نبوي، شكوري‌راد و الويري از چگونگي حضور اصلاح‌طلبان در انتخابات گفتند
چالش انتخاب ميان بد و بدتر
كمتر از 7 ماه مانده تا يازدهمين دوره انتخابات مجلس شوراي اسلامي، اصولگرايان بلاتكليفند و اوضاع اصلاح‌طلب‌ها هم چندان تعريفي ندارد. به تعبيري حتي اگر قرار باشد از دشواري‌ها و مشقات انتخاباتي جناح‌هاي سياسي كشور در آستانه انتخابات مجلس سخن بگوييم، احتمالا اين نوبت، اصلاح‌طلبان جلوتر از اصولگرايان در صف باشند. ادعايي پرتكرار در فضاي سياسي كشور، آن‌هم به اين اعتبار كه «مردم ناراضي‌اند»، پس چون اصلاح‌طلبان ظاهرا پيروز چند انتخابات مجلس و رياست‌جمهوري و شوراهاي شهر اخير بوده‌اند، مسووليت پاي آنهاست و بايد فكري به حال خود كنند. اما آيا اصلاح‌طلبان به‌واقع پيروز تمامي اين انتخابات بودند و آنچه مردم را به گفته برخي ناظران از صندوق راي نااميد كرده، صرفا انفعال و سستي اصلاح‌طلبان پيروز اين چند انتخابات بوده است؟!
پرسشي دشوار كه البته در اين ماه‌ها و سال‌ها بسياري درصدد پاسخ به آن برآمده‌اند اما كمتر كسي موفق به ارايه پاسخي دقيق، جامع و مانع شده كه به اصطلاح نه سيخ تفكرِ اصلاح‌طلبي و تعلق‌خاطر به سازوكارهاي دموكراتيكِ اصلاحات (انتخابات و تمسك به صندوق راي و آراي عمومي) بسوزد، نه كبابِ مطالبات برحق مردمي. در چنين شرايطي اما هستند برخي اصلاح‌طلبان همچون سعيد حجاريان كه به حضور در انتخابات پيش‌رو به‌صورت مشروط نگاه مي‌كنند؛ طيفي كه البته به نظر مي‌رسد چندان پرشمار نيستند، اما باتوجه به آنكه تحليل‌شان را بر پايه فضاي عمومي حاكم بر جامعه تبيين كرده‌اند، ممكن است در آينده بيش از اين به تحليل‌شان پرداخته شود.
ماجرا اما از آنجا شروع شد كه سعيد حجاريان در يادداشتي اعلام كرد كه اصلاح‌طلبان بايد موضع خود را در برابر انتخابات به صراحت و با جزييات كامل اعلام كنند. اين چهره صاحب‌نفوذ در جريان اصلاحات، «عقلاني‌ترين راهبرد در كوتاه‌مدت» را «مشاركت مشروط» دانسته و گفته است كه بايد از فرصت انتخابات استفاده كرد ولي چنانچه شروط مطرح شده برآورده نشد، همان بهتر كه عطاي حضور در انتخابات را به لقايش بخشيد! از ديگر سو محسن صفايي‌فراهاني، ازجمله اعضاي اصلي حزب مشاركت نيز با انتقاد از نحوه تاييد صلاحيت نامزدها ازسوي شوراي نگهبان به «خبرآنلاين» گفته است: «وقتي يك قيف باريك وجود دارد كه كانديداهاي انتخابات مجلس را از آن عبور مي‌دهند و مجموع افرادي كه به عنوان نماينده انتخاب مي‌شوند آن‌قدر توانا نيستند كه مسائل امروز ايران، منطقه و دنيا را خوب ببينند، مشخص است كه كارايي محدود مي‌شود.» صفايي‌فراهاني مي‌گويد: «در اين شرايط حاضر نيستم بين بد و بدتر انتخاب كنم. يا بايد بتوانيم نيروي توانا و آگاه با شرايط مناسب روانه مجلس كنيم كه از دل آن هم يك دولت تواناتر و به درد بخور به وجود بيايد يا نفرستيم.»
در اين ميان اما محمد عطريانفر، عضو شوراي مركزي حزب كارگزاران در گفت‌وگوي چندي قبل خود با خبرگزاري اصولگراي تسنيم، تاكيد كرد كه اصلاح‌طلبان هرگز نمي‌توانند با صندوق راي خداحافظي كنند. اين فعال سياسي اصلاح‌طلب كه در بخشي از مصاحبه خود با تسنيم، به شنيده‌هاي گاه و بي‌گاه درخصوص حمايت كارگزاراني‌ها از علي لاريجاني و ترجيح مكرر او بر عارف در رقابت‌هاي درون‌پارلماني براي كرسي رياست پاسخ داده و هرگونه حمايت اصلاحات از كانديداتوري لاريجاني را از اساس منتفي دانسته، در بخش ديگري از سخنان خود درباره نفس حضور اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس پيش‌رو گفته است: «تا زماني كه اصلاح‌طلبيم، پيوند ناگسستني با صندوق راي داريم.» همزمان بهزاد نبوي، نايب‌رييس مجلس ششم و ازجمله ديگر چهره‌هاي صاحب‌نفوذ در جريان اصلاحات نيز رويكردي يك‌سر مخالف حجاريان اتخاذ كرده و ضمن انتقاد به حاميان ايده «تحريم انتخابات» گفته است: «مسير اصلاحات همچنان از صندوق راي مي‌گذرد.»
