توسعه پايدار، حمل‌ونقل و محيط‌زيست
فاطمه ذوالقدر
بخش حمل و نقل ازجمله بخش‌هاي زيربنايي اقتصاد هر جامعه است كه علاوه بر تحت تاثير قرار دادن فرآيند توسعه اقتصادي، خود نيز در جريان توسعه دچار تغيير و تحول مي‌شود.
حمل و نقل، با ايفاي نقش رابط ميان بازار مصرف، بخش‌هاي مختلف جوامع با عبور از روي آن، به سمت توسعه پايدار حركت مي‌دهد. حمل و نقل را در انواع زميني، هوايي و دريايي آن مي‌توان موضوع تامين حركت انسان و كالا به‌طور مطلوب و اقتصادي تعريف كرد. واضح است كه مطلوبيت، ايمني، راحتي، سرعت، نظم و گستردگي از الزامات آن است. كارآمدي و توانمندي بخش‌هاي مختلف صنعتي، توليدي، خدماتي و اجراي طرح‌هاي توسعه و عمران كشور مرهون پويايي و بالندگي صنعت حمل و نقل است كه مي‌تواند زمينه‌ساز توسعه همه‌جانبه در جهت رشد و توسعه اقتصادي و به دنبال آن آسايش و رفاه اجتماعي باشد. اگرچه ضرورت توجه به ايجاد و توسعه صنعت حمل و نقل به عنوان يكي از زيرساخت‌هاي حياتي در شبكه كالبدي هر جامعه‌اي امري اجتناب‌ناپذير است اما اين بدان مفهوم نخواهد بود كه نگاه خود را صرفا بر آثار مثبت ارتباطي و اقتصادي آن معطوف كرده و از تبعات منفي حاصل از حضور وسايط و زيرساخت‌هاي حمل و نقلي غافل بمانيم. هر چند چالش‌ها و موانع زيادي در حمل و نقل وجود دارد اما آلودگي محيط‌زيست و كيفيت هوا از مسائلي است كه با روند افزايش جمعيت بايد بيشتر مورد توجه قرار گيرد. با ورود وسايل حمل و نقل بنزيني و افزايش انبوه اتومبيل و نياز روزافزون افراد به آن، آلودگي محيط‌زيست در زمره مسائل ناشي از سامانه‌هاي حمل و نقل قرار گرفت، به‌گونه‌اي كه امروز سهم عمده‌اي از تغييرات اقليمي را ناشي از آلاينده‌هاي توليد شده از وسايط نقليه مي‌دانند. در اين رابطه، توجه به همسويي برنامه‌هاي توسعه حمل و نقل با ديگر بخش‌ها ازجمله محيط‌زيست ضروري است. يكي از تاثيرات حمل و نقل، توسعه پايدار است. در برنامه‌ريزي حمل و نقل بايد سعي بر آن باشد كه با شاخص‌هاي توسعه پايدار سازگاري بيشتري داشته باشد. اين سازگاري هم زماني صورت مي‌گيرد كه خدشه‌اي كمتر به محيط‌زيست و طبيعت وارد شود. براي حل معضلات حمل و نقل مخصوصا بحث زيست‌محيطي آن به دليل اينكه عوامل گوناگوني در آن دخيل هستند، نمي‌توان تك‌بعدي عمل كرد و فقط به يك جنبه آن توجه كرد؛ بلكه بايد در بخش‌هاي مختلفي از قبيل وسايل حمل و نقل، سيستم ارتباطي، كاربري‌ها و فرهنگ غالب مردم و رابطه حاكم بر اين موارد توجه داشت و از آنجايي كه بروز آلودگي‌هاي زيست محيطي ناشي از حمل و نقل علل مختلفي دارد، پس براي بهبود آن نمي‌توان به يك راهبرد محض اتكا كرد. روش‌ها بايد مكمل يكديگر بوده و ممكن است براي يك منطقه تركيب چندين روش كارگر باشد و...
براي منطقه‌اي ديگر، تركيبي ديگر از اين روش‌ها. در هر حال براي كاهش آثار زيست‌محيطي حمل و نقل بايد روش‌هاي منعطف و منطبق بر واقعيت موجود را انتخاب و استفاده كرد. 26 آذر فرصتي براي قدرداني از خدمات ارزشمند همه دست‌اندركاران و شاغلان و متصديان در بخش حمل و نقل كشور است؛ لذا زحمات ايشان را ارج مي‌نهيم و خواستار بررسي نيازها و ايجاد راهكارها در رفع مشكلات اين حوزه هستيم.