مرجان زهراني/ انتخابات مجلس دهم مهم‌ترين رخداد سياسي سال جاري خواهد بود. اتفاقي كه باعث شده تا گروه‌ها و جريان‌هاي سياسي براي آن برنامه‌ريزي و كارويژه‌هاي خاصي را طراحي كنند. در اين ميان اما اصلاح‌طلبان شايد دغدغه‌هاي بيشتري را براي دريافت مجوز جهت شركت فعال در اين انتخابات داشته باشند اما اين به آن معنا نيست كه رفرميست‌هاي سياسي ايران براي پيروزي و تغيير تركيب مجلس آينده برنامه‌اي نداشته باشند و دست روي دست بگذارند. اين همان مساله‌اي است كه حسين كاشفي فعال سياسي اصلاح‌طلب به آن اشاره كرده است. به گفته كاشفي اصلاح‌طلبان با تجربه انتخابات رياست‌جمهوري و بهره‌گيري از مدل موفق آن انتخابات پا به عرصه انتخابات مجلس خواهند گذاشت. به اعتقاد اين فعال سياسي اصلاح‌طلب حضور اصلاح‌طلبان در انتخابات و بازشدن فضاي سياسي مي‌تواند به مشاركت هر چه بيشتر مردم در انتخابات و به تبع آن افزايش قدرت ملي منتهي شود. كاشفي بر اين اعتقاد است كه اصلاح‌طلبان تمايل دارند تا با اصولگراياني كه به وحدت رسيده‌اند به رقابت انتخاباتي بپردازند. او در گفت‌وگو با «اعتماد» مي‌گويد كه: «اصولگرايان هم اگر وحدت نداشته باشند نمي‌توانند موفق باشند. ما هم آرزو مي‌كنيم كه تفرقه نداشته باشند. اميدواريم آنها نيز به وحدت برسند. به هر حال مردم هم انتظار دارند كه گروهاي سياسي با يكديگر كنار بيايند. بايد در فعاليت‌هاي تشكيلاتي نيروهاي سياسي كشور با هم كنار بيايند. امروز اصلاح‌طلبان و اصولگرايان به تعامل بيشتر با يكديگر نياز دارند. اصلاح‌طلب و اصولگرا نيز بايد از واگرايي دوري كند. بايد از برخوردهاي يكسويه و از بالا به پايين پرهيز كنيم. اين مسائل از موانع توافق و تعامل است.»
برآورد شما از فضاي سياسي كشور در مدت يك سال و چند ماه اخير دولت روحاني چيست؟ فكر مي‌كنيد فضاي سياسي كشور براي كنشگري اصلاح‌طلبان مهيا شده است؟
دولت به هر حال تلاش كرده تا اين فضا را ايجاد كند اما بستر لازمي كه بايد از سوي وزارت كشور و مسوولان آن فراهم مي‌شده هنوز مهيا نشده است. بحث اصلاح‌طلبان و فعاليت‌هاي شان هم تنها بخشي از اين موضوع است. اساسا موضوع فعاليت سياسي و كاهش آن به دليل فضاي خاصي است كه بايد به فضاي سياسي تبديل شود تا بر اساس قانون اساسي و قانون شهروندي همه از آزادي‌هاي سياسي و حقوقي برخوردار باشند، اما اين فضا آن‌گونه كه انتظار مي‌رفت مهيا نشد. طبيعي است با توجه به موانعي كه ايجاد شده دولت هم نتوانسته اين فضا را ايجاد كند. مثل برخوردهايي كه با نيروهاي اصلاح‌طلب كه براي سخنراني در اين مدت به نقاط مختلف كشور رفته‌اند. جامعه كه نمي‌تواند يك‌صدايي باشد همه بايد بتوانند حرف‌شان را بزنند البته كه اين موضوع فقط در مورد اصلاح‌طلبان اتفاق نمي‌افتد. اين كار زشت اخيري كه در مورد آقاي مطهري اتفاق افتاد نشان مي‌دهد اين فضا بر كل كشور حاكم است. حتي اگر آقاي مطهري فرزند شهيد مطهري نبود و فرد عادي هم بود بايد از حداقل امنيت برخوردار بود كه بتواند حرف بزند. نبايد جامعه را بسته نگه داريم و حالتي انقباضي در كشور ايجاد كنيم. نه اسلام، نه رهبري، نه قانون و نه انقلاب چنين تفكري نداشته و ندارند. البته شايد بتوان گفت كه همه مسائل در حيطه اختيارات دولت نيست اما بايد در اين زمينه‌ها دولت از استانداران و فرمانداران بخواهد همكاري كنند و وزير كشور و معاونين هم فضا و بستر مناسب‌تري را ايجاد كنند.
