8 نكته‌اي كه براي انتخاب شهردار تهران بايد مد نظر باشد
صمد محمدي‌زاده سماكوش
اعضاي دوره پنجم شوراي شهر پايتخت بايد براي سومين بار دست به انتخابي بزرگ بزنند و شهردار جديدي براي تهران برگزينند؛ سكانداري كه بتواند در عين سلامت و توجه به تعادل‌بخشي به فعاليت همه گروه‌هاي سياسي، نيازهاي شهر و مردم را به سرعت برآورده كند. به ويژه حال كه شوراي شهر تهران در فاصله يكسال و دو ماه مجبور به برگزاري 3 انتخابات براي تعيين شهردار شده است بايد مولفه‌هاي مختلفي را در محاسبه خود بگنجاند.
1- موارد مختلفي را براي ويژگي‌هاي شهردار تهران مي‌توان برشمرد. اما به نظر مي‌رسد بيش از هر چيز شهردار تهران بايد سياست‌ها و برنامه‌هاي مدون و راهگشا براي توسعه شهري پايدار ارايه كند، صاحب انديشه و ايده‌هاي نو باشد، با بسيج نيروها بر بحران‌ها فائق آيد و قدرت تجزيه و تحليل و جمع بندي مسائل را داشته باشد. براي رهايي شهر از تنگناها و مخمصه‌هاي متعدد درحوزه محيط زيست، ترافيك، افول سرمايه اجتماعي، از بين رفتن روابط اجتماعي، تقليل مشاركت و اعتماد عمومي، تامين درآمد پايدار و پرهيز از پديده شوم تراكم فروشي و به ويژه تامين فضاهاي عمومي طرح عقلايي و قابل دفاع عرضه كند. تهران هم اكنون به وضعيتي دچار شده است كه آنتوني گيدنز به نقل از سينت به «مرگ رسمي زندگي عمومي» در شهرها تعبير كرده است، وي معتقد است، همچنان كه حوزه فعاليتهاي عمومي كوچك و كوچك‌تر ميشود، شهرها به جاي آنكه مكانهايي براي گردهماييهاي عام باشند، به صورت شبكهاي از گذرگاه‌هاي عمومي درآمدهاند. مارگارت تاچر نيز در دهه 1980 در باب كاهش سرمايه اجتماعي در انگلستان اظهار داشت؛ چيزي به نام اجتماع وجود ندارد، فقط افراد و خانواده‌ها وجود دارند. سياهنمايي نيست اگر ادعا شود امروزه علاوه بر اجتماع، خانواده هم در تهران با چالش جدي مواجه است. شهردار جديد تهران بايد راهحلهاي قابل دفاع و اجرايي درباره زوال اجتماعات شهري، كاهش مشاركت مردم در شهر، احياي محله‌هاي شهري و نحوه گسترش مشاركتهاي مدني روي ميز اعضاي شوراي شهر بگذارد.
2) از رجال تراز اول سياسي باشد. منظور از رجال تراز اول سياسي، تجربه كار اجرايي و سياسي در مقامات عالي كشور است و اينكه سابقه و كارنامه خوبي در اين زمينه داشته باشد. در مقياس شهردار تهران باشد. جامه شهردار تهران براي قامت او گشاد نباشد. بايد حسن سابقه داشته باشد و به عنوان كسي كه در برهه‌اي گره از كار مردم گشوده است، عموم مردم از وي خاطره شيرين و خوبي در ذهن داشته باشند.
3) در حين اينكه از يك جناح يا جبهه سياسي ميآيد قدرت تعامل با همه احزاب و گروه‌هاي سياسي و ذينفوذ را داشته باشد. وجاهت، مقبوليت و قدرت تعامل با قواي سه گانه و نيروهاي نظامي و انتظامي كه مالكيت بخش‌هاي مهمي از اراضي نظامي و پادگان‌ها را در اختيار دارند در اين زمينه مهم است.
