شهاب شهسواري
رهبران 7 قدرت صنعتي جهان، روز شنبه به شهر ساحلي بياريتز در جنوب غربي فرانسه وارد شدند. اما اختلاف نظر ميان رهبران قدرت‌هاي بزرگ صنعتي پيش از آغاز نشست كاملا واضح بود. صبح امروز جلسه اصلي سران گروه7 در بياريتز آغاز شد، جلسه‌اي كه انتظار نمي‌رود، توافق عمده‌اي در آن ايجاد شود اما ميزبان نشست اميدوار است بر خلاف جلسه پيشين در كبك، انتشار عكس‌هاي جنجالي از جلسات داخلي و عقب‌نشيني يك‌جانبه از بيانيه پاياني، اختلاف‌هاي گروه را به عرصه رسانه‌ها نكشاند. امانوئل ماكرون پيش از آغاز اين نشست در جمع خبرنگاران تاكيد كرده بود كه تلاش براي رسيدن به يك بيانيه مشترك در اين نشست «بيهوده» است. مقام‌هاي ژاپني به رسانه‌هاي اين كشور گفته‌اند كه احتمالا در هر يك از موضوعات مورد بحث، بيانيه‌اي جداگانه از سوي رهبران صادر خواهد شد.
مهم‌ترين مانع در برابر اتحاد گروه 7 رييس‌جمهور امريكاست كه تقريبا در همه موضوع‌هاي مورد بحث نشست بياريتز با همتايانش از ديگر كشورها اختلاف نظر دارد: مسائلي همچون تجارت آزاد، رويكرد عليه روسيه، تغييرات آب و هوايي، برجام و چندجانبه‌گرايي از جمله موارد مورد اختلاف سران گروه 7 است. دونالد ترامپ در آستانه سفرش به فرانسه گفته است، تصور مي‌كند بهتر باشد دولت روسيه دوباره به گروه كشورهاي صنعتي اضافه شود. دولت روسيه بعد از ضميمه شدن شبه‌جزيره كريمه به خاك اين كشور از جمع اين گروه اخراج شد. رييس شوراي اروپا، دونالد توسك كه به نمايندگي از كشورهاي اتحاديه اروپا در اين نشست شركت مي‌كند ضمن انتقاد از اين موضع‌گيري ترامپ گفته است كه شايد بهتر باشد به جاي بازگرداندن روسيه از رييس‌جمهور اوكراين براي شركت در اجلاس گروه 7 دعوت شود.
مساله جنگ تجاري ميان امريكا و ديگر كشورهاي جهان هم از جمله مسائلي است كه ممكن است در اين اجلاس باعث تنش و اختلاف نظر شود. روند رشد اقتصاد جهاني از سال گذشته و همزمان با آغاز اجراي تعرفه‌هاي تجاري امريكا عليه كالاهاي چيني همچنين وضع تعرفه‌هاي جديد براي واردات آلومينيوم و فولاد از همه كشورهاي جهان بسيار كندتر از پيش‌بيني‌ها شده است. بسياري از رهبران غربي، امريكا را به دليل آغاز اين جنگ تجاري عامل وقوع يك ركود قابل پيش‌بيني در اقتصاد جهاني مي‌دانند. با اين حال رييس‌جمهور امريكا درست يك روز پيش از سفر به فرانسه، بار ديگر تعرفه واردات كالاهاي چيني را 5 درصد افزايش داد و در پيامي توييتري از كمپاني‌هاي خصوصي امريكا خواست كه از چين خارج شوند. او همچنين فرانسه را هم بار ديگر تهديد كرد كه در تلافي وضع ماليات‌هاي بيشتر بر كمپاني‌هاي فناوري اطلاعات امريكايي مشمول تعرفه واردات شراب خواهد كرد.
برگزيت دامن گروه 7 را مي‌گيرد؟
در كنار دونالد ترامپ، خروج بريتانيا از اتحاديه اروپا هم به يك دردسر مهم براي 3 عضو اروپايي ديگر گروه 7، آلمان، فرانسه و ايتاليا تبديل شده است. يكي از عمده‌ترين مشكلات پيش روي كشورهاي عضو گروه 7 مساله خروج بريتانيا از اتحاديه اروپاست. بوريس جانسون، نخست‌وزير بريتانيا پيش از شركت در اين نشست با آنگلا مركل،
صدر اعظم آلمان و امانوئل ماكرون، رييس‌جمهور فرانسه جداگانه ديدار و رايزني كرده است. انتظار مي‌رود كه او امروز با دونالد توسك، رييس شوراي اروپا ديدار كند. دو طرف موضع‌گيري غيرمنعطفي در مورد محتواي مذاكرات ميان بريتانيا و اتحاديه اروپا دارند. دونالد توسك معتقد است كه توافق بهتري ميان اتحاديه اروپا و بريتانيا ممكن نيست. در برابر نخست‌وزير جديد بريتانيا معتقد است كه بروكسل بايد مسير را براي حذف موارد مورد اختلاف از توافق پيشين باز كند وگرنه او بدون توافق جايگزين از اتحاديه خارج خواهد شد.
