گروه ديپلماسي| اتحاديه اروپا در حال پوست‌اندازي است. اتحاديه‌اي سياسي و اقتصادي با 28 عضو كه تا همين يك سال و اندي پيش نزديك‌ترين متحد ايالات متحده بود اما ظهور دونالد ترامپ، تاجرمسلكي ناآشنا به امور سياسي كار آن را سخت و در برخي موارد غيرممكن كرده است. دونالد ترامپ با شعار آمريكا اول است در حال نه فقط رنجاندن كه دور كردن هر چه بيشتر متحدان اروپايي از خود است. چهل و پنجمين رييس‌جمهور آمريكا از هر پيمان و معاهده‌اي كه نمي‌پسندد خارج مي‌شود و در حين خروج نيز نيم نگاهي به پشت سر خود نمي‌اندازد تا نظر همرزم‌هاي خود در اروپا را جويا شود. نمونه ملموس اين سياست نيز رويكردي است كه وي در قبال برجام اتخاذ كرد و با خروج از آن، اروپا را براي حفظ توافقي كه رسيدن به آن 13 سال به طول انجاميد دوباره به نقطه تلاش براي حفظ توافق با تهران بدون حضور آمريكا بازگرداند. در چنين شرايطي صبح روز گذشته، ژان كلود يونكر براي چهارمين و آخرين بار در مقام رييس كميسيون اتحاديه اروپا، سخنراني سالانه خود را در برابر نمايندگان پارلمان ايراد كرد. حتي پيش از ايراد اين سخنراني، منابع خبري اروپايي محورهايي از آن را منتشر كرده و تاكيد كرده بود كه رييس كميسيون اروپا قرار است اين‌بار با سخنان خود آب پاكي را بر دستان اروپايي‌ها بريزد و با انتقاد از روش يكجانبه گرايي دولت آمريكا از آنها بخواهد كه نقش موثرتر و البته مستقل‌تري را براي خود در سطح جهاني طلب كنند. شمارش معكوس براي حضور يونكر در جامه رييس كميسيون اتحاديه اروپا در حالي آغاز شده كه قاره سبز با چالش‌هاي بي‌شمار در حوزه‌هاي متنوع دست و پنجه نرم مي‌كند: به راه افتادن سيل مهاجرت از كشورهاي بحران‌زده به سمت اروپا، قدرت گرفتن راست افراطي در اين قاره، تشديد ديدگاه‌هاي مهاجرستيزي، پاگرفتن جريان‌هاي تروريستي و ترس عمومي از موفقيت‌آميز بودن اين عمليات‌ها، بحران اقتصادي و البته به همه اينها نقش تاريخي رابطه آمريكا و اروپا كه امروز گرفتار چالش شده را هم بايد اضافه كرد. در چنين فضايي بود كه رييس كميسيون اتحاديه اروپا سخنان خود را كه همزمان از چندكانال شبكه‌هاي اروپايي پخش مي‌شد با رد هرگونه ملي گرايي و با نقد برنده از آن به پايان برد. يونكر در سخنان خود به چالش‌هايي نظير سياست مهاجرتي كه اروپا بايد در پيش بگيرد، تقويت يورو، خروج بريتانيا از اتحاديه اروپا و همچنين راهكارهاي مقابله با جريان‌هاي راست افراطي اشاره كرد. يونكر كه به دنبال كانديداتوري مجدد نيست تا هشت ماه ديگر همچنان بر‌اين كرسي خواهد بود و سپس كميسيون در نتيجه انتخابات سال 2019، رييس جديدي را به خود خواهد ديد. يونكر در بخش‌هايي از سخنان خود اشاره كرده كه اگر اروپا تمام توان نظامي، سياسي و اقتصادي اعضاي خود را به كار بگيرد، نقش آن در عرصه بين‌المللي افزايش پيدا خواهد كرد و مي‌تواند به قدرتي جهاني بدل شود.وي با نقد سياست‌هاي رييس‌جمهور آمريكا گفت: در حالي كه آمريكا در دوره زمامداري دونالد ترامپ در حال عقب‌نشيني از تعاملات بين‌المللي است، اتحاديه اروپا بايد قدرت خود را تقويت كرده و به يك قدرت جهاني تبديل شود. اتحاديه اروپا وقتي به‌طور متحد و يكپارچه حرف بزند، مي‌توانيم موضع خود را بر ديگران تحميل كنيم . بخش‌هايي از سخنراني يونكر درباره اعزام 10 هزار نيروي گارد مرزي براي مبارزه با مهاجرت غيرقانوني تا سال 2020 در رسانه‌هاي اروپايي بيش از بحث‌هاي ديگر وي انعكاس داشت. يونكر در بحث‌هاي مربوط به اين استراتژي گفت كه بهتر است براي مقابله با مشكلات مهاجرهايي كه با كشتي خود را به اروپا مي‌رسانند به فكر راه‌حل‌هاي جدي و هماهنگ بود و نه اقدام‌هاي تبليغاتي. توجه به قاره آفريقا در سطح كلان سياست دوجانبه تك‌تك كشورهاي اروپايي و همچنين سياست كلان اين اتحاديه است اما يونكر خواهان شكل گرفتن توافقنامه تجارت آزاد ميان دو قاره شد تا در نتيجه آن كمك‌هاي اروپا به آفريقا جنبه صدقه نداشته باشد و شكل و شمايل سرمايه‌گذاري به خود بگيرد.
