انتقاد نماينده مجلس از بي‌توجهي دولت به يك مساله مهم امنيتي
شرق كشور در معرض خطر جدي خالي شدن از جمعيت
گروه اجتماعي| خرداد ماه امسال اداره غذا و كشاورزي ملل متحد- فائو- در گزارشي هشدار داد كه «كشورهاي خاورميانه و شمال آفريقا با توجه به غباري كه كويرهاي اين مناطق را در مي‌نوردد بايد خود را براي كمبود آب و خشكسالي پيش رو آماده كنند.»
سابقه تحقق اين هشدار در ايران و به عنوان يكي از كشورهاي منطقه خاورميانه، 20 ساله شده است. خشكسالي كه بر بسياري از استان‌هاي جنوبي، شرقي و شمال شرق كشور سايه افكنده، شرايط را به جايي رسانده كه نمايندگان اين استان‌ها درباره وضعيت نگران كننده حوزه انتخابيه خود هشدار مي‌دهند.
كمبود شديد آب شرب و كاهش قابل توجه بارندگي، كشاورزي را در اين استان‌ها از دو دهه قبل به اين سو به كمترين ميزان رسانده و خالي شدن بسياري از روستاها كه از طريق دامداري و كشاورزي ارتزاق مي‌كردند، امروز به يك معضل جدي براي استان‌هاي خطه جنوب و شرق و شمال شرق كشور تبديل شده است. همين اتفاق، باعث به وجود آمدن موج بيكاري در اين استان‌ها شده و به دنبال بالا رفتن نرخ بيكاري جمعيت در سن اشتغال، مهاجرت‌هاي درون استاني يا حتي به قصد استان‌هاي همجوار، صرفا با انگيزه معاش و ارتزاق از طريق حداقل‌ها هم رو به افزايش گذاشته است.
بنا بر اعلام رييس كميته امنيت آب كميسيون امنيت ملي مجلس، بحران آب به يك تهديد بالقوه براي كشور تبديل شده و از مجموع 31 استان، ۱۸ استان با كم‌آبي روبه‌رو هستند. محمدمهدي برومندي در هشدارهاي خود در گفت‌وگو با خانه ملت، اين نكات را مطرح كرده كه «ايران جزو مناطق خشك و نيمه‌خشك جهان است و به دليل خشكسالي‌هاي شديد در چند سال اخير و مصرف بي‌رويه آب به‌ويژه در حوزه كشاورزي، امروز در اغلب مناطق ايران دچار بحران آب هستيم چنان كه حدود 85 درصد از خاك ايران جزو مناطق خشك، نيمه‌خشك و فراتر از خشك بوده و فقط 15 درصد از مناطق كشور داراي منابع آب است.»
آنچنان كه نمايندگان خانه ملت هشدار داده‌اند، اكنون دامنه مهاجرت ساكنان استان‌هاي بي‌آب به سمت استان‌هاي شمال كشور رو به افزايش است و البته اين اتفاق، خود مي‌تواند سبب ساز معضلي جدي براي امنيت ملي كشور باشد چرا كه امنيت مرزهاي زميني شرقي و شمال شرقي كشور به دليل همجواري با همسايگاني همچون افغانستان و پاكستان در گروي سكونت جمعيت و خالي نبودن مناطق مرزي است چنا نكه مهرداد بائوج لاهوتي، نماينده لنگرود در مجلس هم در گفت‌وگو با خانه ملت هشدار داده كه: «مهم‌ترين مساله در جريان مهاجرت‌ها به شمال كشور، استان‌هايي هستند كه در حال تخليه شدن هستند، متوليان مربوط به استان‌هاي جنوبي كشور بايد حتما حواس‌شان باشد كه استان‌ها خالي نشوند چرا كه براي زيرساخت‌هاي اين استان‌ها هزينه و سرمايه‌گذاري شده و اگر اين اتفاق بيفتد با يك فاجعه بزرگ مواجه خواهيم شد.»
يكي از نمايندگاني كه طي 6 ماه گذشته هشدارهاي مكرر درباره شرايط نامساعد زندگي در شرق ايران داشته، علي كرد است كه علاوه بر ابراز نگراني از بابت شرايط آب و هوايي استان سيستان و بلوچستان از نامناسب بودن شاخص‌هاي توسعه و ادامه زندگي در اين استان استراتژيك هم انتقاد كرده و درباره بالا بودن آمار بيكاري و مهاجرت در اين استان به خانه ملت گفته است: «در استان خوزستان، سيستان و بلوچستان و خراسان جنوبي بيشترين ميزان آلودگي هوا وجود دارد و عدم توجه به ريزگرد‌ها و ماسه‌هاي بادي باعث شده، مردم به دليل سختي زندگي و بيكاري، روستاها را تخليه و به شهرها مهاجرت كنند.»