دونالد توسك در آستانه آغاز نشست سران گروه 7 در مورد ديدار روز يكشنبه‌اش با بوريس جانسون، نخست‌وزير جديد بريتانيا هم تاكيد كرد كه اميدوار است، بوريس جانسون به خواسته ايرلند براي گنجاندن مساله «مرز فيزيكي» در توافق خروج توجه كند وگرنه عامل اصلي خروج بدون توافق بريتانيا از اتحاديه اروپا خواهد بود و از او در تاريخ با عنوان «آقاي برگزيت بدون معامله» ياد خواهند كرد. در برابر بوريس جانسون بلافاصله بعد از ورود به شهر بياريتز در جمع خبرنگاران همين اصطلاح را در مورد دونالد توسك به كار برد و گفت اگر او در مورد مساله بك‌استاپ يا مرز فيزيكي با ايرلند انعطاف نشان ندهد از او به عنوان «آقاي برگزيت بدون معامله» ياد مي‌شود. او گفت من همواره گفته‌ام كه به هيچ وجه خواهان خروج بدون توافق از اتحاديه اروپا نيستم.
خبرنگار سي‌ان‌ان در فرانسه در گزارشي از جمع شدن رهبران 7 كشور صنعتي جهان مي‌نويسد:«در شرايطي كه اقتصاد جهان مي‌لرزد، خاورميانه مي‌جوشد و جنگل‌هاي آمازون مي‌سوزد، رهبران قدرت‌هاي جهاني در شهر ساحلي فرانسه براي گفت‌وگوهايي جمع مي‌شوند كه كسي تصور نمي‌كند، كمكي به حل هيچ يك از اين مسائل كند.» ديگر ديدار برنامه‌ريزي شده بوريس جانسون در اين نشست، ديدار او با دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكاست. دونالد ترامپ به شدت از انتخاب بوريس جانسون به نخست‌وزيري بريتانيا استقبال كرده است و در سفر مشاور امنيت ملي‌اش به بريتانيا تاكيد كرده بود كه در صورت خروج بريتانيا از اتحاديه اروپا «اين كشور را به سر صف توافق دوجانبه تجارت آزاد» مي‌آورد. تحليل‌گران پيش‌بيني كرده‌اند كه بريتانيا به دليل نياز به قدرت اقتصادي و تجاري امريكا در مرحله بعد از برگزيت نيازمند حمايت دونالد ترامپ است و در نتيجه امكان دارد كه در جلاس امسال سران گروه 7 بريتانيا مواضعي مشابه امريكا اتخاذ كند.
روز شنبه، دونالد ترامپ در اولين ديدارش در حاشيه اين نشست با امانوئل ماكرون، رييس‌جمهور فرانسه ديدار و گفت‌وگو كرد. با وجود اظهارات اخير دونالد ترامپ در مورد رييس‌جمهور فرانسه كه او را به فرستادن سيگنال‌هاي دروغين به ايران همچنين اقدام احمقانه عليه شركت‌هاي امريكا متهم مي‌كرد بعد از نشست دوجانبه در بياريتز، لحن دونالد ترامپ بار ديگر نسبت به همتاي فرانسوي‌اش دوستانه‌تر شد. ترامپ به خبرنگاران گفت:«من و امانوئل در واقع خيلي مسائل مشتركي داريم. خيلي وقت است دوستان خوبي داريم. گاهي اوقات ممكن است كه چيزي بين‌مان پيش بيايد اما خيلي عميق نيست. خيلي راحت با هم كنار مي‌آييم. خيلي رابطه خوبي داريم. من فكر مي‌كنم، مي‌توانم بگويم رابطه ويژه‌اي داريم.» او در مورد اجلاس
پيش رو نيز به خبرنگاران گفت:«تا حالا كه خيلي خوب بود، اميدوارم آخر هفته سازنده‌اي باشد».
