اصلاحات حلال سعودي
سعيد عابدپور
هفته گذشته براي نخستين‌بار كنسرت موسيقي جانت جكسون، فيفتي سنت، كريس براون و چند تن ديگر از بزرگان موسيقي پاپ و راپ امريكا در شهر جده برگزار شد. برگزاري اين كنسرت موسيقي بزرگ‌ترين اتفاق فرهنگي در عربستان سعودي است اما اين همه ماجرا نيست. محمد بن‌سلمان، از چند سال قبل انجام اصلاحاتي را در عربستان آغاز كرده است. اين اصلاحات البته ربطي به اقدامات او مانند سركوب وحشيانه مخالفان و منتقدان، اعدام شيعيان عربستان يا ترور وحشتناك جمال خاشقچي ندارد. حكومت سعودي در مقابل مخالفان يا منتقدان خود هيچ نرمشي از خود نشان نمي‌دهد. سركوب سيستماتيك شيعيان منطقه قطيف از جمله اعدام شيخ نمر و تخريب و ويراني مناطق شيعه‌نشين مانند شهرك عواميه و اعدام شيعيان معترض به عنوان تروريست، بخشي از سياست‌هاي عادي و متداول حكومت سعودي است. حكومت سعودي، با جريان اخوان‌المسلمين به عنوان يك رقيب و دشمن خطرناك برخورد مي‌كند و سركوب طرفداران اخوان در عربستان تداوم دارد. رژيمي كه مولود استعمار «بريتانياي كبير» است، حكومتي انتصابي و بدون دخالت مردم است. مردم در انتخاب و عملكرد اين حكومت هيچ نقشي ندارند و تنها اراده‌ها، تصميم‌ها و سوداهاي شاه و وليعهد سعودي است كه سرنوشت مردم عربستان را تعيين مي‌كند.
اصلاحاتي كه محمد بن‌سلمان از سه سال پيش آنها را آغاز كرد با يك اقدام قهري صورت گرفت. نخستين اقدام شاهزاده خشمگين، دستگيري پسرعموهاي ثروتمند و بركناري محمد بن‌نايف از مقام وليعهدي بود. او تمام شاهزاده‌هاي ثروتمند را دستگير كرد تا براي هميشه خود را از شر عموزاده‌هاي رقيب، يعني فرزندان عبدالله شاه پيشين و ساير رقبا خلاص كند. بعد از آن تا جايي كه مي‌توانست در اموال اين شاهزادگان شريك شد. او رسما از 380 شاهزاده، مبلغي بيش از 107 ميليارد دلار اخاذي كرد... دومين اقدام مهم بن سلمان، ايجاد رابطه خاص با ترامپ و نتانياهو بود. به عبارتي مي‌توان گفت كه او ترامپ را خريد. ترامپ در قبال وعده نيم تريليون دلاري سعودي براي خريد سلاح و تجهيزات در سال‌هاي بعدي و تضمين‌هاي نتانياهو با شركت در رقص شمشير؛ هم‌پيماني خود را با بن سلمان و نتانياهو اعلام كرد.
هدف اين همه تشريفات و زرق و برق شمشيرهاي طلا و هداياي گرانبها به ترامپ و خانواده‌اش چيزي جز تضمين تداوم دشمني ترامپ با ايران نبود. مثلث امريكا، اسراييل و سعودي كه پيش‌تر با توافق برجام تضعيف شده بود، دوباره جان تازه‌اي گرفت.
سومين اقدام بن‌سلمان بعد از حذف رقباي سلطنت سعودي، دستگيري و تحقير شاهزادگان و تضعيف خانواده عبدالله بود. انجام اصلاحات نسبتا پرسر و صدا بيشتر براي انحراف افكار عمومي جهان و دور كردن ذهن مردم عربستان از تحولات و تغييرات سياسي در اين كشور است. بن سلمان از سويي دست به برخورد خشن با مخالفت‌ها و اعتراض‌هاي سياسي در مناطق نفتخيز اين كشور مي‌زند و از سويي خود را سردمدار اصلاحات نشان مي‌دهد. اصلاحاتي كه كاملا در تضاد با جامعه سنتي عربستان و اصول ديني است و همگان را به تعجب وامي‌دارد. برخي از اين اصلاحات مانند اعطاي مجوز رانندگي به زنان به نظر طبيعي مي‌رسند، ولي روند اصلاحات او از حقوق متعارف شهروندي به ايجاد كلوپ‌هاي شبانه حلال، ديسكوي حلال، قمار حلال، پلاژهاي مختلط زنان و مردان حلال و نهايتا به برگزاري كنسرت‌هاي موسيقي غربي رسيد. نخستين قمارخانه حلال سعودي سال گذشته در جده راه‌اندازي شد و با توجه به روند طبيعي اقدامات «حلال» احتمالا بايد منتظر تاسيس و افتتاح حرام‌هاي حلال‌شده ديگري هم باشيم. در جامعه سنتي عربستان زنان تا سه سال قبل حتي از حقوق اوليه خود مانند حق رانندگي محروم بودند و برگزاري هر نوع كنسرتي را حرام مي‌دانستند. علاوه بر آن معاشرت دختر و پسر دچار محدوديت شديد و غليظ بود و زنان به تنهايي حق مسافرت نداشتند، اما حالا به يمن اصلاحات وليعهد به ناگهان دختران و پسران مي‌توانند در يك ديسكوي حلال با هم برقصند، شامپاين حلال بنوشند و با موسيقي و رقص شب را به صبح برسانند. قطعا مفتي‌هاي سعودي هرچقدر هم كه تابع حكومت باشند تحمل چنين «حلال»هاي عجيب و غريبي را نخواهند داشت. ممكن است بعضي از فقهاي وهابي با بن‌سلمان راه بيايند و كنسرت‌هاي شبانه جده را مجوز دهند اما جامعه سنتي عربستان چنين وضعيتي را تاب نخواهد آورد و جلوي اين اصلاحات خواهند ايستاد.