به گزارش نشريه اكونوميست چاپ لندن؛ بهاي نفت خام برنت در آغاز اكتبر به بشكه‌اي 85 دلار رسيد كه در چهار سال گذشته بي‌سابقه محسوب مي‌شد.
نفت خام «برنت» كه معيار و شاخص اصلي قيمت‌گذاري در بازار جهاني نفت به‌شمار مي‌رود، بخش كوچك و اندكي از 100 ميليون بشكه نفتي را تشكيل مي‌دهد كه همه روزه در سطح جهان توليد مي‌شود.
اما چرا 60 درصد نفت موجود در بازارهاي بين‌المللي با معيار اين نوع نفت قيمت‌گذاري مي‌شود كه فقط درصد كمي از نفتي را تشكيل مي‌دهد كه در سطح جهان عرضه مي‌شود؟ اكونوميست مي‌افزايد: تجارت بين‌المللي نفت، تجارتي نسبتا نو به شمار مي‌رود.
اولين‌بار در سال 1961 با قراردادي كه ميان كشورهاي امريكا و انگليس امضا شد، نفت استخراج شده در پنسيلوانيا (ايالات متحده) با يك فروند كشتي نفتكش به نام «اليزبت واتس» منتقل شد. نفت تا قبل از جنگ جهاني دوم، تنها در سطح منطقه‌اي مبادله و جابه‌جا مي‌شد. اما پس از جنگ كه تعداد توليدكنندگان نفت افزايش يافت و بازار هم گسترده‌تر شد، قيمت نفت را كمپاني‌هاي بزرگ نفتي تعيين مي‌كردند. بعد‌ها با تاسيس سازمان كشورهاي صادر‌كننده نفت «اوپك»، اين نهاد نفتي، كار قيمت‌گذاري نفت را اجرا مي‌كرد. تنها از دهه 1980 به اين سو بود كه بهاي نفت را بازارهاي بين‌المللي معين مي‌كنند.
نفت توليد شده، برحسب مرغوبيت و دسترسي‌پذيري؛ درجه‌بندي مي‌شود كه به موقعيت جغرافيايي محل استخراج آن بستگي دارد. بر همين اساس توليدكنندگان و معامله‌گران نفت، براي قيمت‌گذاري اين كالا به شاخص معتبري نياز دارند تا بهاي صحيح و دقيق نفت خام استخراج شده را مشخص كنند.
پركاربردترين معيار قيمت‌گذاري نفت، نفت خام «برنت» است كه از «درياي شمال» استخراج مي‌شود. به اين علت اين نوع نفت به عنوان معيار سنجش عيار و ارزش نفت تعيين شده كه به راحتي قابل پالايش و تبديل شدن به بنزين است، بنابراين تقاضا براي آن هميشه وجود دارد.
مزيت ديگر نفت برنت اين است كه از دريا استخراج مي‌شود و مي‌توان سطح توليد آن را در حد مورد نياز بالا برد و نفتكش‌هاي اضافي براي حمل آن به كار گرفته شوند.
اما نفت «وست تگزاس اينترمدييت»، فاقد يك چنين مزيت‌هايي است، زيرا از نقاط خشك بياباني استخراج مي‌شود و معياري است كه عموما فقط در امريكا مورد استفاده قرار مي‌گيرد و تنها با خطوط لوله نفت قابل جابه‌جايي است.
نفت خام برنت كه از ميدان نفتي «شل برنت» امريكا استخراج شد، براي اولين‌بار در سال 1985 به‌طور گسترده در بازار جهاني نفت به عنوان شاخص و معيار قيمت‌گذاري معين شد. امروز قيمت يك بشكه نفت خام برنت؛ برحسب يكي از پنج گونه نفتي كه كه قابل رقابت‌ترين نفت‌هاي جهان هستند، معين مي‌شود كه تنها يكي از اين پنج نوع نفت خام از ميدان نفتي برنت استخراج مي‌شود. همين ويژگي امنيت و ميزان عرضه است كه از اين نفت، معيار معتبري در قيمت‌گذاري در بازار جهاني نفت ساخته است.
اما با وجود تثبيت كامل برنت در بازارها، معلوم نيست كه در آينده هم همچنان در بازارهاي جهاني از اهميت برخوردار باشد، زيرا ذخاير نفتي درياي شمال رو به نقصان است. هر چند براي رفع اين نقيصه مي‌توان از منابعي خارج از درياي شمال نفت استخراج كرد و اجازه نداد كه نوسانات جانبي ناشي از عرضه بر بهاي جهاني نفت تاثير بگذارد. اما به هر حال؛ منابع جديد نفتي بر مرغوبيت مداوم نفت برنت تاثير سوء خواهند گذاشت.
دولت امريكا سه سال پيش ممنوعيت صدور نفت را لغو كرد و از آن پس نفت «وست تگزاس اينترمدييت» هم از اهميت ويژه‌اي در قيمت‌گذاري در بازار جهاني نفت برخوردار شد.
اوايل امسال چين هم وارد ميدان شد و با معرفي نفت خام تحويل آتي شانگهاي، معياري آسيايي براي رقابت با دو معيار غربي درست كرد. بسياري از تجار نفتي با اين تدبير چين؛ نفت را با «يوان» قيمت‌گذاري كردند كه اين پديده مي‌تواند اهميت بسزايي به يوان در اقتصاد جهاني ببخشد.
نفت شانگهاي در ابتداي ورود به بازار جهاني نفت، خوش درخشيده است، اما براي تبديل شدن به جايگزيني جهاني، بايد منافع خارجي بيشتري را جذب كند.
نفت خام «برنت» با همه اين تفاسير؛ همچنان مرسوم‌ترين شاخص قيمت‌گذاري نفت در جهان است، هر چند شايد روزي رقيبي روي دست آن بلند شود.