واشنگتن اقدامات تازه‌اي
براي جلب رضايت تركيه در پيش گرفته است
عقب‌نشيني ترامپ در برابر اردوغان
شهاب شهسواري
وزارت دفاع امريكا اعلام كرده است قصد دارد براي فروش سامانه‌هاي ضدموشكي پاتريوت با تركيه مذاكره كند. اين گزارش در شرايطي اعلام مي‌شود كه طي روزهاي اخير مقام‌هاي تركيه از همكاري واشنگتن بيشتر با آنكارا براي برخي از اختلاف نظرها ميان دو كشور خبر مي‌دهند. رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه سه روز پيش با هشدار در مورد احتمال آغاز عمليات جديد تركيه در خاك سوريه تاكيد كرده‌بود رييس‌جمهور امريكا در گفت‌وگوي تلفني با او سيگنال‌هاي مثبتي در مورد همكاري با تركيه براي مبارزه با گروه‌هاي مسلح كرد در شرق رودخانه فرات داده است. روز چهارشنبه رسانه‌هاي امريكايي از احتمال عقب‌نشيني كامل و خروج فوري نيروهاي نظامي امريكا از خاك سوريه خبر دادند. همزمان وزير خارجه تركيه، مولود چاووش اوغلو، روز يكشنبه طي سخناني در دوحه قطر، تاكيد كرده‌بود كه رييس‌جمهور امريكا در گفت‌وگو با رييس‌جمهور تركيه در حاشيه اجلاس گروه 20 آرژانتين «تاكيد كرد كه براي استرداد فتح‌الله گولن به تركيه اقدام مي‌كند.» فتح‌الله گولن، يكي از رهبران منتقد دولت تركيه است كه از سوي آنكارا به رهبري و برنامه‌ريزي براي كودتاي دو سال پيش در اين كشور متهم مي‌شود، او ساكن امريكاست و تركيه بارها از امريكا درخواست كرده است كه او را براي محاكمه به آنكارا مسترد كند. اين در شرايطي است كه پرونده مشاور امنيت ملي پيشين رييس‌جمهور امريكا به اتهام «لابي غيرقانوني با تركيه براي استرداد فتح‌الله گولن» همچنان در مرحله تحقيقات قرار دارد. به گزارش رويترز يك مقام آگاه در كاخ سفيد در واكنش به اظهارات وزير خارجه تركيه در مورد استرداد گولن به تركيه گفته است: «ترامپ تعهدي به رييس‌جمهور تركيه براي استرداد فتح‌الله گولن نداده است.» شبكه خبري ان‌بي‌سي، ماه گذشته در گزارشي نوشته‌بود كه دولت ايالات متحده در حال بررسي راهكارهايي است تا براي جلب رضايت تركيه در پرونده قتل جمال خاشقجي و كاهش فشار به دولت عربستان سعودي، فتح‌الله گولن را از خاك ايالات متحده امريكا خارج كند.
امريكا شرق سوريه را رها مي‌كند
روزنامه وال استريت ژورنال، روز چهارشنبه خبر داد دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا دستور داده است تا ارتش اين كشور به صورت كامل از خاك سوريه عقب‌نشيني كند. شبكه خبري سي‌ان‌ان، ساعاتي بعد ضمن تاييد اين خبر در گزارشي به نقل از يك مقام آگاه در وزارت دفاع امريكا تاييد كرد كه اين دستور توسط شخص رييس‌جمهور صادر شده است و قرار است «كامل» و «فوري» تمام نيروهاي امريكايي از خاك سوريه خارج شوند. ايالات متحده امريكا نزديك به 2 هزار نيروي نظامي در خاك سوريه دارد كه عمدتا در مناطق شمال شرقي اين كشور و به بهانه مبارزه با گروه‌هاي تروريستي حضور دارند. همكاري نزديك نظاميان امريكايي با گروه‌هاي مسلح كرد كه از سوي دولت تركيه به عنوان گروه‌هاي تروريستي شناخته مي‌شوند، به‌شدت مورد اعتراض تركيه است و تركيه طي روزهاي گذشته بارها تهديد كرده است كه امكان دارد به مناطق تحت تسلط گروه‌هاي نزديك به امريكا در خاك سوريه حمله نظامي كند. رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه روز دوشنبه از گفت‌وگوي تلفني خود با رييس‌جمهور امريكا، دونالد ترامپ و سيگنال‌هاي مثبت امريكا در مورد وضعيت شمال شرقي سوريه خبر داده‌بود. وال‌استريت ژورنال تصميم امريكا را يك «چرخش ناگهاني» توصيف كرده و خبر داده است كه ديپلمات‌هاي امريكايي در حال اطلاع‌رساني به متحدان منطقه‌اي در مورد عملي شدن اين تصميم هستند.
