ديدار ترامپ با سران طالبان
لغو و مذاكرات در دوحه تعليق شد
مذاكره مرده
شهاب شهسواري
مذاكرات امريكا با گروه شبه‌نظامي طالبان، دست‌كم براي آينده نزديك «مرده است.» دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا، روز دوشنبه در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوالي در مورد مذاكرات ميان دولت امريكا و گروه شبه‌نظامي طالبان در افغانستان براي خروج نظاميان امريكايي از اين كشور گفت: «مرده، مرده، تا جايي كه به من مربوط است مذاكرات مرده است.» مذاكرات يك‌ساله نمايندگان دولت امريكا با شبه‌نظاميان طالبان، با مديريت زلماي خليل‌زاد، فرستاده ويژه وزارت خارجه امريكا در امور افغانستان پيگيري مي‌شد. هفته پيش، خليل‌زاد اعلام كرده‌بود كه بر اصول توافق با طالبان به يك تفاهم رسيده است و به زودي اين توافق توسط دونالد ترامپ رييس‌جمهور امريكا امضا خواهد شد. براساس جزيياتي كه خليل‌زاد از اين توافق اعلام كرده‌بود، امريكايي‌ها توافق كرده‌بودند تا 5 هزار نظامي امريكايي در طول 5 ماه آينده، از افغانستان خارج شوند و 5 پايگاه نظامي امريكا در مركز افغانستان تعطيل شود، به ازاي اين گام، طالبان تعهد مي‌داد كه رسما حمايت خود را از گروه القاعده كنار بگذارد و اجازه عمليات تروريستي فرامرزي به اين گروه ندهد. با وجود اعلام توافق ميان طرفين، طالبان در طول هفته‌هاي گذشته حملات خود را به پايتخت افغانستان افزايش داد؛ از جمله حمله به يك ايست بازرسي در مركز كابل كه باعث كشته‌شدن 11 شهروند افغان و يك نظامي امريكايي شد. رييس‌جمهور امريكا اعلام كرده كه اين حمله باعث شده است تا برنامه او براي امضاي توافق با طالبان لغو شود و مذاكرات با اين گروه را مرده اعلام كند. دونالد ترامپ، سرمايه‌گذاري زيادي براي پايان دادن به حضور نظامي امريكا در افغانستان بعد از 18 سال كرده‌بود. رسانه‌هاي امريكايي مي‌نويسند كه با وجود مخالفت مشاوران ارشد و مقام‌هاي بلندپايه امريكايي، ترامپ شخصا علاقه‌مند بود تا پيش از انتخابات 2020 رياست‌جمهوري امريكا، با اعلام عقب‌نشيني از افغانستان، به عنوان يك دستاورد قابل اتكا براي انتخابات پيش رو، به جنگ 18 ساله امريكا در افغانستان به عنوان طولاني‌ترين جنگ فرامرزي تاريخ ايالات متحده پايان دهد.
ترامپ پيش از حضور در جمع خبرنگاران و اعلام مرگ مذاكرات با طالبان، شنبه شب در حساب كاربري توييتر خود خبر داده بود كه يك ديدار محرمانه برنامه‌ريزي شده براي روز يكشنبه ميان خودش و رهبران گروه طالبان را لغو كرده است. به نوشته ترامپ قرار بود روز يكشنبه او به صورت جداگانه با رهبران ارشد گروه شبه‌نظامي طالبان و همچنين اشرف غني، رييس‌جمهور اين كشور در اقامتگاه كمپ‌ديويد ديدار و گفت‌وگو كند. رييس‌جمهور امريكا در توييت خود ضمن اشاره به حمله انتحاري طالبان كه باعث كشته‌شدن يك نظامي امريكايي شد، نوشت: «من بلافاصله [بعد از شنيدن خبر حمله انتحاري] اين ملاقات را لغو كردم. چه جور آدم‌هايي براي تقويت موضع خودشان در مذاكرات 12 آدم بي‌گناه را مي‌كشند؟ موقعيت آنها در مذاكرات بهتر نشد كه بدتر هم شد. اگر نمي‌توانند با آتش‌بس درباره مذاكرات صلح به اين مهمي موافقت كنند و حتي 12 آدم بي‌گناه را مي‌كشند، لابد نمي‌توانند براي رسيدن به يك توافق معني‌دار هم مذاكره كنند. چند دهه ديگر مي‌خواهند بجنگند؟» در واكنش به اظهارات ترامپ در مورد توقف مذاكرات با طالبان، سخنگوي اين گروه شبه‌نظامي گفته است كه بيشترين ضرر از توقف مذاكرات متوجه امريكايي‌ها خواهد شد و امريكايي‌هاي بيشتري جان خود را در افغانستان از دست خواهند داد.
بلافاصله بعد از اظهارنظر ترامپ در مورد توقف مذاكرات، ژنرال كنت مكنزي، فرمانده نيروهاي سنتكام امريكايي كه براي سفري به افغانستان رفته است، اعلام كرد كه شدت حملات امريكا در افغانستان بيشتر خواهد شد. اين ژنرال امريكايي، اظهار كرد: «طالبان دست خود را در مذاكرات بسيار بالا گرفته‌اند، ما آرام نمي‌نشينيم و شدت حملات خود را افزايش خواهيم داد.» اين ژنرال امريكايي، در واكنش به طالبان در مورد كشتن تعداد بيشتر نظاميان امريكايي گفته است كه امريكايي‌ها در افغانستان «بي‌دفاع» نخواهند ماند. اشرف غني، رييس‌جمهور افغانستان هم ضمن انتقاد تلويحي از مذاكرات امريكا با طالبان تاكيد كرد: «صلح واقعي بدون آنكه اول آتش‌بسي شكل بگيرد امكان‌پذير نخواهد بود.»
