ميزباني رايگان شركت‌هاي ايراني از دامنه‌هاي تحريم شده
اتحاد ابري براي شكست تحريم
محمدملانوري
در روزهاي گذشته، بحث پيرامون قطع اينترنت براي انتقال سرورهاي بانكي خارج از كشور به داخل، موضوع داغ شبكههاي اجتماعي بود؛ انتقالي كه عنوان رزمايش قطع اينترنت نام گرفته بود ولي نهايتا لغو شد اما در انتهاي هفته گذشته، شركت ديجيتال اوشن، در ايميلي به مشتركين خود اطلاع داد كه سرورهاي خود را تا 72 ساعت ديگر از دسترس دامنه‌هاي ايراني خارج خواهد كرد.اما شركت‌هاي مشابه ايراني در اقدامي هماهنگ اعلام كردند براي جلوگيري از آسيب‌هاي احتمالي حاضرند به صورت موقت و رايگان از سرورهاي دامنه‌هاي ايراني پشتيباني كنند.
داستان بانك‌ها
در ابتداي هفته گذشته، «پرداخت الكترونيكي سداد» با ارسال نامه‌اي به پذيرندگان داراي درگاه پرداخت اينترنتي خود اعلام كرد كه بر اساس اعلام سازمان پدافند غيرعامل و شاپرك، در تاريخ ۷ بهمن ماه، از ساعت ۱۰ تا ۱۲ با هدف «رزمايش قطع اينترنت» همه سرويس‌هاي مبتني بر كارت براي پذيرندگاني كه داراي سرور خارج از كشور هستند از دسترس خارج خواهد شد. با توجه به نام رزمايش قطع اينترنت اين نگراني براي مردم و كاربران به وجود آمد كه شايد قرار است اين اتفاقات زمينه‌سازي قطع اينترنت باشد. اما مسوولان وزارت ارتباطات اعلام كردند رزمايشي كه روز هفتم بهمن‌ماه انجام مي‌شود، ارتباطي با قطع شبكه اينترنت ندارد و به شركت‌هاي ارايه‌دهنده خدمات پرداختي توصيه شده سرورهاي خارجي‌شان را انتقال دهند و اجباري در كار نيست و نهايتا آذري جهرمي، وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات در توييتي خبر داد كه اين برنامه «لغو» شده است. او همچنين بيان كرد كه براي بررسي تاب‌آوري زيرساخت بانكي در برابر تحريم روش‌هاي ديگري جز قطع اينترنت شركت سداد هم وجود داشته است.محمدجواد آذري جهرمي در صفحه توييتر خود نوشته بود: تصور كنيد يك روز صبح متوجه شويد كه تمام سامانه‌هاي بانكي بانك شما تا اطلاع بعدي از دسترس خارج شده است، چه حس و عكس‌العملي خواهيد داشت؟ چه كساني را مسوول مي‌دانيد؟ توييتي كه نشان مي‌دهد مساله تاب‌آوري شبكه در برابر تهديدات بيروني يكي از نگراني‌هاي اين وزارتخانه است.دفتر حقوقي وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات از شركت شاپرك خواست كليه مستندات قانوني راجع به ضرورت انتقال سرورها به داخل كشور و عدم ارايه سرويس به پذيرنده‌هايي كه داراي سرويس خارجي هستند را بيان كند و نهايتا اعلام كرد با عنايت بر اينكه مستندي دال بر انتقال اجباري سرورها يافت نشد، موضوع انتقال اجباري سرورها مختومه شد.نعناكار، مديركل حقوقي سازمان فناوري اطلاعات ايران هم درتوييتي عنوان كرد: پدافند غيرعامل از شاپرك خواسته تا شركت‌هاي پرداختي كه سرورهاي خارج از كشور دارند، سرورهاي خود را به داخل منتقل كنند. اين تنها يك توصيه بوده و نه اجبار.
