عربستان براي جلب نظر مخاطبان غربي سياست
جديدي در پيش‌گرفت
سربازان جديد ارتش سايبري سعودي
شهاب شهسواري
سياست عربستان براي تبليغات و تاثيرگذاري بر افكار عمومي در شبكه‌هاي اجتماعي با كنار رفتن دستيار پيشين محمد بن سلمان در امور امنيت سايبري، تغيير عمده‌اي كرده است. در شرايطي كه پيش از اين لشكري از حساب‌هاي كاربري جعلي، قرار بود مسووليت تبليغ پادشاهي عربستان و آزار منتقدان را بر عهده داشته باشند حالا دولت عربستان دست به جيب شده است تا با سفرهاي رايگان، مدل‌هاي اينستاگرامي و اينفلوئنسرهاي جوان شبكه‌هاي اجتماعي را براي تورهاي رايگان به كشور بياورد. در شرايطي كه مسوول پيشين لشكر سايبري مبلغان محمد بن سلمان، وليعهد دربار سعودي از انظار عمومي پنهان شده است و شايعاتي در مورد قتل او منتشر مي‌شود، دولت عربستان سعودي سياست‌هاي تازه‌اي را براي تبليغات و اثرگذاري بر افكار عمومي از طريق شبكه‌هاي اجتماعي آغاز كرده است. بر اساس گزارش بلومبرگ، دولت عربستان سعودي، گروهي از جوانان اثرگذار غربي در شبكه‌هاي اجتماعي را با تقبل كامل هزينه‌هاي سفر براي تبليغ به اين كشور دعوت مي‌كند. بر اساس گزارشي كه بلومبرگ منتشر كرده است به تازگي تعدادي از كاربران فعال سفر در اينستاگرام و ديگر شبكه‌هاي اجتماعي براي سفرهاي تفريحي رايگان به عربستان دعوت شده‌اند تا به گفته مقام‌هاي عربستان با «روي ديگر» اين پادشاهي آشنا شوند. بلومبرگ سفر يكي از اين كاربران به نام ايجي لال، مدل اهل لس‌آنجلس را مورد توجه قرار داده است كه با بيش از 800 هزار فالوور اينستاگرام، ناگهان ماه مارس در ميان عكس‌هايش در سواحل كشورهاي مختلف با لباس شنا، تصاوير از سفر به اعماق بيايان‌هاي عربستان سعودي با لباس‌هاي پوشيده، منتشر شده است.
شاهزاده تركي الفيصل، رييس پيشين سازمان اطلاعاتي عربستان سعودي در مورد فعاليت‌هاي تازه‌اش در جلب جوانان تاثيرگذار براي انتشار تبليغات در مورد عربستان سعودي مي‌نويسد: «چيزي كه ما قصد داريم به جوانان غربي نشان دهيم اين است كه جدا از آنچه در رسانه‌ها مي‌خوانند، جنبه‌هاي ديگري هم در مورد عربستان سعودي وجود دارد. ... كارهاي زيادي مانده است تا در عربستان انجام بدهيم تا بتوانيم توجه ديگران را جلب كنيم.» تركي الفيصل به عنوان ميزبان جلسه‌اي با جوانان تاثيرگذار شبكه‌هاي اجتماعي كه توسط كمپاني‌گيت‌وي برگزار شده بود از آنها دعوت كرد كه براي تور رايگان 10 روزه براي بازديد از جذابيت‌هاي گردشگري عربستان سعودي آماده شوند. همزمان بلومبرگ در گزارشي ديگر از آمادگي صدور ويزاي فرودگاهي و آن‌لاين توسط عربستان سعودي براي شهروندان 40 كشور جهان خبر مي‌دهد تا سفر گردشگران خارجي به عربستان تسهيل شود. به نوشته بلومبرگ، مقام‌هاي سعودي تصميم گرفته‌اند، ويزاهايي با قيمت 120 دلار براي شهروندان 40 كشور منتخب از ماه آينده صادر كنند تا به رونق صنعت گردشگري اين پادشاهي بسته كمك كنند.
