آلن پطروسيان، رييس كميته همگاني فدراسيون دوچرخه سواري ايران:
مشكل تهران سربالايي‌هايش نيست
زهرا چوپانكاره
«متاسفانه تهران با وجود اينكه اقدامات خوبي را هم انجام داده است اما حتي به حداقل شاخص‌هاي ارزيابي ما هم نرسيده كه بخواهيم آن را به عنوان داوطلب شهر ملي دوچرخه معرفي كنيم.» اين جمله را آلن پطروسيان مي‌گويد؛ رييس كميته همگاني فدراسيون دوچرخه‌سواري ايران اما قبل‌تر از آن اشاره مي‌كند كه پستي و بلندي‌هاي پايتخت و مسيرهاي طولاني‌اش مانعي براي توسعه دوچرخه‌سواري نيست. پطروسيان در گفت‌وگو با «اعتماد» در مورد تلاش‌ها براي احياي شهر دوچرخه در كشور توضيح مي‌دهد و مي‌گويد آنچه تهران را از تبديل شدن به شهر دوچرخه باز مي‌دارد، كاستي در كارهاي اجرايي موثر است.
يكي از موضوعاتي كه در حوزه دوچرخه‌سواري و به صورت خاص دوچرخه‌سواري در تهران مطرح مي‌شود اين است كه اصولا چقدر شهري با جغرافيا و پستي و بلندي‌هاي تهران قابليت دارد كه تبديل به شهر دوچرخه شود؟ چون برخي از منتقدان مي‌گويند كه اصولا مطرح كردن تهران به عنوان الگوي شهر دوچرخه‌سوار بيشتر شبيه نمايش است.
اجازه بدهيد اول تعريفي دقيق‌تر از كار خودمان ارايه بدهم. فدراسيون دوچرخه‌سواري به عنوان مرجع دوچرخه‌سواري كشور، ماموريت توسعه و نظارت بر دوچرخه‌سواري همگاني كل كشور در دو بخش دوچرخه‌سواري شهري و طبيعت‌گردي با دوچرخه در سايه اصول فني، ايمني و هنجاري را دارد. بابت اين موضوع هيات دوچرخه‌سواري 31 استان به عنوان نمايندگان ما به استفاده از متخصصان و مربيان رسمي دوچرخه‌سوازري در استان‌هاي مختلف انجام وظيفه مي‌كنند. اين عزيزان مسووليت پايش فني و ايمني و هنجاري را در برگزاري رويدادهاي مختلف دوچرخه‌سواري دارند اعم از همگاني، رقابتي و آموزشي. در اين ميان همايش‌هايي را هم برگزار مي‌كنند كه براي ترغيب و تشويق ساير ادارات ذي‌نفع است كه در بخش خودشان براي تامين زيرساخت‌هاي لازم اقدام كنند مانند شهرداري‌ها كه وظيفه تامين معابر دوچرخه‌سواري ايمن و تامين تجهيزات مربوطه مانند دوچرخه اشتراكي، مراكز دوچرخه‌سواري همگاني و امثال اين. بالطبع در تهران هم اين موضوع بايد اجرايي شود اما اگر اين موضوع بدون مشورت گرفتن از هيات دوچرخه‌سواري استان تهران ما باشد، اين پستي و بلندي‌ها و مسيرهاي تهران كه شما گفتيد، تبديل به مشكلي براي ادارات مختلف و گروه‌ها و باشگاه‌هاي دوچرخه‌سواري مي‌شود. چراكه براي دوچرخه‌سواري در اقليم‌هاي مختلف و در جغرافياي مختلف پيش‌بيني‌هاي فني شده كه مي‌توان بر اساس آن مشكلات را حل كرد. به عنوان مثال سربالايي براي دوچرخه‌سواري هيچ وقت قرار نيست براي دوچرخه محدوديتي ايجاد كند چون دوچرخه‌هاي دنده‌اي و برقي اين مساله را حل مي‌كند، راهكاري كه حتي مي‌تواند براي دوچرخه‌هاي اشتراكي مورد استفاده قرار بگيرد. ما در تهران دوچرخه اشتراكي بي‌دود را داريم كه به صورت هوشمند راه‌اندازي شده اما متاسفانه اين اتفاق بدون گرفتن ملاحظات فني هيات دوچرخه‌سواري استان انجام شد و در نتيجه دوچرخه‌هاي بدون دنده، غيربرقي و حتي سايز كوچكي كه مربوط به ارگونومي چين بوده، وارد ايران شدند و حالا خيلي از شهروندان به خاطر سايز كوچك دوچرخه‌ها نمي‌توانند از آنها استفاده كنند يا به خاطر نداشتن دنده، نمي‌توانند در سربالاي‌هاي تهران از اين دوچرخه‌ها استفاده كنند.
