لعبت گرانپايه، جراح عمومي از تجربه جراحي در مناطق محروم مي‌گويد
بي‌مزد و منت؛ از چهارمحال تا قلعه‌گنج
ثمر فاطمي
هنوز هم ميان اين همه خبر بد و بي‌مهري‌ها، شنيدن خبرهاي خوب و رفتارهاي انساني نور اميد را در دل آدم روشن مي‌كند. انجام برخي كارها نشان مي‌دهد كه مي‌توان در دل سياهي‌ها سفيد بود و اين جمله كه بايد از خودمان شروع كنيم و خودمان براي خودمان كاري كنيم، شعار نيست. مي‌توان به جاي نشستن و نگاه كردن و انتقاد صرف، آستين بالا زد و دست به كار شد. مجمع داوطلبان درماني يا همان گروه مدد هم همين كار را كرده است. به جاي اينكه انگشت انتقادش را به اين و آن نشانه بگيرد و كاسه چه كنم و چه كنيد و چه نمي‌كنيد به دست بگيرد، خودش دست به كار شده و با رفتن به شهرهاي دور‌افتاده و مناطق محروم، مردم را از خدمات درماني و جراحي برخوردار كرده و سلامت را براي‌شان به ارمغان برده است. اين تيم چندين نفري شامل متخصصان در رشته‌هاي مختلف كارش را از خرداد ماه سال90 شروع كرده است. تاكنون 29 سفر انجام داده‌اند و نتيجه‌اش 4هزار و 500 ويزيت و هزار و 500 جراحي رايگان بوده است. وظيفه ما هم به عنوان رسانه حكم مي‌كند كه اين كارها را نشر دهيم كه بگوييم اگرچه كساني هستند كه مي‌دزدند، مي‌خورند، مي‌برند و غم به دل مردم مي‌گذراند اما هنوز كساني هستند كه بي‌مزد و منت براي انسانيت و براي مردم و وطن تلاش مي‌كنند و نااميد نمي‌شوند. لعبت گرانپايه، جراح عمومي كه حالا دبير مجمع مدد هم هست، يكي از كساني است كه در تمام سفرهاي اين مجمع شركت كرده و خودش حدود سيصد و سي جراحي را انجام داده است. او كه دوره پزشكي عمومي و تخصصش را در دانشگاه تهران گذرانده، معتقد است اين كمترين كاري است كه مي‌توانند براي مردم كشورشان انجام دهند. اين عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران مي‌گويد كه تصميم انجام اين كار از آنجا شكل گرفته كه فكر كرده‌اند حالا كه اين مردم محروم نمي‌توانند براي دريافت خدمات‌درماني پيش پزشكان بيايند، پزشكان پيش آنها بروند و براي سلامتي‌شان هر كاري را از دست‌شان برمي‌آيد، انجام دهند.
اين روزها معيار خيلي تصميمات منبعث از ماديات است. مردم خبرهاي زيادي مي‌شوند و در راه‌حل مسائل مربوط به سلامت و درمان خود با اتفاقاتي مواجه مي‌شوند كه براي‌شان باور اين ماجرا كه يك جراح بدون دريافت وجه، عمل جراحي انجام دهد سخت شده است. چه چيزي باعث شد اين تصميم را بگيريد و چنين برنامه‌اي را عملي كنيد؟
اين ايده را از خيلي وقت قبل، من و بعضي از همكارهاي ديگر در ذهن و دوست داشتيم در نواحي‌اي كه دسترسي‌شان به ما كم است، براي‌شان كاري انجام دهيم. ما جدولي از وزارت كشور گرفتيم و جاهايي كه ضريب
8 و 9 داشتند، صعب‌العبور بودند و دسترسي‌هاي سخت داشتند و به دليل دسترسي‌شان به مراكز استان، جزو مناطق محروم محسوب مي‌شدند. اين مكان‌ها ازنظر مالي و اقتصادي پايين و مناطق محرومي بودند. در ذهن ما بود كه اگر آنها نمي‌توانند دسترسي به امكانات و مراكز استان داشته باشند، ما پيش آنها برويم و براي‌شان كار كنيم. سال 90 نظام پزشكي براساس طرح فكري كه انجام شده بود، گفت كه بياييد چنين برنامه‌اي را شروع كنيم و به اين ترتيب هسته اوليه «گروه مدد» كه مجمع داوطلبان درمانگر است، آنجا تشكيل شد و از آنجايي كه من پايه تمام سفرها بودم و در تمام آنها حضور داشتم، به عنوان دبير مجمع مدد انتخاب شدم. الان يكسري همكاري‌ها و مشخص كردن تيم را من انجام مي‌دهم و مدير اجرايي‌مان هم آقاي ربيعي، در دبيرخانه نظام پزشكي هستند، تداركات و مديريت اجرايي گروه را برعهده دارند. آقاي ربيعي هماهنگي‌هاي لازم با معاونت درمان و نظام‌پزشكي‌هاي مناطق انجام مي‌دهند و در سفر هم با همكاري آن منطقه مي‌توانيم فعاليت‌ها را انجام دهيم و فكر مي‌كنم شايد كوچك‌ترين ديني باشد كه نسبت به كشورمان ادا مي‌كنيم؛ حالا در‌حدي كه در توان‌مان هست.
اولين سفرتان را چه زماني انجام داديد؟
13 خرداد سال 90 اولين سفرمان را به منطقه بازُفت در جنوب چهارمحال و بختياري انجام داديم. تا الان حدود 29 سفر انجام داده‌ايم. هفته آينده سي‌امين سفرمان را به اطراف قم مي‌رويم.