طرح‌هايي كه يونكر در سخنان خود به آن اشاره كرد:
توافق تجاري با آفريقا به گونه‌اي كه منجر به سرمايه‌گذاري‌هاي بيشتري در كشورهاي اين قاره شود و بتواند به ايجاد 10 ميليون فرصت شغلي منتهي شود.
مهار جريان مهاجرت با افزايش نيروهاي مرزباني كه مي‌تواند تعداد گاردهاي مرزي را تا سال 2020 به 10 هزار نفر برساند.
وضع قوانين جديد براي مبارزه با تروريسم در مرزها، دخالت‌هاي فراداخلي در انتخابات و مبارزه با تروريسم آنلاين .
تقويت جايگاه يورو در خارج از اروپا براي رقابت با دلار .
ايجاد رابطه قوي با بريتانيا پس از خروج اين كشور از اتحاديه اروپا از طريق تعريف توافقنامه تجارت آزاد ميان قاره سبز و لندن.
خبرنگار بي‌بي‌سي در تحليل اظهارات رييس دوره‌اي كميسيون اتحاديه اروپا نوشت: يونكر همان اظهاراتي را بر زبان راند كه براي حفظ جايگاه وي ضروري بود. پيام اصلي وي اين بود كه اروپا درمسير صحيح قرارگرفته است.اما همين اشاره هم با اما و اگرهايي همراه است. براساس آخرين نظرسنجي‌هاي انجام گرفته در سرتاسر اروپا، نظرعمومي به نفع اتحاديه به نسبت سال‌هاي اخير افزايش پيدا كرده و اين مساله بسيار مهم است اما همزمان نگاه افكار عمومي به جريان‌هاي پوپوليستي هم افزايش يافته و اين در حالي است كه اين جريان‌هاي پوپوليستي و ملي‌گرايانه در ذات خود اتحادگريزي دارند. همزمان به نظر مي‌رسد كه احزاب پوپوليست در انتخابات سال آينده پارلمان اروپا موفق‌تر از قبل ظاهر خواهند شد.
چكيده‌اي از سخنان يونكر درباره چالش‌هاي متفاوت پيش روي اتحاديه اروپا:
امنيت: ما به سمت نظامي كردن اتحاديه اروپا حركت نمي‌كنيم بلكه به دنبال اين هستيم كه مستقل‌تر شده و به مسووليت‌هاي جهاني خود عمل كنيم. تنها يك اروپاي متحد و قوي مي‌تواند از شهروندان خود در برابر تهديدهاي داخلي و خارجي محافظت كند.
مهاجرت: يونكر همزمان با تاكيد بر لزوم افزايش مرزبان‌ها تاكيد كرد اتحاديه اروپا بايد آژانس پناهندگان اروپايي را هر چه سريع‌تر توسعه ببخشد تا بتواند به كشورهايي كه در حال جذب پناهنده هستند كمك كند. وي همچنين خواهان تعريف راه‌هاي قانوني براي جذب مهاجر به اروپا شد و اعلام كرد كه ما به مهاجران بامهارت نياز داريم.