اگر معتقديد تهران مي‌تواند تبديل به شهر دوچرخه‌سوار شود چرا چنين طرحي را خود فدراسيون پيش نمي‌برد؟
وظيفه ما نظارت بر اين امور است. ما سياست‌گذار و ناظر هستيم و نه مجري و البته خوشحاليم كه نهادهاي خصوصي به اين موضوع ورود مي‌كنند و اين جاي تقدير و تشويق هم دارد اما وقتي وارد اين حوزه مي‌شوند بايد مشورت‌‌هاي لازم را هم بگيرند و به عنوان مثال اگر مجوز لازم براي گرفتن زمين از شهرداري را به دست مي‌آورند، فكر نكنند ديگر تمام شد، زمين را گرفتند و حالا آماده ارايه خدمات هستند. اين كار هم به لحاظ ايمني و سلامت به شهروندان ما آسيب مي‌زند و هم خودشان هم در توسعه مشاغلشان ممكن است آن طور كه بايد جذب مخاطب نداشته باشند و خداي نكرده شايد حتي پروژه‌شان رو به شكست برود. ما حتي نمي‌گوييم به عنوان يك دستگاه ناظر بايد بيايند و از ما مجوز بگيرند، نمي‌خواهيم مانع‌تراشي كنيم و بگوييم حالا كه نيامديد، مولفه‌هاي فني را از ما بگيريد و بعد طرحتان را تقديم شهرداري كنيد ما هم از كارتان جلوگيري مي‌كنيم. ما وظيفه توسعه داريم و اخلاقا هم از اين موضوع گذشته‌ايم اما همين جا بايد بگويم، سعي مي‌كنيم از گوشه و كنار به گوش سرمايه‌گذاران و استارت‌آپ‌ها برسانيم كه اين موضوع را مد نظر بگيرند.
فهرستي از طرح‌هاي تشويقي براي توسعه دوچرخه‌سواري در سايت فدراسيون شما موجود است مانند معرفي شهرداران سفير دوچرخه‌سواري همگاني كشور. چقدر اين طرح‌هايي كه فهرست كرده‌ايد، توانسته‌اند نتيجه ملموس و عملي در ترويج دوچرخه‌سواري داشته باشند؟
در فدراسيون دوچرخه‌سواري 14 پويش ترغيبي براي توسعه دوچرخه‌سواري همگاني داريم؛ يكي‌اش سه‌شنبه‌هاي بدون خودرو است و يكي هم همين طرح شهرداران سفير دوچرخه‌سواري همگاني. به اين واسطه ما سعي كرده‌ايم كه در سال‌هاي گذشته شهرداران را براي تامين زيرساخت‌هاي لازم تشويق كنيم و به همين جهت هر چه همكاري آنها در اين حوزه بيشتر بوده اين عزيزان را با اين لقب معرفي و از آنها تقدير كرده‌ايم از جمله شهردار اسبق اصفهان و يزد آقاي دكتر جمالي‌نژاد كه به قدري فعاليت‌هاي‌شان پررنگ بود كه در حال حاضر به عنوان معاون عمراني وزير كشور فعاليت دارند. امسال هم براي تكميل اين موضوع، پيرو قوانين اتحاديه جهاني دوچرخه‌سواري براي معرفي شهرهاي جهاني دوچرخه دارد، وارد عمل شديم و اين قانون را بومي‌سازي كرديم براي احياي لقب كهن شهر دوچرخه كه هنوز هم روي برخي از شهرهاي ايران باقي مانده است. لقب كهن شهر دوچرخه را ما در بسياري از شهرها داشته‌ايم اما با توسعه بي‌رويه زندگي