قطعي سرورها جدي شد
در حالي كه روزهاي ابتدايي هفته با بحث رزمايش قطعي اينترنت سپري شد، در آخر هفته قطعي سرورهاي ديجيتال اوشن براي دامنه‌هاي ايراني مشكلاتي براي اين كاربران ايجاد كرد. شركت ديجيتال اوشن كه يكي از معروف‌ترين ميزبان‌هاي ارايه‌دهنده سرور و رايانش ابري در جهان به شمار مي‌رود، طي اطلاعيه‌اي به مشتريان خود اعلام كرد كه ديگر به دامنه‌هاي .ir سرويس نخواهد داد. اين قطع ارتباط بر مبناي قوانين و مقررات ايالات متحده است كه فعاليت‌هاي تجاري بين‌المللي شركت‌هاي امريكايي را ساماندهي مي‌كند. در ايميل اين شركت به كاربران آمده است كه ادمين اين كاربران با كشورهاي تحريم شده مرتبط است و از اين رو نقض توافق كاربران با ديجيتال اوشن است. اين شركت همچنين تنها 72 ساعت به كاربران زمان داد تا اطلاعات و موارد مرتبط با حساب‌هاي تعليق‌شده‌شان را به جايي ديگر منتقل كنند، چون بعد از اين زمان اطلاعات مربوطه نابود خواهد شد و قابل بازيابي نخواهد بود.بسياري از كاربران ايراني در توييتر گلايه كرده‌اند كه زمان در نظر گرفته‌شده براي انتقال سرويس بسيار كم بوده، اما اين‌طور كه پيداست، شركت ديجيتال اوشن روي تصميم خود پافشاري دارد و هيچ‌گونه تمديدي در كار نيست. پيش از اين و در شهريور سال گذشته، يكي از كاربران ايراني در مورد دسترسي به اين سايت در شبكه كاربران اين سايت پرسيده بود كه با توجه به تحريم‌ها چه بلايي بر سر اطلاعات متقاضيان ايراني ممكن است بيايد؟ در جواب اين پرسش، يكي از مسوولان فني ديجيتال اوشن بيان كرده بود كه اين شركت تحت چارچوب قوانين ايالات متحده به مناطق مختلف سرويس خواهد داد تا مطمئن شوند كاربران بدون وقفه خدمت دريافت خواهند كرد.
همبستگي عليه تحريم‌ها
زماني كه از موفقيت بعضي از تجربه‌هاي ايراني در محيط وب صحبت مي‌شود، منتقدان بيان مي‌كنند كه بسياري از شركت‌هاي ايراني به واسطه فيلترينگ يا عدم حضور شركت‌ها و اپ‌هاي خارجي در ايران توانسته‌اند موفق باشند و اگر رقباي خارجي در اين زمينه حاضر باشند، نمونه‌هاي ايراني نمي‌توانند موفقيتي داشته باشند. همزمان با تحريم ديجيتال اوشن اعلام آمادگي شركت‌هاي ايراني براي ميزباني رايگان دو هفته‌اي الي يك ماهه از سايت‌هايي كه با مشكل مواجه شدند، سويه ديگري از شركت‌هاي ايراني را نشان داد. اين اتفاق واكنش امير ناظمي، رييس سازمان فناوري اطلاعات ايران را به همراه داشت كه درتوييتي بيان كرد: « با تحريم دامنهir. ديجيتال‌اوشن مبني‌بر قطع سرويس‌ها، برخي از شركت‌هاي ايراني از طريق ارايه خدمات رايگان به كمك ديگران پرداختند. تقدير از آنان بيش از توان من است، اما معرفي آنها كمترين وظيفه من است: سينداد، آروان، فندق. از بودن‌تان اينجا سرزمين بزرگ‌تري است!» اين مورد با حمايت دو سرور ديگر نيز همراه بود و شركت‌هاي ايران‌سرور و‌هاست‌ايران هم از جمله شركت‌هايي هستند كه به ارايه سرويس رايگان به شركت‌هاي ايراني تحت تحريم پرداختند. اين شركت‌ها همچنين در توييتر خود اشاره كردند كه نمي‌خواهند از تحريم براي خود كاسبي ايجاد كنند ولي براي حمايت از محصولات شركت‌هاي ايراني به مدت محدود اين خدمات را ارايه مي‌دهند تا شركت‌ها بتوانند متناسب با تقاضاي‌شان تصميم‌گيري كنند.