به فضاي خاص اشاره كرديد. فكر مي‌كنيد نگاهي كه به اصلاح‌طلبان در هشت سال گذشته وجود داشته در اين مدت تغيير كرده است؟
ما نمي‌توانيم با نگاه صفر و صدي اين موضوع را بررسي كنيم اما نسبت به گذشته بهتر شده است و انتظار هم اين بود كه فضا به اين سمت پيش برود. اميدواريم كه در آينده و در سال آينده فضا بازتر شود تا همه احساس كنند اجازه دارند حرف بزنند، نقد كنند و به خاطر آن هزينه‌اي نپردازند؛ آنچه در سال‌هاي قبل اجرا و انجام شد.
فكر مي‌كنيدهرچقدر به انتخابات مجلس دهم نزديك‌تر بشويم اين فضا بازتر خواهد شد يا همچنان شاهد فعاليت‌هاي افراطي برخي گروه‌ها هستيم؟
از طرف مسوولان طبيعتا فضا بازتر خواهد شد تا در مردم احساس رغبت به شركت در انتخابات ايجاد شود، چون حضور مردم پشتوانه‌اي براي نظام و دولت است به ويژه كه ما الان در حال مذاكرات بين‌المللي هستيم. هرچقدر انسجام و وحدت ملي بيشتري داشته باشيم نمايندگان و مذاكره‌كنندگان ما از قوت قلب و پشتوانه بيشتري برخوردار مي‌شوند. حتي اين فضاي باز پشتوانه‌اي براي حاكميت است. اين فضاي باز به مردم هم كمك مي‌كند و نشاط سياسي به‌وجود مي‌آورد و اين حضور پررنگ به مسائل و منافع ملي هم كمك خواهد. البته برخي حتما در آستانه انتخابات فضا را تنگ‌تر خواهند كرد. افراطيوني كه فكر مي‌كنند مردم به سوي آنها نخواهند رفت پس با استفاده از امكاناتي كه دارند سعي مي‌كنند فضا را بسته‌تر كنند اما بر همه دلسوزان نظام لازم است كه اين فضاي كدر سياسي را به فضايي شفاف تبديل كنند؛ اما نه به صورت مقطعي. ما انقلاب كرديم و شعارمان آزادي و استقلال بوده است همان‌طور كه مي‌خواهيم استقلال خود را از ساير كشورها حفظ كنيم بايد در درون كشور هم افراد اين استقلال را داشته باشند كه راي و نظرشان را ابراز كنند.
اصلاح‌طلبان براي اين معضل چه چاره‌اي انديشيده‌اند؟
بله قطعا همين طور است. البته اين نگاه تعديل شده است اما بايد اين فضا و نگاه محدودكننده را از بين برد و فضا به سمت فضاي سياسي پيش برود. اصلاح‌طلبان امروز تمام دغدغه‌شان اين است كه انسجام دروني خود را حفظ كنند و تنها به مسائل حزبي و گروهي فكر نكنند بلكه به منافع ملي بينديشند. اصلاح‌طلبان در انتخابات رياست‌جمهوري نشان دادند كه از منافع گروهي و جناحي‌شان مي‌گذرند و به دنبال اين نبودند كه فقط اصلاح‌طلبان مطرح باشند، گرچه معتقدم امروز روحاني از هر اصلاح‌طلبي، اصلاح‌طلب‌تر است. به هرحال اصلاح‌طلبان با همان رويكردي كه در سال 92 در انتخابات شركت كردند در انتخابات مجلس هم شركت خواهند كرد. افراطي‌گري و بي‌قانوني امروز مردم را رنج مي‌دهد كه بايد كنار برود البته نگاه‌هاي خاص مي‌تواند در احراز صلاحيت‌ها تاثير بسياري داشته باشد كه بايد تلاش كرد اين نگاه تغيير كند.
