فنس‌كشي براي حفاظت از يوز
رجبعلي كارگر
سال 94-1393 پروژه بين‌المللي يوز آسيايي براي جلوگيري از تلفات يوز در جاده عباس‌آباد- مياندشت در محور سبزوار يا شاهرود كه بيشترين تصادفات اينگونه را ثبت كرده بود، پروژه‌اي را با موضوع ايمن‌سازي اين جاده به مشاوران متخصص اين حوزه سپرد. آنها از آثار ردپا و سرگين حيات‌وحش در حاشيه جاده يا مشاهدات گذر حيات وحش از عرض جاده به عنوان نمايه‌اي غيرمستقيم از تصادفات جاده‌اي استفاده كردند. پس از اتمام اين پژوهش، پروژه حفاظت از يوز آسيايي نتايج آن را به سازمان حفاظت محيط زيست تحويل داد و در ادامه، مذاكرات با وزارت راه و شهرسازي براي همكاري آنها براي حفاظت از يوز آسيايي صورت گرفت.
وزارت راه و شهرسازي در اين مذاكرات از سازمان حفاظت محيط‌زيست درخواست كرد تا برآورد اعتباري براي فنس‌كشي در محدوده 22كيلومتري را كه به عنوان نقاط آسيب‌پذير بود در اختيار آنها قرار دهد. در همين رابطه پروژه حفاظت از يوز آسيايي با شركت ايمن آسا كه تجربه‌هاي زيادي در خصوص ايمن‌سازي جاده و فنس‌كشي داشت، قراردادي را منعقد كرد و آنها با ارزيابي، رقمي حدود يك و نيم ميليارد تومان را براي فنس‌كشي اعلام كردند (هرچند كه بعدها مشخص شد اين رقم بايد دو ميليارد تومان برآورد مي‌شد). اداره راه بر اساس پيگيري‌هايي كه از سوي معاونت محيط طبيعي و مدير پروژه يوز انجام داد، قرار شد مبلغي را به اداره كل راه استان سمنان كه در شاهرود مستقر است، واريز كند و حتي مبلغي هم به اين اداره ابلاغ شد. با اين حال با توجه به اينكه مرحله اوليه ابلاغيه اجرايي نشد و با پيگيري‌هاي مكرر بعدي، مبلغي در حدود 300 ميليون تومان در اختيار اين اداره كل قرار گرفت. برگزاري مناقصه از جمله اقدام‌هاي عملي بود كه در راستاي فنس‌كشي در محور عباس آباد انجام گرفت و در آن يك شركت پيمانكار برنده اعلام شد. اين شركت در نيمه كار، اختلافي با اداره راه پيدا كرد و از ادامه كار سر باز زد. در اينجا اداره راه شكايتي را از اين شركت تنظيم كرد كه در مرحله رسيدگي به اختلاف پيمانكار و اداره راه در استان سمنان است كه همچنان حل نشده است.
سازمان حفاظت محيط زيست و معاونت محيط طبيعي منتظر حل اين اختلافات نشدند و مبلغي در حدود يك‌ميليارد و دويست ميليون تومان تخصيص اعتبار دادند تا بخشي از اين جاده به دليل اهميت آن فنس‌كشي شود. اين اعتبار به اداره كل محيط زيست استان سمنان ابلاغ شده و آنها هم مناقصه‌اي را در همين رابطه برگزار كرده‌اند. برنده اين مناقصه مشخص شده و بازديدي هم از طرف مشاور، پروژه حفاظت از يوز آسيايي و اداره كل محيط زيست استان سمنان از محل پروژه انجام شده است و در حال انجام فعاليت براي شروع به كار پروژه هستند. مبلغي كه براي فنس‌كشي مشخص شده 8 كيلومتر است كه نقاط داغ آن و دو زيرگذر آن را كه محل عبور يوز هستند، پوشش مي‌دهد. اداره كل راه استان سمنان نيز قول داده است پس از حل اختلافات با پيمانكار وارد اين پروژه شده و آن را پوشش دهد. با توجه به اقدامات انجام شده مي‌توان روند انجام فنس‌كشي را مثبت ارزيابي كرد. پيمانكاري كه در مناقصه اداره كل محيط‌زيست استان سمنان برنده شد، جلسه‌هايي را با پروژه حفاظت از يوز آسيايي برگزار كرده و همچنين پيرو اين جلسه حضور ميداني صورت گرفته است. اميدواريم به‌زودي زود كارگاه مرتبط با فنس‌كشي در منطقه برپا شود و فعاليت‌ها در خصوص حفاظت از يوز آسيايي به سرانجام خوبي برسد. خوشبختانه معاونت محيط طبيعي سازمان حفاظت محيط زيست اصرار زيادي بر انجام اين كار دارند، زيرا اين اولين اقدام براي جلوگيري از تلفات حيات وحش در اين سطح است كه در ايران و شايد بتوان گفت در خاورميانه انجام مي‌شود كه كار ارزشمندي براي حفاظت از يوز آسيايي و گونه‌هاي مرتبط است. در كنار فنس‌كشي برنامه‌هاي پروژه حفاظت از يوز آسيايي و سازمان حفاظت محيط زيست براي حفاظت از يوزها كماكان برقرار است. تير و مرداد زماني است كه يوزهاي ماده به همراه توله براي آب خوردن و آموزش از پناهگاه خود براي گشت‌زني بيرون مي‌آيند. بخشنامه‌اي در اين خصوص از سوي معاونت محيط طبيعي به محيط‌بانان ابلاغ شده تا شبانه‌روزي از يوزها حفاظت كنند تا آسيب به آنها به حداقلي‌ترين شكل آن برسد.
معاون پروژه بين‌المللي حفاظت از يوز آسيايي