برگزيت: يونكر در سخنان خود از طرح ترزامي‌نخست وزير بريتانيا حمايت كرده و موافقت كرد كه نقطه آغاز همكاري‌هاي بيشتر اروپا و انگليس پس از خروج از برگزيت بايد توافق تجارت آزاد ميان دو طرف باشد. يونكر در اين‌باره گفت: «ما به تصميم بريتانيا براي جدايي از اتحاديه اروپا احترام مي‌گذاريم. اما بريتانيا بايد اين را درك كند كه اگر از اتحاديه خارج شد، ديگر نمي‌تواند در موقعيت قبلي باشد و ديگر بخشي از يك بدنه واحد نيست. دوم آنكه همه اعضاي اتحاديه در كنار ايرلند باقي مي‌مانند و براي همين هم هست كه ما مي‌خواهيم راه‌حلي براي پرهيز از ايجاد «مرز سخت» پيدا كنيم. اين بريتانياست كه مي‌خواهد در ايرلند شمالي مرز سخت ايجاد كند.»
تروريسم: يونكر تاكيد كرد كه اتحاديه به زودي از قوانيني بهره‌مند خواهد شد كه در سايه آن نوشته يا محتواي حاوي پيام تروريستي در كمتر از يك ساعت قابل حذف از روي وب باشد.
پوپوليسم: ما بايد از ملي‌گرايي استقبال كنيم كه هيچ‌گاه عليه ما مورد استفاده قرار نگيرد. ما ملي‌گرايي اغراق شده‌اي را كه مي‌تواند مولود نفرت و جدايي باشد قويا رد مي‌كنيم. از ملي‌گرايي كه به جاي يافتن راهكارهايي براي زيستن مسالمت آميز در كنار هم، اشاره انگشت‌هاي ما را به سمت ديگري مي‌برد بايد پرهيز كرد.
اقتصاد و قدرت مالي اروپا: رييس كميسيون اروپا درباره وضعيت اقتصادي اتحاديه گفت:« اقتصاد اتحاديه اروپا از بحران سال ۲۰۰۸ نجات يافت و از آن زمان تاكنون مدام در حال رشد است، به‌طوري كه اكنون به عنوان يك قدرت اقتصادي بزرگ در جهان شناخته مي‌شود. امروز درآمد ناخالص اتحاديه اروپا ۴۰درصد ناخالص جهاني را تشكيل مي‌دهد و از سال ۲۰۱۴ تاكنون ۱۲ ميليون شغل در اين قاره ايجاد شده است.»
ثبات اروپا: يونكر با اشاره به اينكه ما بايد براي ايجاد اروپايي مستحكم‌تر تلاش كنيم، گفت: بايد ثبات موجود در اين قاره را به ساير نقاط به ويژه همسايگان بي‌واسطه‌مان يعني بالكان صادر كنيم.
سوريه: همزمان با آغاز عمليات نظامي دولت سوريه پيرامون منطقه ادلب، يونكر تاكيد كرد كه نخستين نگراني اتحاديه اروپا اكنون ادلب است، وي گفت: ما نمي‌توانيم در برابر فاجعه انساني بزرگ در ادلب ساكت بمانيم.
بحران پناهجويان: يونكر با تاكيد براينكه اروپا بايد همچنان به عنوان قاره‌اي پذيرا باقي بماند، گفت: حاكميت اروپا متكي بر حاكميت ملي اعضاست، اما حاكميت ما عليه حاكميت ديگران نيست. ما يك قلعه بسته يا يك جزيره نيستيم، بلكه چندجانبه‌گرا و در تعامل با ساير كشورهاي جهانيم. نيروهاي مرزباني اروپا كافي نيستند. ما تصميم گرفته‌ايم شمار پست‌هاي مرزباني اتحاديه اروپا را به۱۰ هزار برسانيم. براي بازگرداندن مهاجران غيرقانوني پيشنهادهايي داده‌ايم. تكرار مي‌كنم كه تمايل من باز كردن راه‌هاي قانوني مهاجرت به اروپا براي پناهجويان قابل پذيرش است.
يورو: يونكر با اشاره به اينكه پول واحد اتحاديه اروپا در جهان بسيار موفق بوده است، گفت:«يورو پس از دلار آمريكا مهم‌ترين واحد پولي جهان است و بايد جايگاه خود را به عنوان يك واحد پول بين‌المللي تثبيت كند. ۶۰ كشور جهان پول خود را بر مبناي يورو ارزشيابي مي‌كنند.»