4) مديران كارآمد و خوش نام حاضر باشند با وي كار كنند و مناصب و مسووليت بخش‌هاي مختلف شهرداري تهران را بپذيرند و زعامت ايشان مشروعيت داشته باشد.
5) قدرت تغييرات بزرگ را داشته باشد. شهرداري تهران هنوز نياز به تغييرات بزرگ دارد. برخي مديران فاسد كماكان در شهرداري همچون انرژي از وضعيتي به وضعيت ديگري بدل مي‌شوند و مناصب كليدي را در اختيار دارند. شهردار تهران بايد شجاعت و تدبير لازم را براي تغييرات مديريتي، حذف عناصر ناكارآمد و كاهش مفاسد اقتصادي داشته باشد. ملاحظه كاري در اين زمينه سم مهلك است و احزاب و گروه‌هاي سياسي كه به پشتوانه راي مردم سكان مديريت شهري تهران به عهده آنها گذاشته شده را بدنام خواهد كرد.
6) شهردار جديد تهران بايد آنقدر خردمند و دورانديش باشد كه چند اثر مهم در اين دوره مديريتي در شهر به جا بگذارد. شهر گسترش پيدا كرده است اما رشد خدمات خفيف است. بسياري از مردم در اثر فقدان خدمات و اوقات فراغت مناسب از شهر مي‌گريزند. مصائب، مخاطرات و درشتي‌هاي سفر را به جان مي‌خرند و رفتن را بر ماندن در تهران حتي در تعطيلات كوتاه‌مدت ترجيح مي‌دهند. اين سيل عظيم اتومبيل‌ها در دروازه‌هاي تهران و ترافيك جاده‌هاي منتهي به شهر حتي در فصل‌هاي سرد سال، نشانه فقر تهران در حوزه تامين گذران اوقات فراغت و ناكارآمدي و ناتواني فضاهاي عمومي در جذب مردم است. بسياري از شهروندان در تهران تعطيلات را بهانه مي‌كنند تا ديده از چهره خسته، خموده و مكدر شهر بپوشانند. شهر فقط مجموعه‌اي از خانه‌هاي آپارتماني، فروشگاه‌هاي بي‌قواره و خيابان نيست. شهر زيست‌پذير شهري است كه واجد فضاهاي عمومي جذاب و دلنشين براي مردمش باشد.
7) شهردار جديد تهران بايد قدرت مقابله با انواع فشارهاي سياسي، سفارش و توصيه جهت دريافت رانت اقتصادي و مالي از سوي افراد سودجو و جريانات صاحب نفوذ را داشته باشد، مرعوب آنها نشود و از منافع مردم و شهر دفاع كند. نه آنكه منافع شهر را به ثمن بخس بفروشد و شهر را وجه‌المصالحه و پل ترقي و ابزار رسيدن به مطامع شخصي و جناحي خود متصور شود. پرواضح است كه سرمايه‌گذاري در صنعت ساختمان كماكان يكي از سودآورترين سرمايهگذاريها در اقتصاد معاصر است و به قول ديويد هاروي، شهرها با نفوذ اقتصاد سرمايهداري به يك كالاي سرمايه‌اي و كانون انباشت سرمايه تبديل شدهاند. اي بسا آسايش، سلامت، بهداشت و رفاه شهروندان در بسياري از مواقع به‌شدت با منافع سرمايه‌داران صنعت ساختمان درگير و در تقابل است.
8) شهردار جديد تهران بايد هوش، درايت و قدرت تشخيص و مقابله با رياكاري، چاپلوسي، تزوير و فريب و دغل‌كاري را داشته باشد و ملعبه دست مزوران و چاپلوسان نشود تصميم‌گيران در شوراي شهر بايد هوشمندانه و با فراست بنگرند كه آيا كانديداي پيشنهادي براي شهرداري تهران مي‌تواند مصداق اين نصيحت عالمانه حضرت مولوي باشد كه:
هر كه بستايد تو را دشنام ده سود و سرمايه به مفلس وام ده
جامعه‌شناس و شهرساز