سي. ال. فرانكلين از اعضاي خوشنام باپتيست‌ها (شاخه‌اي از مسيحيت) بود و مادرش باربارا در كليسا پيانو مي‌نواخت و مي‌خواند. وقتي آرتا كودك بود، پدرش به «كليساي باپتيست نيو بتل» واقع در ديترويت ميشيگان پيوست. (مدتي بعد باربارا و سي. ال از يكديگر جدا شدند؛ بارابارا سال 1952 در 34 سالگي در بافلوي ايالت نيويورك درگذشت. در اين هنگام آرتا فقط 10 سال داشت.) ابتدا چهارصد عضو در مراسم‌هاي مذهبي سي. ال كه در سالن بولينگ برگزار مي‌شد، حضور داشتند. سال 1963 كليسا رونق گرفت و به سالن «اوريول تيه‌تر» نقل‌مكان كرد. سي. ال ساختمان اين سالن را با كمك كارگران و صنعتگران سياهپوست بازسازي كرده بود. دو هزار عضو كليسا براي گراميداشت دوستان و محراب‌داران سي. ال. از جمله مارتين لوتر‌كينگ جونيور و خوانندگان موسيقي گاسپل مانند ماهاليا جكسون و كلارا وارد گرد هم آمدند.
آرتا در ميان چنين انسان‌هايي پرورش يافت. موسيقي كليساي سياهپوستان- جايي كه آرتا در آن به دنيا آمد و آموزش ديد، جايي كه صدايش از آن نشات گرفته است- نيروي بي‌بديل زندگي‌اش بود.
آرتا سال 1960 با ناشر موسيقي كلمبيا ركوردز قرارداد بست. سم كوك، سلطان موسيقي سول، سعي داشت آرتا به او در كمپاني «RCA» بپيوندد. بري گوردي، تهيه‌كننده موسيقي و استعدادياب، نيز سعي در ترغيب آرتا و خواهر بزرگ‌ترش، اِرما براي پيوستن به كمپاني نشر موسيقي سول «تاملا» بود. گوردي پس از «تاملا»، كمپاني نشر آثار موسيقي «موتاون ركوردز» را تاسيس كرد. اما سي. ال. قصد داشت آرتا كارش را با يك كمپاني معتبر و اسم‌ورسم‌دار آغاز كند. كلمبيا ركوردز صداي آرتا را صداي ستاره‌اي پاپ شنيد. با وجودي كه حال‌وهواي گاسپل در قطعات او حضور داشت اما او به عنوان خواننده ريتم- اند- بلوز مشهور شد. ترانه «Respect» را نخستين‌بار اوتيس ردينگ در سال 1965 سرود و ضبط كرد با اين حال مهر و امضاي آرتا پاي اين ترانه حك شده است و حالا از آن با عنوان سرود حقوق مدني و جنبش فمينيستي ياد مي‌شود.
فرانكلين در دهه 1970 با انتشار تك‌آهنگ‌هايي كه در صدر ده ترانه برتر آر‌اند بي‌و پاپ ايستادند- مانند
«Spanish Harlem»، «Rock Steady»، «Day Dreaming» - و همچنين آلبوم‌هاي تحسين‌شده «Spirit in the Dark» و «Young, Gifted and Black» و آلبوم گاسپل «Amazing Grace» كه بيش از دو ميليون نسخه از آن فروش رفت، جايگاه خود را در قله موفقيت حفظ كرد؛ بيش از 75 ميليون نسخه از ترانه‌هايش به فروش رفت و 18 جايزه گرمي به خانه برد. 77 بار به جدول داغ‌ترين‌هاي بيلبورد امريكا راه يافت و 20 تك‌آهنگ او در جدول برترين ترانه‌هاي آر‌اند بي‌جاي گرفت. ريچي اوتنبرگ، خبرنگار و منتقد موسيقي او را «يكي از غول‌هاي موسيقي سول و درمجموع پاپ امريكايي» ناميده است. اغلب به واسطه انعطاف در آوازخواني، پيانونوازي متبحرانه، قدرت شنوايي و تجاربي كه فرانكلين در موسيقي داشت از او با عنوان بزرگ‌ترين خواننده و موزيسين نام برده مي‌شود.
اين روزها گوش دادن ترانه‌هاي آرتا فرانكلين، گوش دادن به همه‌چيز است؛ هر چيزي كه پيش از او روي داده، هر گرايشي كه وارد بلوز و جز و گاسپل و سول امريكايي شده، تمامي سنت‌هاي موسيقيايي كه مردم براي زنده ماندن به آنها تكيه كرده‌اند، هر چيزي كه حالا موجوديت دارد و تمامي خوانندگاني كه آرتا فرانكلين به آنها اعتبار داده، تمامي آنهايي كه دانشش را به آنها آموخته است. صداي او در دل ما زنده است و ميراث او جاودان خواهد ماند.
The New Yorker