به نوشته بلومبرگ، چند سال پيش امكان اجراي چنين برنامه‌اي براي دعوت از مدل‌هاي غربي براي حضور در خاك عربستان سعودي امكان‌پذير نبود، آن هم در دوراني كه پليس مذهبي عربستان به صورت پيوسته بر پوشش زنان در خيابان نظارت مي‌كرد و امكان رفت و آمد زنان در خيابان‌ها به سختي ميسر بود. بن فريمن، كارشناس انديشكده مركز سياست‌گذاري بين‌المللي در واشنگتن به بلومبرگ مي‌گويد: «برنامه اثرگذاري عربستان بر افكار عمومي يك گام فراتر رفته است، اكنون به جاي استفاده از لابي‌هاي سياسي و كمپاني‌هاي روابط عمومي براي ايجاد جو مثبت در افكار عمومي، سراغ ارتباط مستقيم با افراد رفته‌اند.» اين كارشناس مسائل عربستان معتقد است بعد از اينكه تلاش‌هاي محمد بن سلمان براي تغيير ديدگاه‌ها به عربستان سعودي با قتل جمال خاشقجي به بن‌بست برخورد كرد «منطقي به نظر مي‌رسد كه اين حكومت دنبال راه‌هاي جديدي براي تاثيرگذاري بر افكار عمومي برود.»
به نوشته بلومبرگ در شرايطي كه عربستان بعد از افشاي ترور جمال خاشقجي به سرعت در حال از دست دادن دوستانش در سراسر جهان است، انتشار تصاويري اينچنيني از سفر آزادانه جوانان غربي به نقاط مختلف اين كشور، فرصتي كم‌نظير براي جلب افكار عمومي است. به نوشته بلومبرگ يك كمپاني دولتي سعودي با عنوان گيت‌وي (Gateway KSA) با هدف دعوت از كاربران تاثيرگذار شبكه‌هاي اجتماعي در غرب براي سفر رايگان به عربستان سعودي ايجاد شده است. تركي الفيصل، رييس پيشين سازمان اطلاعات عربستان سعودي مسوول اين موسسه در امريكاست. به نوشته بلومبرگ تاكنون نزديك به 200 نفر از طريق برنامه گيت‌وي سفرهاي رايگان به عربستان سعودي داشته‌اند.
فعاليت‌هاي موسسه گيت‌وي براي دعوت از مدل‌ها و اينفلوئنسرهاي شبكه‌هاي اجتماعي به عربستان سعودي در شرايطي منتشر مي‌شود كه مسوول پيشين عمليات سايبري پادشاهي سعودي و مشاور ارشد محمد بن سلمان، مدتي است از انظار عمومي مخفي شده است. به تازگي يك شهروند فلسطيني منتقد پادشاهي سعودي، اياد بغدادي كه خودش به دليل تهديد جاني از سوي مقام‌هاي دولتي عربستان سعودي تحت حمايت دستگاه‌هاي اطلاعاتي و امنيتي نروژ زندگي مي‌كند با انتشار پيامي خبر داده است «سعود القحطاني، مشاور محمد بن سلمان به تازگي با استفاده از زهر مسموم و كشته شده است.» هنوز هيچ منبع مستقلي مرگ سعود القحطاني را كه نامش با پروژه قتل جمال خاشقجي روزنامه‌نگار منتقد سعودي گره خورده بود، تاكيد نكرده است اما مدهاست كه خبري از اين مقام بلندپايه سعودي منتشر نشده و در هيچ مراسم عمومي ديده نشده است. خبرگزاري رويترز ماه گذشته با انتشار گزارشي ضمن اشاره به تغيير متن زندگي‌نامه اين مقام سعودي از مشاور ارشد وليعهد به رييس فدراسيون امنيت سايبري، برنامه‌نويسي و پهپاد سعودي تغيير كرده است. بر اساس گزارش رويترز، تلاش اين خبرگزاري براي تماس با او موفق نبوده است. همزمان با اينكه هيچ شاهد جدي و مستقلي مبني بر مرگ اين مقام سعودي وجود ندارد هيچ شواهدي مبني بر زنده بودن او نيز در هفته‌هاي اخير به دست نيامده است.