درباره هوشنگ مرادي كرماني و آثارش
او عكاس لحظههاست
عباسجهانگيريان
آنچه من بايد درباره هوشنگ مرادي كرماني بگويم يا بنويسم، در مراسم بزرگداشت او در اصفهان، كرمان و سمينار سينما و ادبيات در دانشكده صدا و سيما، گفته و نوشتهام. اكنون ميتوانم كوتاه و موجز براي ويژهنامه روزنامه اعتماد به جنبههايي از ويژگيهاي هنري او بپردازم: « نگاه بومي و در عين حال جهاني او به انسان، به عنوان موجودي معصوم و آسيبپذير، كه شرايط اجتماعي حتي اگر بتواند اين معصوميت ذاتي او را تحت تاثير قرار دهد، قادر نيست چراغ فطرت او را خاموش كند. » مرادي كرماني، با خاطره نويسي، شروع كرد اما در ميانههاي راه، دريافت مخاطب اصلي او، چه كتاب و چه فيلم، در شهرهاي بزرگ زندگي ميكنند و بايد خاطرات گذشته، براي ذائقه مخاطب امروز بازآفريني و باز توليد شود تا در ذائقه مخاطب نوجوان شهري خوش نشيند. «توجه به عنصر شگفتي و كشف از ديگر ويژگيهاي آثار مرادي كرماني است. اين عناصر شگفتي و كشف. هرچه از دايره جغرافياي فرهنگي ايران دورتر ميشود، جذابيت بيشتري پيدا ميكند و اين عناصر بيش از هر عامل ديگر، زمينه ترجمه آثاري چون چكمه و داستان آن خمره، را فراهم آورده است.» مرادي كرماني بهشدت تحت تاثير سينما و تئاتر است. با زبان تئاتر و سينما آشناست و از اين زبان در آثارش بهره ميبرد و همين تاثير و توجه به عنصر تصوير و عكاسي از لحظهها، آدمها و زندگي، كافي است تا راه ورود تمامي آثارش را به جهان فيلم و سينما هموار كند و تاكنون جز سه چهار اثر او، از تمامي آثارش اقتباس شده و او نويسندهاي است كه بيشترين سهم را در سينماي اقتباسي كودك و نوجوان ايران دارد.
«مرادي كرماني اگر زاويه ديدش نمايشي نباشد، به عناصر درام و عمل نمايشي توجه خاص دارد و توصيف هايش بيشتر تصويري است تا كلامي و ادبي (به معناي پايبندي به ادبيات اثر) . » وقتي آدمهاي مخلوقش حرف ميزنند، خودشان هستند و سايه نويسنده روي آنها و بار كلام شان كمتر احساس ميشود. «مرادي شهامت اين را دارد كه مثل يك تدوينگر سختگير فيلم، بهترين برداشتها را از صحنههايي كه خلق كرده، در ويرايش نهايي، انتخاب كند و بقيه را با دست و دلبازي تمام دور بريزد و به ايجازي برسد كه شاعري با چكش زدن هايش در شعر، به غزلي ناب ميرسد.»مرادي كرماني، از شيوه روايت همينگوي، چخوف و صادق چوبك، تاثير گرفته (و در گفتوگويي هم كه 10 سال پيش با او داشتم انكار نكرده) اما اين تاثير به معناي فقدان سبك و شيوه مستقل روايت مرادي كرماني نيست. او نويسنده است كه آثارش را، بدون نام هم، از روي سبك و سياق، زبان و شيوه روايتش ميشود شناخت.