در حال حاضر كميته‌هاي انتخاباتي در شهرستان‌ها چه برنامه‌اي دارند؟ نيروهاي اصلاح‌طلب شهرستان‌ها شناسايي شده‌اند؟
اصلاح‌طلبان برنامه‌هاي شهرستان‌ها را آغاز كرده‌اند و خوشبختانه در استان‌ها احزاب و تشكل‌ها فعال هستند. همين طور نمايندگان ادوار و شخصيت‌هاي اثرگذار و مديران اصلاح‌طلب همكاري دارند و قرار است از بين اين افراد تعدادي را انتخاب كنند. نيروهاي سياسي ما شناسايي شده‌اند و فعلا در حال رايزني هستيم. در حال حاضر سازوكارها هم در حال شكل‌گيري است تا در سال جديد به معرفي و ارايه ليست برسيم. ما به گزينه‌هاي آلترناتيو درصورت رد صلاحيت‌ها هم فكر كرده‌ايم. هر چقدر هم كه سختگيري‌هايي اتفاق بيفتد ما نيروهاي جايگزين داريم. ضمن اينكه در صورت رد صلاحيت گسترده اين نهادها بايد به مردم پاسخگو باشند. اما به هر حال در ميان اصلاح‌طلبان به اندازه كافي نيروهاي مناسب وجود دارد كه شناسايي شده‌اند و از آنها استفاده خواهيم كرد.
ائتلاف با اصولگرايان معتدل در استان‌ها و حوزه‌هاي انتخابيه چطور پيش مي‌رود؟
موضوع ائتلاف با اصولگرايان معتدل در شهرستان‌ها و حوزه‌هاي انتخابيه در اولويت بعدي ما قرار دارد. همه قبول دارند كه بايد از هر گونه قانون‌گريزي و برخورد افراطي جلوگيري شود و ما با افرادي با اين تفكر همكاري خواهيم كرد اما ائتلاف با اين چهره‌ها و شخصيت‌ها در مرحله بعدي است و هنوز براي اين كار زود است. برخوردهاي قانون‌گريزي و افراطي‌گري به كشور زيان وارد كرده است و اخلاق مداري ناديده گرفته شده اما نزديكي ما به افراد معتدل در اجرا و عمل به وجود خواهد آمد.
در سطح كلان صحبت‌هايي بود كه اصلاح‌طلبان با آقاي ناطق براي ورود به انتخابات مجلس رايزني‌ها و جلساتي داشته‌اند. چقدر احتمال اين ائتلاف وجود دارد؟
اصلاح‌طلبان براي اينكه از همه امكانات استفاده كنند و فضاي آرامي را به وجود آورند، با تمام افراد اثرگذار وارد مذاكره مي‌شوند. بنا نيست كه جمعي در تهران براي كل كشور تعيين تكليف كند. چهار گروهي كه اشاره كردم در مساله ليست‌بندي نامزدها را تعيين مي‌كنند. با همه شخصيت‌ها صحبت مي‌كنيم و از آنان دعوت مي‌كنيم تا همه حضور فعالي داشته باشند كه در نهايت به مجلسي عقلگرا، قانون گرا و اعتدالگرا برسيم.