مرتضي الويري عضو شوراي عالي سياستگذاري اصلاح‌طلبان نيز در اين رابطه با «خبرآنلاين» صحبت كرده و درباره آنچه اين خبرگزاري ميانه‌رو، «مشاركت مشروط» خوانده، واكنش نشان داده است. الويري گفته است: «تلاش جريان اصلاح‌طلبي در شرايط فعلي بر اين است كه هرگونه التهاب را از فضا دور كرده تا امكان حضور فعال در انتخابات فراهم شود، ضمن اينكه اصلاح‌طلبان بر اين باورند كه تنها راه توفيق در حل مشكلات كشور و البته در چارچوب نظام صندوق راي است و راه ديگري جز صندوق راي نمي‌شناسيم، بنابراين تلاش و اميدواري‌مان اين است كه شرايط مطلوبي داشته باشيم تا بتوانيم از طريق صندوق راي مسير اصلاحات را پيش برده و مشكلات مردم را حل كنيم.» به گفته اين عضو شوراي شهر تهران، «اگر به هر دليل، مسير حركت اصلاح‌طلبان براي حضور موثر در انتخابات آينده بسته شود، به عبارتي قلع و قمع كانديداها شروع شود و ما به مقطعي برسيم كه ببينيم از طريق صندوق راي حتي نمي‌توانيم كوچك‌ترين قدمي براي اصلاحات برداريم. به طور طبيعي سرفصل جديدي باز خواهد شد كه ممكن است هيچ ليستي ارايه ندهيم، علت آن هم اين است كه نمي‌توانيم ليستي را به جامعه معرفي كنيم كه در آينده نتوانيم از آن دفاع كنيم در اين شرايط است كه بگوييم ما ليستي نخواهيم داد.» رييس شوراي عالي استان‌ها با بيان اينكه نحوه برخورد اصلاح‌طلبان فارغ از نظرات شخصي افراد زماني مشخص مي‌شود كه شوراي نگهبان به موضوع بررسي صلاحيت نامزدها ورود كند، تاكيد كرد: «بعد از اينكه شوراي نگهبان بررسي صلاحيت‌ها را در دستور كار قرار داد و ليست‌ها مشخص شد در آن مقطع اگر اصلاح‌طلبان ببينند كه حضور آنها در انتخابات براي حل مشكلات مردم ميسر است به‌طور طبيعي با شور و هيجان حضور پيدا خواهند كرد اما اگر ببينند اين اميد وجود ندارد سياست ديگري را اجرايي مي‌كنند.» الويري همچنين از رايزني اصلاح‌طلبان با شوراي نگهبان پيش از آغاز بررسي صلاحيت نامزدها صحبت كرده و مي‌گويد: «ازجمله وظايفي كه براي يكي از كميته‌هاي شوراي عالي سياستگذاري اصلاح‌طلبان تعيين شده رايزني با برخي مسوولان و نهادهاي ذي‌ربط ازجمله شوراي نگهبان است، در اين زمينه بناست تا گفت‌وگوها و تعاملاتي با نمايندگان شوراي نگهبان صورت گيرد با اين هدف كه آنها را متقاعد كنيم، سياست جريان اصلاح‌طلبي حركت در چارچوب نظام است و زماني كه خود را در اين چارچوب تعريف مي‌كند، به‌طور طبيعي تمام تمهيدات لازم را به عمل خواهد آورد.»