تيم‌تان چند نفر است؟
ما تيمي هستيم شامل جراحي، زنان، ارتوپدي، چشم، گوش و حلق و بيني، اطفال، داخلي، قلب، بيهوشي، راديولوژي و... براساس نياز منطقه مشخص مي‌شود كه در هر سفر به چند نفر از تيم نياز است. مدير اجرايي گروه‌مان با معاونت درمان و نظام‌پزشكي آن استان هماهنگ مي‌كنند و براساس نياز و رشته‌هايي كه لازم دارند، تيم مشخص مي‌شود. مثلا بعضي از سفرها
تا24 -23 نفر بوده‌ايم و در بعضي سفرها 13-12 نفر هم بوده‌ايم. بر اساس رشته‌هايي كه نياز است، تعداد افرادي كه به سفر مي‌روند، متفاوت است.
سفرهاي‌تان چه مدت طول مي‌كشد؟
معمولا سفرها سه‌روزه است. بعضي از جاها مثل همين قم كه نزديك‌تر است و زمان كمتري در مسير هستيم و ممكن است فرصت بيشتري براي ويزيت داشته باشيم، دو‌روزه هم سفر را انجام مي‌دهيم اما جاهايي كه دور است و زمان بيشتري در مسير هستيم، معمولا سه‌روزه مي‌رويم كه بتوانيم حداقل 4 يا 5 شيفت براي ويزيت داشته باشيم. معمولا پزشك عمومي هم همراه ما هست. پزشكان عمومي اسكرين و بيماران را معاينه مي‌كنند و براساس اينكه به چه رشته‌اي نياز دارند به آنها قبض داده مي‌شود و برمبناي همان نياز، متخصصان آن رشته آنها را ويزيت مي‌كنند. رشته‌هايي مثل زنان، جراحي و ارتوپدي كه مي‌توانند جراحي انجام دهند هم با هماهنگي‌اي كه از قبل با معاونت درمان انجام مي‌شود، جاهايي كه بيمارستان داشته باشند و با محل ويزيت بيش از دو، سه ساعت فاصله نداشته باشند، هماهنگ مي‌شود و جراحي‌ها را انجام مي‌دهيم. بعد هم همكاران طرحي يا ضريب k كه در آن منطقه هستند مراقبت‌هاي بعد از عمل يا كارهايي مانند كشيدن بخيه را انجام مي‌دهند.
تيم شما چه تعداد ويزيت و جراحي انجام داده است؟
تيم ما تا به حال در رشته‌هاي مختلف 54 هزار ويزيت داشته و حدود هزار و پانصد و خرده‌اي هم جراحي در رشته‌هاي مختلف داشته‌ايم. سيصدوسي و خرده‌اي از اين جراحي‌ها را خودم به عنوان جراح عمومي انجام داده‌ام. در كنار اينها بعضي از مريض‌ها عمل سنگين داشتند كه كار يكي، دو روز نبوده است. ما اينها را با نامه به مركز استان معرفي كرده‌ايم يا به آنها گفته‌ايم به تهران بيايند و از طريق مددكاران يا خيران به آنها كمك كرديم تا جايي كه ممكن است كارشان انجام شود. اما خب زماني كه كارهاي‌شان از حيطه كارهاي تيم مدد خارج مي‌شود، ديگر نمي‌توانيم هزينه‌ها را براي‌شان صددرصد رايگان كنيم؛ بخشي از هزينه‌ها را خود بيماران پرداخت مي‌كنند و بخشي هم از طريق خيران يا مددكاري بيمارستان‌ها به آنها تخفيف داده مي‌شود.
هزينه‌هاي انجام اين كارها چگونه پرداخت مي‌شود؟ شما اسپانسر داشته‌ايد؟
ساپورت مالي ما را نظام پزشكي انجام مي‌دهد. بليت رفت و برگشت ما حالا چه هواپيما باشد، چه اتوبوس يا هر وسيله ديگري، از سوي نظام پزشكي تهيه مي‌شود. اما بعضي از سفرها (فكر مي‌كنم 3 يا 4 سفر) اسپانسرها يا خيريني كه يا از اقوام بودند يا ما را مي‌شناختند پرداخت مي‌كردند. مثلا در سفري كه ما به قلعه‌گنج در جنوب كرمان داشتيم يكي از متخصصان زن هزينه‌ها را تامين كردند و هم بليت رفت و برگشت براي ما گرفتند هم در حد 3-2 ميليون دارو تهيه كردند. غالب هزينه‌ها را خود نظام پزشكي انجام داده است. ما غالبا در پانسيون‌هايي كه براي نظام پزشكي است و محل استراحت افرادي است كه در بيمارستان كشيك مي‌دهند، مستقر مي‌شويم بنابراين عموما اسكان‌هاي‌مان هزينه خاصي نداشته‌اند. البته ما در‌‌قبال انجام اين كارها نه حق ماموريت مي‌گيريم و نه پولي دريافت مي‌كنيم و همه كارهايي كه آنجا انجام مي‌دهيم به شكل رايگان است. در برخي از سفرهاي‌مان اسپانسر خير داشته‌ايم، دارو هم همراه‌مان برده‌ايم و دارو هم به طور رايگان توزيع كرده‌ايم. البته توزيع داروي رايگان در 3-2 سفرمان انجام شده است. در بقيه سفرهاي‌مان، خود مراجعان بايد داروهاي‌شان را تهيه كنند و فقط ويزيت و جراحي‌هايي كه انجام مي‌دهيم رايگان است.