سعود القحطاني كه بسيار به شبكه‌هاي اجتماعي و فنون نفوذ اينترنتي علاقه‌مند بود از سوي منتقدانش با عنوان «آقاي هشتگ» معرفي مي‌شد. «آقاي هشتگ» در شبكه‌هاي اجتماعي با «لشكري از مگس‌ها» براي مبارزه با تبليغات منفي عليه محمد بن سلمان و فعالان سياسي كه فساد و سركوب در عربستان را افشا مي‌كردند، مبارزه مي‌كرد. فعاليت‌هاي تبليغي سعود القحطاني در كنار نقش او به عنوان بازوي اجرايي برنامه‌هاي سركوب غيرمتعارف محمد بن سلمان، توجه رسانه‌هاي بين‌المللي را به خود جلب كرده بود. سعود القحطاني در اقداماتي از گروگان‌گيري سعد حريري، نخست‌وزير لبنان گرفته تا بازداشت شاهزادگان و ثروتمندان سعودي در هتل ريتز كارلتون، نقش محوري بازي كرده بود. بهار سال گذشته خانواده لوجين هذلول، فعال حقوق زنان كه به دليل تلاش براي رانندگي در خاك عربستان سعودي زنداني شده بود از آزار جنسي و شكنجه او توسط سعود القحطاني در زندان خبر دادند. اما نقش او در ترور جمال خاشقجي، روزنامه‌نگار سعودي ساكن امريكا، توجه بين‌المللي به اين عامل وليعهد جنجالي سعودي را افزايش داد. به نوشته رسانه‌ها سعود القحطاني كه پيش از اين در حساب كاربري فعال توييترش نوشته بود «بدون اجازه محمد بن سلمان دست به هيچ كاري نمي‌زند» هنگام قتل جمال خاشقجي مستقيما از طريق اسكايپ با عاملان اين ترور در تماس بود و دستورات را به آنها منتقل مي‌كرد.خاشقجي از جمله منتقدان جدي عملكرد رسانه‌اي نزديكان محمد بن سلمان بود و حتي در مقاله‌اي از تلاش براي تشكيل «لشكر زنبورهاي الكترونيكي» براي مبارزه با «لشكر مگس‌هاي الكترونيكي سعود القحطاني» نوشته بود. او از فعالان سياسي عربستان خواسته بود با حضور فعال در شبكه‌هاي اجتماعي عمق بي‌عدالتي را در اين پادشاهي نشان بدهند و با حمايت از زندانيان سياسي و عقيدتي، حق آزادي بيان و عقيده را كه توسط وليعهد و دستيارش، سعود القحطاني سركوب مي‌شود، تبليغ كنند. حالا بعد از رسوايي جهاني قتل جمال خاشقجي و پنهان شدن سعود القحطاني از افكار عمومي به نظر مي‌رسد، سياست حضور پادشاهي سعودي در شبكه‌هاي اجتماعي هم تغيير كرده است. به نوشته بلومبرگ، مديران كمپاني‌هاي روابط عمومي و لابي‌هايي كه در گذشته روابط بسيار نزديكي با دربار سعودي داشتند بعد از ترور جمال خاشقجي به تدريج فاصله بيشتري از اين پادشاهي مي‌گيرند. همين موضوع باعث شده كه عربستان سعودي مجبور شود، سراغ راه‌هاي ديگري براي تبليغات در رسانه‌ها و شبكه‌هاي اجتماعي غربي برود.