شهري، بسياري از اين شهرها اين لقب را در بخش‌هاي آموزشي، همگاني و زيرساخت از دست دادند. براي احياي اين موضوع ما مفهوم شهر دوچرخه را زير نظر فدراسيون جهاني دوچرخه‌سواري(UCI) بومي‌سازي كرديم و طرح ملي شهر دوچرخه را راه انداختيم و حدود 2 ماه پيش در شهر شيراز رونمايي شد. اين آيين شاخص‌هاي ارزيابي را در بخش‌هاي آموزشي، همگاني، رقابتي و زيرساخت شهري دارد، اين شاخص‌ها در مجموع به حدود 30 مورد مي‌رسند. در شهرهايي كه به عنوان داوطلب شهر ملي دوچرخه معرفي مي‌شوند، ادارات ذي‌نفع از جمله شهرداري‌ها و روساي هيات‌هاي دوچرخه‌سواري و ادارات مختلف كارگروهي را تشكيل مي‌دهند، شهردار آن شهر به عنوان رييس كارگروه و رييس هيات دوچرخه‌سواري آن شهر را به عنوان دبير كارگروه معرفي مي‌كنيم تا در تامين شاخص‌هاي ارزيابي اين آيين شهر ملي دوچرخه اقدامات لازم را انجام دهند. در هر حال تحقق آن 30 مورد است كه مي‌تواند يك شهر را به عنوان شهر ملي دوچرخه معرفي كند و در فاز بعدي در صورت تامين شاخص‌هاي شهر جهاني دوچرخه مي‌توانند به عنوان شهر جهاني دوچرخه هم معرفي شوند. اين موضوع شكل ترغيبي دارد شهرداران و روساي هيات‌هاي دوچرخه‌سواري و بيش از 15 اداره ذي‌نفع در هر شهرستان را به توسعه دوچرخه‌سواري همگاني تشويق مي‌كند.
و فكر مي‌كنيد كدام يك از شهرهاي‌مان نزديك‌تر به شاخص‌هاي مورد نظر هستند؟
هر شهري به نوبه خود در حال پيش بردن كار است چون مساحت و جمعيت شهرها با هم متفاوت هستند. اما از شهرهايي كه تاكنون اقدامات خوبي را انجام داده‌اند، مي‌توان به شهرهاي قزوين، شيراز، مشهد و تا حدودي هم اصفهان اشاره كرد اما متاسفانه تهران با وجود اينكه اقدامات خوبي را هم انجام داده است حتي به حداقل شاخص‌هاي ارزيابي ما هم نرسيده كه بخواهيم آن را به عنوان داوطلب شهر ملي دوچرخه معرفي كنيم. اكثر كارها در تهران نمادين بوده، عزيزان، هيات‌هاي دوچرخه‌سواري، شهرداري‌ها و شهرداران در همايش‌ها شركت مي‌كنند اما كار اجرايي تاثيرگذاري انجام ندادند.
از شهرهايي كه تاكنون اقدامات خوبي را انجام داده‌اند، مي‌توان به شهرهاي قزوين، شيراز، مشهد و تا حدودي هم اصفهان اشاره كرد اما متاسفانه تهران با وجود اينكه اقدامات خوبي را هم انجام داده است اما حتي به حداقل شاخص‌هاي ارزيابي ما هم نرسيده كه بخواهيم آن را به عنوان داوطلب شهر ملي دوچرخه معرفي كنيم. اكثر كارها در تهران نمادين بوده، عزيزان، هيات‌هاي دوچرخه‌سواري، شهرداري‌ها و شهرداران در همايش‌ها شركت مي‌كنند اما كار اجرايي تاثيرگذاري انجام ندادند.