داعش برمي‌گردد؟
سعيد عابدپور
گزارش اخير پنتاگون درباره آينده برخورد با نيروهاي داعش در منطقه ادليب و شرق فرات حاكي از ارايه فرصتي بيشتر براي تجديد حيات اين نيرو است. ارتش امريكا اعلام كرده مناطقي را كه داعش در اختيار دارد، طي يك سال آينده بازپس خواهد گرفت. استراتژي دولت امريكا در قبال داعش مبارزه و حمايت است. سخن ترامپ مبنتي بر اينكه داعش هنوز قدرت بازگشت به قدرت خويش را دارد، خالي از حقيقت نيست. امريكا دو برخورد كاملا متناقض با داعش دارد و اگر لازم باشد به تنبيه يا حمايت از آن توسط سازمان‌هاي جاسوسي خويش مي‌پردازد. بر اساس مدرك «گزارش سه‌ماهه پنتاگون»، دولت در سوريه حق برخورد نظامي با تروريست‌ها را ندارد. تنها در صورت حملات نظامي تروريست‌ها دولت مي‌تواند عمليات نظامي انجام دهد. اين موضوع همانند برخورد امريكا در دوران جنگ ويتنام از ويتنام جنوبي و شورشيان نظامي عليه دولت ويتنام شمالي بود و سيا در اين باره براي تامين هزينه‌هاي دخالت و حمايت نظامي در نبرد عليه كمونيسم از تجارت مواد مخدر در آن منطقه طي دهه 70 حمايت مي‌كرد. اكنون منطق نبرد عليه كمونيسم جاي خود را به نبرد عليه تروريسم داده و در عين حال قواعد و شيوه‌هاي بازي يكي است.
داعش در گذشته نه‌چندان دور يعني تا دو سال قبل 70 تا 75 درصد خاك سوريه را در اختيار داشت. هشت ميليون نفر تحت حاكميت داعش بسر مي‌بردند. عمليات نظامي داعش وحشتناك و رعب‌آور بود و شامل كشتار و تخريب گسترده مي‌شد. داعش از آغاز ظهور خود بين 80 هزار نفر تا نهايت 200 هزار نيرو داشت. نيروهايي كه داراي قابليت‌ها و مهارت‌هاي برجسته در استفاده از ادوات نظامي بودند؛ مهارتي كه كمتر ارتش كلاسيكي آن را دارا است. تانكهاي آبرامز و انواع موشك‌هايي كه در اختيار داعش بود، به راحتي مورد استفاده قرار مي‌گرفت. استفاده از اين ادوات و ابزار نظامي نياز به سال‌ها تمرين داشت. اكنون هر چند بخش عمده‌اي از نيروهاي داعش در منطقه ادليب و كمي نيز در شرق فرات در محاصره و آتش‌بس قرار دارند، نشانه‌هايي از انتقال نيروهاي داعش و فعاليت آنها در مناطق ديگر به چشم مي‌خورد. امكان نابودي كامل داعش هيچگاه وجود ندارد. داعش يك تفكر كهن است كه پيش‌تر در خلافت امويه و حكومت‌هاي مشابه شاهد آن بوده‌ايم. نيروهاي داعش گر چه هنوز خسته به نظر مي‌رسند ولي همواره قابليت بازگشت به صحنه نبرد را دارند. عدم نابودي كامل نيروهاي بازمانده داعش در مناطقي مانند ادليب و شرق فرات، فرصتي دوباره براي بازسازي آن است. در طي عمليات نيروهاي سوري، ايراني و روسي با داعش در سوريه، بارها اين نيروها شاهد هلي‌برد نيروهاي داعش توسط هلي‌كوپترهاي امريكايي در صحنه نبرد بودند و اين سوال مطرح است، هدف سازمان‌هاي اطلاعاتي امريكا براي استفاده از داعش چيست؟
چند احتمال و نشانه همزمان از حضور داعش در مناطق ديگر وجود دارد؛ نخست حضور داعش در مناطق كوهستاني تاجيكستان است. حضور اين نيروها در منطقه‌اي كه نزديك به افغانستان و چين است و آنها اهميت فوق‌العاده‌اي در بر هم زدن نظم منطقه خواهند داشت. دوم حضور داعشي‌هاي آلبانيايي در اوكراين است. حضور اين نيروها در شرق اوكراين بخشي از عمليات پنهان امريكا در استفاده از مزدوران خارجي در مرزهاي نبرد عليه روسيه است. سوم نيروهاي داعش به كشورهاي خود در خاورميانه، شمال افريقا، آسياي ميانه و اروپا بازگشته‌اند. بر اساس اطلاعات منابع روسي، بيش از 25 هزار نيروي داعشي به كشورهاي قفقاز و آسياي ميانه بازگشته‌اند و 1500 نفرشان گذرنامه روسي دارند. حداقل هشت كانون تجمع داعش در جهان وجود دارد كه در صورت بروز خطر، نيروها از يك منطقه به منطقه ديگر منتقل مي‌شوند. افغانستان، تاجيكستان، سومالي، نيجر، ليبي، الجزيره و مناطق ديگري براي حضور داعش مستعد است.