سرورهاي ابري چيست؟
احتمالا نام سرويس‌هاي ابري به گوش بسياري از كاربران اينترنتي رسيده است. اين نوع خدمات برعكس خدمات مجازي موجود كه روي يك دستگاه مثل كامپيوتر به متقاضي ارايه مي‌شوند، بر مبناي وب به متقاضيان ارايه مي‌شوند. كاربران به اينترنت وصل مي‌شوند و كارهاي فني و محاسباتي كه لازم دارند انجام شود تا نتيجه كار حاصل شود، روي سرور خدمات‌دهنده‌ها ارايه مي‌شود. اين كار سبب مي‌شود كه هزينه‌هاي ابرها به گونه‌اي پيكربندي شوند تا يك يا چند نوع سرويس به خصوص (نظير ذخيره داده، تحويل محتوا، يا اپليكيشن‌ها) را به گونه‌اي ارايه كنند كه كاربران آن يعني ما و شما بتوانيم از راه دور به اين سرويس‌ها دسترسي داشته باشيم. تصور كنيد كه يك فضاي ذخيره‌سازي روي يك سرور اجاره كرده‌ايد. اگر اين سرور به صورت واحد و بدون هيچ ارتباطي با ساير سرورها وظيفه نگهداري و پردازش داده‌هاي شما را بر عهده داشته باشد ممكن است بارها و بارها بنا بر دلايل مختلفي از به‌روزرساني سيستم‌عامل گرفته تا مشكل سخت‌افزاري با نقصان مواجه شود. حال اگر مجموعه وسيعي از كامپيوترها را به گونه‌اي سازمان‌دهي كنيم كه بار پردازشي و ذخيره‌سازي در ميان آنها سرشكن شده و به‌صورت پويا تقسيم شود نتيجه چه خواهد شد؟ مسلما پايداري بي‌نظير يكي از خصيصه‌هاي اصلي اين اقدام خواهد بود؛ و اين همان ابر يا كلود است. سرويس‌هاي ابري كاملا از پيش پيكربندي مي‌شوند تا كاربر بتواند بدون نياز به اعمال هيچ‌گونه تنظيمات خاصي، به بهره بردن از آن بپردازد.
از مزاياي فضاي ابري اين است كه كاربران تنها بهاي استفاده از خدمات را مي‌پردازند و نيازي به پرداخت هزينه‌هاي سرمايه‌اي (براي خريد سخت‌افزار و نرم‌افزار) ندارند. هزينه‌هاي عملياتي پايين براي سرويسدهنده (به نسبت موارد مشابه)، باعث كاهش قيمت خدمات براي مشتري مي‌شود. و به لحاظ امنيت و به‌روزرساني نيز سطح بالاتري دارند. از آن‌جايي كه محل نصب نرم‌افزارها در سرور است؛ از اين‌رو به‌روزرساني نرم‌افزارها توسط شركت سرويسدهنده و روي سرور انجام مي‌گيرد كه از اين لحاظ به سود كاربر است. همچنين به دليل اينكه به‌روزرساني توسط سرويسدهنده و روي سرور صورت مي‌گيرد، بدافزارها امكان نصب روي سيستم كاربر را نخواهند داشت. عدم نياز به دستگاه، محدوديت مكاني استفاده از سرور را از بين مي‌برد و هزينه‌ها را كاهش و تعداد استفاده‌كنندگان را چندبرابر مي‌كند.