بهزاد نبوي نيز كه عصر پنجشنبه گذشته در نشست «راه‌هاي برون‌رفت از وضعيت موجود» در دفتر حزب اتحاد ملت شركت كرده بود، در اين رابطه گفته است: «اصلاحات به معناي تغيير وضع موجود به وضع مطلوب با روش‌هاي قانوني و مسالمت‌آميز در چارچوب يك نظام سياسي است؛ بنابراين حركت اصلاحي پيچيده و آسيب‌پذيرتر است.» او گفته است: «تنها حركت اصلاحي از صندوق راي مي‌گذرد تا وقتي امكان برگزاري و حضور در انتخابات وجود دارد، اصلاح‌طلبي به بن‌بست نمي‌رود، بنابراين كماكان تنها راه اصلاح‌طلبان حضور در صحنه است.» به گفته نبوي، «مخالفان اصلاحات پس از خرداد ۷۶
دو پاتك عليه اصلاح‌طلبي زدند؛ يكي اينكه سعي كردند تا آنجا كه مي‌توانند نهادهاي انتخابي را تضعيف كنند و ديگر اينكه مردم را نسبت به صندوق راي مأيوس كنند. ما بايد به جاي اينكه بگوييم انتخابات به بن‌رسيده است با تمام قوا تلاش كنيم انتخابات پرشور در كشور برگزار شود.» نايب‌رييس مجلس ششم گفت: «اصلاح‌طلبان و حاكميت بايد بكوشند تا برگزاري انتخابات پرشور تبليغ شود، اين موضوع به سود منافع ملي است و احتمال بروز حوادثي مشابه دي‌ماه ۹۶ را كم مي‌كند و بدون انتخابات پرشور شكستن تحريم‌هاي موجود امكان‌پذير نيست.» او با اشاره به «3 دسته مخالف انتخابات پرشور» تاكيد كرد كه «ضدانقلاب يكي از آنهاست. اين گروه دنبال كم‌رونقي انتخابات و در نتيجه كمتر شدن مشروعيت نظام هستند تا با رخ دادن حوادثي مشابه دي ماه ۹۶ به نظام آسيب بزنند.»
نبوي در ادامه با اشاره به چالش‌هاي مشابه در جريان رقيب گفته است: «چالش اصولگرايان بيشتر از ماست و احتمالا به جان هم مي‌افتند، اصولگرايان را يكپارچه نمي‌بينم چرا سعي مي‌كنيد اين جريان را يكپارچه ببينيد؟ علي‌اكبر ناطق‌نوري يا حتي علي مطهري هيچ‌وقت نمي‌گويند اصلاح‌طلبيم و خود را كماكان اصولگرا مي‌دانند. پايه و منشا [فكري] حسن روحاني و همكارانش اصولگرايي است.» او معتقد است: «منافع حاكميت و مردم در برگزاري انتخابات پرشور است. به اصلاح‌طلبان مي‌گويم آيه يأس نخوانند و براي پرشور كردن انتخابات دنبال راهكار باشيد.» نبوي گفت: «از طريق برهان خلف مطالب‌تان را اثبات كنيد، بگوييد چه راه ديگري وجود دارد؟! جايي مجبوريم ميان بد و بدتر دست به انتخاب بزنيم. در انتخابات مجلس دهم خيلي نامزد گردن‌كلفت داشتيد؟ اگر داشتيد چرا از طريق اينترنت آگهي داديد كه هر كس اصلاح‌طلب است، ثبت‌نام كند. ۲۰۰ نفر ثبت‌نام كردند و از ميان آنها ۱۰ تا ۱۵ نفر ناشناس انتخاب شدند؛ چرا آن موقع [اين حرف‌ها را] نگفتيد؟ آن موقع فكر مي‌كرديد [در انتخابات] راي مي‌آورديد در هر شرايطي در انتخابات شركت مي‌كرديد، الان مي‌ترسيد راي نياوريد و انتقاد مي‌كنيد.» نبوي در پايان گفته است: «به شكل صريح اعلام مي‌كنم جز حضور در انتخابات راهي بلد نيستم هر كس بلد است و راهش اصلاح‌طلبانه است بسم‌الله...»
همزمان علي شكوري‌راد نيز در همين نشست گفت: «ما هرگز در پي تغيير ساختاري نيستيم اگرچه احتمال اين كار وجود ندارد، چون پايه‌هاي نظام از لحاظ اقتصادي، نظامي و رسانه‌اي قوي است. ما اصل نظام را قبول داريم. آنچه مدنظر ماست، اصلاح در رويكردها و قانونمداري و حفظ حقوق شهروندان است كه همان حكمراني خوب محسوب مي‌شود.» به گفته دبيركل حزب اتحاد ملت، «چالش اصلاح‌طلبان اين است كه دنبال فربه كردن پوسته و جناح مقابل درپي فربه كردن هسته هستند. انتخابات آينده ما را درمعرض اين قرار داده كه پوسته را كنار بگذاريم تا آن هسته عريان شود، اگرچه در سه دوره قبلي انتخابات ميان اين دو توازن ايجاد كرديم.» اما او نيز همچون نبوي گفته است: «اصولگرايان بيش از اصلاح‌طلب‌ها دچار چالش هستند، بنيان‌هاي اعتقادي آنها براساس فسادي كه دوران دولت نهم و دهم شكل گرفت، دچار چالش جدي و در درون دچار تشتت هستند. اگر امروز اصلاح‌طلبان صحنه را خالي كنند، اصولگرايان به جان هم خواهند افتاد و بيش از پيش خود را افشا خواهند كرد.» او گفت: «انتخابات در نظام جمهوري اسلامي داراي ظرفيت‌هايي است كه بخشي از اين ظرفيت در قانون اساسي و بخش ديگر آن تاكيد مسوولان نظام بر افزايش مشاركت است. براي بالا بردن اعتبار بين‌المللي بايد انتخابات و مشاركت بالا برگزار شود.»