اصلاح‌طلبان ضمن احترامي كه براي همه شخصيت‌ها قايل هستند، هنوز در حال صحبت و رايزني با اين شخصيت‌هاي اثرگذارند و نتايج آن را به موقع اعلام مي‌كنيم. در حال انجام رايزني‌هايي در اين ارتباط هستيم و در آينده به جمع‌بندي رسيده و آن را مطرح مي‌كنيم. اصلاح‌طلبان با همه وارد مذاكره و صحبت شده‌اند. البته در درجه اول ايجاد فضاي آرام هدف ما است كه در آن همه احساس امنيت كنند. مسائل امنيتي كنار برود و برخورد حقوقي و قانوني صورت بگيرد. ما از همه كساني كه در بستر اصلاح‌طلبي مي‌توانند نقشي بر عهده بگيرند استقبال مي‌كنيم.
آيا شرايط براي اجماع كامل از سوي اصلاح‌طلبان فراهم است يا ممكن است ما شاهد ليست‌هاي جداگانه از سوي اصلاح‌طلبان باشيم؟
دغدغه مجموعه اصلاح‌طلبان اين است كه به اجماع برسند. همان‌طور كه در انتخابات 92 نيز نشان دادند، مي‌توانيم اجماع داشته باشيم. به خصوص با نقشي كه رييس دولت اصلاحات و شوراي مشورتي و شوراي هماهنگي اصلاحات دارند قطعا به اين اجماع خواهيم رسيد. آنچه در مجموع اصلاح‌طلبان ديده مي‌شود، انسجام و همدلي است و در انتخابات خود را نشان خواهد داد.
اين اجماع اگر از سوي اصلاح‌طلبان اتفاق بيفتد، بر رفتار انتخاباتي اصولگرايان و وحدت آنان چه تاثيري دارد؟
اصولگرايان هم اگر وحدت نداشته باشند نمي‌توانند موفق باشند. ما هم آرزو مي‌كنيم كه تفرقه نداشته باشند. اميدواريم آنها نيز به وحدت برسند. به هر حال مردم هم انتظار دارند كه گروه‌هاي سياسي با يكديگر كنار بيايند. بايد در فعاليت‌هاي تشكيلاتي نيروهاي سياسي كشور با هم كنار بيايند. امروز اصلاح‌طلبان و اصولگرايان به تعامل بيشتر با يكديگر نياز دارند. اصلاح‌طلب و اصولگرا نيز بايد از واگرايي دوري كند. بايد از برخوردهاي يكسويه و از بالا به پايين پرهيز كنيم. اين مسائل از موانع توافق و تعامل است. اكنون هم شرايط مانند گذشته‌هاي دور نيست كه افرادي بخواهند خود را تحميل كنند. ديگر اين مسائل را كسي برنمي‌تابد. بايد به كار جمعي بپردازيم. بايد دموكراسي را بپذيريم و آنچه خرد جمعي مي‌گويد، قبول كنيم. بايد نظر اكثريت را بپذيرند تا به تعامل برسند. در مجموعه اصلاح‌طلبان تقريبا اين سازوكار پذيرفته شده است. ما اميدوار هستيم كه دوستان اصولگرا نيز بتوانند به وحدت برسند. با توجه به چيزي كه تا الان شاهد آن بوديم كمي رسيدن به وحدت در ميان اصولگرايان سخت است. آنها بايد تكليف برخوردهاي افراطي و اتفاقات دولت نهم و دهم را مشخص كنند. نمي‌شود كه آنها همه نوع طيفي را در خود بپذيرند. ضمن اينكه بايد آسيب‌شناسي هم در درون خود داشته باشند. جرياني كه بخواهد رو به جلو حركت كند، بايد خود را آسيب‌شناسي كند. اگر بنا باشد افرادي كه برخورهاي افراطي در دولت قبل داشتند در كنار بقيه قرار بگيرند براي آنها مشكل ايجاد مي‌شود. آنها بايد با انتقاد و اصلاح رويه‌هاي گذشته به يكديگر نزديك شوند.