عضو كميسيون اجتماعي مجلس در اين مدت بارها در اظهارات خود ضمن اشاره به تاثيرات جدي دو دهه خشكسالي در استان‌هاي جنوبي و مرزي كشور و ابراز نگراني از خشك شدن منابع آبي اين استان‌ها گفته است: «به دنبال كاهش منابع آبي منطقه به مرور زمان مردم آن ناحيه با كاهش آب شرب، خشكي باغ‌ها و مزارع و مشكلات نگهداري دام مواجه مي‌شوند. در اين وضعيت كشاورزان و دامداران شغل خودشان را از دست مي‌دهند و براي رفاه بيشتر و برخورداري از بهداشت و آموزش ناچار هستند به شهرهايي با امكانات بشتر مهاجرت كنند. وقتي افراد با اين وضعيت مالي و شغلي مهاجرت مي‌كنند، مجبور هستند در حاشيه شهرهاي شمالي كشور يا شهرهاي بزرگ ساكن شوند و پديده حاشيه‌نشيني را به وجود مي‌آورند.»
اما صرفا استان‌هاي شرق و شمال شرق، قربانيان خشكسالي نيستند. خوزستان و بوشهر، استان‌هاي همجوار دريا هم از تبعات منفي خشكسالي بي‌نصيب نمانده‌اند و كاهش محصولات كشاورزي در اين استان‌ها به دليل تنزل تدريجي عمق آب‌هاي سطحي باعث شده كه بسياري از محصولات توليدي اين استان‌ها با خطر توقف توليد مواجه شود كه از مهم‌ترين اين محصولات در معرض خطر مي‌توان به خرما اشاره كرد. خشك شدن نخل‌ها بر اثر كاهش دسترسي به آب، هر ساله تعداد قابل توجهي از كشاورزان متكي به درآمد حاصل از فروش خرما را در معرض فقر قرار مي‌دهد و سيد پرويز فتاح، رييس كميته امداد هم طي 3 سال گذشته بارها هشدار داده كه كاهش شديد منابع آبي نه تنها يكي از عوامل موثر در سقوط به ورطه فقر است بلكه بسياري از مددجويان فعلي كميته امداد، افرادي هستند كه در گذشته‌اي نه چندان دور، ملاك و غني بودند اما به دليل خشكسالي و از دست دادن مهم‌ترين منابع درآمد كه همانا دامپروري و كشاورزي بوده، حالا به فهرست مستمري بگيران اين نهاد حمايتي اضافه شده‌اند. در عين حال سوءمديريت دولت‌هاي وقت در بهره‌برداري از همين منابع آبي محدود يا ترويج كشت جايگزين به دنبال هشدارهاي سالانه سازمان هواشناسي عامل مهمي بوده كه استان‌هاي مرزي شرق و جنوب شرق و شمال شرق كشور را در معرض خطر خالي شدن از جمعيت قرار دهد. بنا بر آخرين گزارش مركز آمار ايران كه هفته گذشته در خبرگزاري مهر منتشر شد، نرخ بيكاري پنج استان ۲ رقمي شده و تعداد جمعيت بيكاران كشور به 3 ميليون و 300 هزار نفر رسيده است. اين گزارش نشان مي‌دهد كه در تابستان امسال، نرخ بيكاري در استان خوزستان ۱۵.۶ درصد، در استان هرمزگان ۱۲.۵ درصد و در استان سيستان و بلوچستان ۱۵.۳ درصد بوده علاوه بر آنكه نرخ بيكاري در تابستان امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته در استان سيستان و بلوچستان 4.7 درصد رشد داشته است.
روز گذشته علي كرد، عضو كميسيون اجتماعي مجلس بار ديگر نسبت به تخليه روستاهاي شرق كشور هشدار داد و اين‌بار هم به خانه ملت گفت: «استان سيستان و بلوچستان در آتش داغ خشكسالي مي‌سوزد و با وجود تذكرات متعدد به دولت كه تيمي تخصصي را براي بازديد و بررسي وضعيت مردم به اين استان، اعزام كرد، متاسفانه تاكنون اقدامي صورت نگرفته است. اگر سفر هيات دولت و وزراي تاثيرگذار به استان بلوچستان اتفاق نيفتد بدون شك جمعيت روستاهاي اين استان به مرور تخليه خواهد شد و مردم براي كسب درآمد به كشورهاي خليج فارس سفر خواهند كرد كه براي كشور ما با ظرفيت‌هاي عظيم گردشگري، كشاورزي و معدن شرم‌آور خواهد بود.»