خاموشي غول سينماي ايتاليا

برناردو برتولوچي براي نسل بالاي 50 سال با فيلم «آخرين تانگو در پاريس» و براي نسل جوان‌تر با فيلم «آخرين امپراتور» شناخته شده است، در حالي كه پيش از «آخرين تانگو» چهار فيلم ساخته كه مهم‌ترين‌شان «دنباله‌رو» بود كه در ايران هم نمايش داده شد. جالب اينكه بدانيم او زماني در ايران و در كانون پرورش فكري كار مي‌كرده و با احمدرضا احمدي همكار بوده؛ جالب‌تر اينكه فيلم كوتاهي درباره فروغ فرخزاد ساخته و پس از رفتن از ايران، افشاگري‌هايي درباره رژيم گذشته ايران كرده است. برتولوچي پيش از شروع به فيلمسازي مدتي دستيار «پير پائولو پازوليني» بود، از اين رو در فيلم‌هايش تداوم فيلم‌هاي پازوليني را مي‌بينيم. او تجربه‌هاي خاص و متنوعي در سينما دارد كه طيف وسيعي از‌ فيلم‌هاي تاريخي مانند «بوداي كوچك»، «1900» و «آخرين امپراتور» تا عاشقانه‌اي مانند «رويابين‌ها» را شامل مي‌شود. در «رويابين‌ها» شاهد زندگي عاشقان سينما، جريان موج در سينماي فرانسه و اعتراضات ماه مي ‌1968 در اين كشور هستيم. «آخرين امپراتور» و «بوداي كوچك» نگاهي به تاريخ شرق دارند، اين فيلم‌ها به لحاظ طراحي صحنه، فضاسازي و معماري سنتي چين و تبت بسيار درخشان هستند. «بوداي كوچك» شش سال پس از «آخرين امپراتور» و در تداوم همين فيلم ساخته شده است. برتولوچي به عنوان آخرين نفر از نسل طلايي سينماگران برجسته ايتاليا، كارنامه قابل دفاعي دارد و همه نسل‌ها توانسته‌اند با آثار او ارتباط برقرار كنند. او كارگرداني كمال‌گرا بود و در همه زمينه‌ها اعم از بازي و طراحي صحنه و... اين كمال‌گرايي در آثارش ديده مي‌شود. زماني كه فيلم «آخرين تانگو در پاريس» را ساخت مورد غضب و اعتراض واقع شد و فيلمش در كشورهاي زيادي اجازه نمايش پيدا نكرد، حتي در كشور خودش ايتاليا او را به پاي محاكمه كشاندند و فيلم مدت‌ها اجازه نمايش پيدا نكرد. با اين فيلم مارلون براندو پس از دوران افول خود بار ديگر به عنوان يك ستاره سينما مطرح شد.

نمي‌دانم بعد از برتولوچي در سينماي ايتاليا به چه كساني بايد دلخوش باشيم. «روبرتو بنيني» كارگردان و بازيگر فيلم معروف و دريافت‌كننده اسكار با فيلم «زندگي زيباست» و «جوزپه تورناتوره» كارگردان «سينما پاراديزو» و همچنين «ناني مورتي» گرچه از چهره‌هاي شاخص سينماي ايتاليا به حساب مي‌آيند، اما در سال‌هاي اخير فعاليت زيادي نداشته‌اند. حتي برتولوچي هم در يك دهه حضور پررنگي در عرصه فيلمسازي نداشته است. اما اين چند نفر را بايد وامدار غول‌هاي بزرگ سينماي ايتاليا قلمداد كرد. برتولوچي بعد از چند سال دست و پنجه نرم كردن با سرطان در 26 نوامبر 2018 از دست رفت.