گولن و جهاد «نرم» امريكايي
گولن داراي تاثير فوق‌العاده‌اي در كشورهاي جهان به عنوان رهبر جنبش فكري جهاني‌سازي اسلام است. او همانند جورج سوروش عمل مي‌كند. تفكر او تا حد زيادي متاثر از سعيد نورسي، متفكر فقيد تركيه است. نورسي از منتقدان آتاتـورك بود و مخالف نظام جمهوري لاييك به شمار مي‌رفت. جنبش اسلامي گولن و حركت هيزمت با برخورداري از كمك‌هاي منابع مالي ناشناس از امريكا در دهه 80 رشد كرد. اين جنبش در آغاز جنبشي مستقل و براي اسلامي‌سازي تركيه بود و وقتي جنبش به اندازه كافي رشد كرد، مورد توجه امريكا قرار گرفت. عده‌اي در امريكا از جمله گراهام فولر دام و موسسه رند، اين جنبش را به عنوان بديلي در مقابل اسلام‌گرايي ايراني تقويت كردند. فولر از حاميان مهم اين جنبش، اعتقاد به نقش فكري جنبش هيزمت در برخورد با «اسلام‌گرايي راديكال ايران» داشت. در عمل نيز گولن نشان داد از تفكرات سعيد نورسي به عنوان يك پوشش فكري براي پيشبرد نظريات مقابله با نفوذ ايران، تفكرات ضد تصوف و ضد شيعي استفاده مي‌كند. اين رويكرد گولن با مخالفت‌ها و واكنش‌هاي افرادي مانند اردوغان روبه‌رو شد. گولن متوجه اين واقعيت نيست كه در تركيه حداقل 20 ميليون علوي، دو يا سه ميليون شيعه و ميليون‌ها نفر سني پيرو و دوستدار طريقت نقشبنديه و ساير طريقت‌هاي صوفيانه زندگي مي‌كنند.
اردوغان بيش از هر فرد ديگري گولن را مي‌شناسد. اين دو در دهه 80 و 90 ميلادي قرن بيستم با هم پيوندي جدانشدني داشتند. جنبش هيزمت در دهه 90 و دهه اول قرن 21 ميلادي نقش مهمي را در برخورد با جريان‌هاي وهابي و محافظه‌كاران سنتي ايفا مي‌كرد. از درون اين فعاليت‌ها بود كه چهره اردوغان، عبدالله گل و عده‌اي به عنوان چهره‌هاي نوين حركت اسلامي مطرح شد. ولي به ناگهان در سال 2013 اردوغان و گولن از هم جدا شدند. اردوغان به خوبي مي‌دانست پيروي از نظريات گولن او را تبديل به مهره كامل سياست‌هاي امريكا در منطقه خواهد كرد.
اكنون نيز حتي اگر ترامپ بخواهد گولن را به تركيه بدهد، وي توان انجام اين كار را ندارد. گولن سرمايه‌گذاري بلندمدت سازمان سيا، موسسه رند و نظريه‌پردازان امريكايي براي ايجاد يك جنبش وهابي ميانه در مقابله با اسلام شيعي و جنبش وهابي است. اين حمايت خود داراي تناقضي است. امريكا با حمايت دربست از حكومت سعودي، از مهم‌ترين حاميان جنبش وهابي است. بنابراين هدف از طرح گولن را نمي‌توان جداي از مقابله با ايران دانست.