بدون بيانيه پاياني
نشست سران گروه 7 از زمان تاسيس در دهه 1970 همواره در پايان جلسه سران خود يك بيانيه پاياني با امضاي همه رهبران حاضر در نشست منتشر مي‌كرد. اين رسم سال گذشته با مانعي جدي مواجه شد، زماني كه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا در مسير بازگشت به كشورش با انتشار پيامي در شبكه‌هاي اجتماعي امضاي خود را از بيانيه پاياني نشست سران گروه 7 پس گرفت. از يك هفته پيش گمانه‌زني‌ها در مورد بيانيه پاياني نشست امسال سران گروه 7 آغاز شده است. پيش‌بيني‌ها اين است كه رهبران 7 كشور صنعتي براي جلوگيري از وقوع بي‌آبرويي سال گذشته كل صورت قضيه را پاك مي‌كنند. امانوئل ماكرون، رييس‌جمهور فرانسه تلاش براي امضاي بيانيه پاياني مشترك را «بيهوده» توصيف كرده است. مقام‌هاي ژاپني به روزنامه ژاپن تايمز گفته‌اند كه احتمالا سران گروه 7 در مورد دستور كارهاي مختلف بيانيه‌هاي جداگانه‌اي با امضاي سراني كه در مورد آنها اتفاق نظر دارند، صادر كنند. رييس شوراي اروپا كه قرار است امروز در جلسه سران گروه 7 حاضر باشد در اظهاراتي درباره نشست تاكيد كرد كه «نشست سال 2019 در فرانسه آزموني دشوار براي اتحاد و يكپارچگي اعضا در برابر بحران‌هاي جهاني است».
برجام در كانون مذاكرات
روز شنبه، امانوئل ماكرون بعد از ديدارش با ترامپ تاكيد كرد كه هدف امريكا و فرانسه در «جلوگيري از رسيدن ايران به سلاح هسته‌اي» و «حفظ ثبات در منطقه خاورميانه» مشترك است. او با اين حال از اظهارنظر در مورد اختلاف نظر ميان واشنگتن و پاريس در مورد اجراي برجام خودداري كرد. بر خلاف ماكرون، دونالد توسك در مورد اختلاف نظر ميان رهبران گروه 7 در مورد برجام واضح‌تر صحبت كرد و گفت:«رهبران گروه ۷ بايد درباره ايران متحدتر شوند؛ توافق هسته‌اي با ايران بعد از خروج امريكا از آن و بازگرداندن تحريم‌ها در آستانه فروپاشي قرار گرفته است.» او افزود:«رد توافق با ايران از سوي واشنگتن نتايج مثبتي با خود نياورده و باعث شكاف در غرب شده است».
اجلاس بياريتز دومين جلسه گروه 7 از زماني است كه دولت ايالات متحده امريكا از توافق هسته‌اي برجام خارج شده است. در اجلاس پيشين، سران گروه 7 تلاش كردند براي راضي كردن واشنگتن به امضاي بيانيه پاياني نشست، اشاره به قطعنامه 2231 شوراي امنيت سازمان ملل متحد را از بيانيه حذف كنند، هر چند اين كوتاه آمدن‌ها نهايتا باعث نشد تا جلوي عقب‌نشيني امريكا از امضاي بيانيه پاياني گرفته شود. نشست گروه 7 دو روز بعد از آن برگزار مي‌شود كه محمدجواد ظريف، وزير امورخارجه جمهوري اسلامي ايران در سفر به پاريس براي پيگيري نتايج رايزني‌هاي اخير رييس‌جمهور فرانسه با او ديدار كرد. به گفته ظريف «ماكرون پيشنهادهايي ارايه كرده بود و پيشنهادهايي را ما درباره نحوه اجراي برجام و گام‌هايي كه نياز است طرفين بردارند، ارايه كرديم.» ظريف هر چند پيشنهادهاي ايران را مربوط به «طرف‌هاي باقي مانده در برجام» دانست اما تاكيد كرده بود اشكالي نمي‌بيند كه ماكرون «با سران ديگر در گروه 7 هم در اين مورد رايزني كند».
بعد از تماس‌هاي اخير امانوئل ماكرون با حسن روحاني، رييس‌جمهور اسلامي ايران، دونالد ترامپ با ارسال پيامي غيرمنتظره در حساب كاربري توييتر خود ماكرون را به «ارسال پيام‌هاي متناقض به ايران» متهم و تاكيد كرد هيچ‌كس نمايندگي او را براي گفت‌وگو با ايران بر عهده ندارد. با وجود اين اظهارنظر، رييس‌جمهور فرانسه به رايزني با ايران در مورد تعهدات برجامي ايران و 1+4 ادامه داده است.