مجوز سامانه‌هاي موشكي
بر اساس نامه‌اي كه سه‌شنبه شب، پنتاگون در اختيار كنگره امريكا قرار داده است، دولت امريكا مجوز فروش 80 سامانه موشك پاتريوت را به تركيه به ارزش 3 ميليارد و 500 ميليون دلار صادر كرده است، اين مجوز بايد در سناي امريكا مورد تاييد قرار گيرد. قرارداد جديد فروش سامانه‌هاي ضدموشكي امريكايي به تركيه در حالي تاييد مي‌شود كه واشنگتن و آنكارا در طول ماه‌هاي گذشته به دليل انعقاد قرارداد خريد سامانه‌هاي موشكي اس-400 ميان تركيه و روسيه، دچار اختلاف نظر جدي شده‌اند. واشنگتن به‌شدت تركيه را تحت فشار گذشته است تا از خريد سامانه‌هاي پيشرفته موشكي روسي منصرف شود، مقام‌هاي امريكايي ادعا مي‌كنند كه خريد اين سامانه‌ها از سوي يك كشور عضو ناتو باعث مي‌شود كه دولت روسيه به بهانه نگهداري و آزمايش اين سلاح‌ها، به نقاط ضعف سلاح‌هاي ناتو و نقشه‌هاي عملياتي اين سازمان امنيتي- نظامي دسترسي داشته‌باشد. پيش از اين كنگره امريكا دستور توقف تحويل جنگنده‌هاي مدرن رادارگريز اف- 35 امريكايي را به تركيه صادر كرده‌بود.
به شرط فناوري
اما اختلاف نظر ميان آنكارا و واشنگتن در مورد فناوري‌هاي نظامي جديد نيست. به گزارش پايگاه خبري ديفنس نيوز، اين سومين بار است كه مساله فروش سامانه‌هاي موشكي پاتريوت به تركيه مطرح مي‌شود، شرط تركيه براي خريد اين سامانه‌ها دريافت فناوري كامل بهره‌برداري بود؛ مساله‌اي كه سال 2013 با بي‌ميلي امريكا باعث شد تا تركيه براي خريد سامانه‌هاي ضدموشكي به چين مراجعه كند. هر چند قرارداد با چين به نتيجه نرسيد و بار ديگر سال 2017 درخواست تركيه براي خريد سامانه‌هاي پاتريوت مطرح شد، اما اين‌بار هم با مخالفت امريكا در مورد انتقال فناوري سامانه‌ها به تركيه، آنكارا قرارداد خريد سامانه‌هاي موشكي اس-400 را با روسيه امضا كرد؛ قراردادي كه به‌شدت مورد اعتراض امريكاست. به نوشته ديفنس نيوز، يك مقام آگاه در آژانس همكاري امنيت دفاعي، وابسته به وزارت دفاع امريكا مي‌گويد كه جزييات مربوط به انتقال فناوري موشك‌هاي پاتريوت هنوز مشخص نيست و بايد در مذاكرات تكميلي ميان خريدار و فروشنده مشخص شود.
ساعاتي بعد از نامه پنتاگون به كنگره امريكا، در مورد قرارداد فروش سامانه‌هاي پاتريوت به تركيه، كاخ رياست‌جمهوري روسيه با صدور بيانيه‌اي اعلام كرد كه قرارداد احتمالي تركيه با امريكا، ارتباطي با اجراي قرارداد اس-400 ندارد و روسيه بر اساس قرارداد جاري، سامانه‌هاي اس-400 را به تركيه تحويل خواهد داد. به گزارش ديميتري پسكوف، سخنگوي كرملين تاكيد كرده است كه فروش سامانه‌هاي اس-400 به تركيه بر اساس برنامه ادامه دارد. وي در پاسخ به سوالي در مورد احتمال انصراف طرف ترك تاكيد كرد: «بر اساس قواعد جزييات قراردادهاي دفاعي قابل انتشار نيست، اما تعهدات روشني چه از جانب مسكو و چه از جانب تركيه براي اجراي قرارداد در نظر گرفته شده است و ما اطمينان داريم كه آنكارا با مفاد قرارداد پايبند خواهد ماند.» مولود چاووش اوغلو، وزير خارجه تركيه ماه گذشته تاكيد كرده‌بود كه مساله قرارداد سامانه‌هاي اس-400 يك قرارداد تمام‌شده است. تحويل سامانه‌هاي اس-400 روسي به تركيه قرار است تقريبا يك سال ديگر (اكتبر 2019) آغاز شود.
به گزارش ديفنس نيوز، سامانه‌هاي موشكي اس-400 روسي تفاوت‌هاي عمده‌اي با سامانه‌هاي پاتريوت امريكايي دارند كه باعث مي‌شود كاربرد اين دو سامانه با هم متفاوت باشد. سامانه موشكي اس-400 يك سامانه متحرك با برد بلند است كه قابليت جابه‌جايي و قرار گرفتن در مراكز حساس در صورت حمله دارند، در شرايطي كه سامانه‌هاي پاتريوت سامانه‌هاي ثابت با برد متوسط هستند و خاصيت بازدارندگي دارند.
تاييد تلويحي ترامپ
دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا عصر چهارشنبه با انتشار پيامي در توييتر خود با تاييد تلويحي خبر عقب‌نشيني كامل امريكا از سوريه نوشت: «ما داعش را در سوريه شكست داده‌ايم، تنها انگيزه من از ماندن [در آن كشور] در طول رياست‌جمهوري‌ام همين بود.»