اختلاف در كاخ سفيد
در طول هفته‌هاي گذشته، گروهي از مقام‌هاي امريكايي به صورت علني يا خصوصي مخالفت‌شان را با توافق و روند مذاكرات زلماي خليل‌زاد با گروه طالبان اعلام كرده‌بودند. ليندسي گراهام، سناتور جمهوريخواه از جمله اصلي‌ترين مخالفان اين توافق بود كه در طول هفته‌هاي گذشته بارها و بارها با حضور در شبكه‌هاي تلويزيوني امريكايي خروج نظاميان كشورش از افغانستان را «زمينه‌ساز 11 سپتامبر جديد» عنوان كرده‌بود. همزمان واشنگتن پست گزارش داده‌بود كه جان بولتون، مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور به‌شدت با اين مذاكرات مخالف است و به همين دليل از روند تصميم‌گيري در مورد آن كنار گذاشته‌شده است. تازه‌ترين ادعا در مورد مخالفان با اين مذاكرات، بعد از لغو ديدار كمپ‌ديويد منتشر شد. به نوشته سي‌ان‌ان، منابع آگاه از مخالفت مايك پنس، معاون رييس‌جمهور امريكا با برگزاري چنين ديداري در كمپ‌ديويد خبر داده‌اند. هر چند دونالد ترامپ، دوشنبه شب با انتشار پيامي در حساب كاربري شبكه اجتماعي توييتر خود اين خبر را تكذيب كرده است و ادعا كرد «رسانه‌هاي كذاب تلاش مي‌كنند تا تصويري پرهرج و مرج از كاخ سفيد نشان دهند، چنين چيزي وجود ندارد.»
سالگرد 11 سپتامبر
زمان‌بندي نشست محرمانه رييس‌جمهور امريكا با سران طالبان در آستانه هجدهمين سالگرد عمليات تروريستي 11 سپتامبر، با انتقادهاي تندي از سوي هم‌حزبي‌هاي ترامپ مواجه شد. ليز چيني، نماينده كنگره امريكا با انتشار پيامي در توييتر نوشت: «كمپ‌ديويد جايي بود كه رهبران امريكايي براي نقشه واكنش‌مان به القاعده كه تحت حمايت طالبان 3000 امريكايي را در عمليات 11 سپتامبر كشت، گرد هم آمدند. هيچ عضوي از طالبان هرگز نبايد پايش را در اين مكان بگذارد.» آرون ديويد ميلر، مشاور پيشين وزارت خارجه امريكا در يو‌اس‌اي‌تودي مي‌نويسد: «اين نشست قرار بود سه روز پيش از سالگرد حملات تروريستي 11 سپتامبر انجام شود. هرچند طالبان، القاعده نيست اما طالبان اين گروه تروريستي را ميزباني و حمايت كرده است و همچنين سال‌ها از تسليم كردن طراح حمله 11 سپتامبر، اسامه بن‌لادن خودداري كرد. طالبان تا همين امروز به صورت دوره‌اي با گروه‌هاي مختلف جهادي همكاري كرده است.»
احتمال از سرگيري مذاكرات
مايك پمپئو، وزير خارجه ايالات متحده امريكا تاكيد كرده است كه مرگ مذاكرات با طالبان هميشگي نيست و اگر اين گروه به تعهدات خود عمل كند، احتمال از سرگيري مذاكرات ميان دو طرف وجود دارد. وي روز يكشنبه در گفت‌وگو با سي‌ان‌ان تاكيد كرد: «اگر طرف مقابل نخواهد به تعهداتش در توافق عمل كند، ما از توافق عقب‌نشيني مي‌كنيم. آنها يك امريكايي را كشته‌اند و اصلا درست نيست كه براي اين كار جايزه بگيرند.» وي گفته است در شرايط مناسب ممكن است مذاكرات از سر گرفته شوند. دونالد ترامپ هم در گفت‌وگو با خبرنگاران تاكيد كرد كه همچنان به عقب‌نشيني از افغانستان علاقه‌مند است، اما اين كار را در موقعيت مناسب انجام خواهد داد. اين مقام امريكايي در گفت‌وگو با شبكه خبري اي‌بي‌سي امريكا به صورت تلويحي وجود اختلاف در دولت در مورد توافق با طالبان را تاييد كرد و گفت: «به هر حال گفت‌وگوهايي ميان مقام‌ها در مورد بهترين نتيجه‌اي كه مي‌توان از مذاكرات گرفت وجود دارد.» وي در توجيه دعوت از سران طالبان براي حضور در كمپ‌ديويد گفت: «در كمپ‌ديويد گفت‌وگوهاي زيادي در مورد جنگ وجود داشت، اما در مورد صلح هم خيلي اتفاق‌ها در اين اقامتگاه افتاده است. در طول تاريخ خيلي بازگيران بدي به اين مكان سفر كرده‌اند. آنجا يك مكان مهم تاريخي است.»
واكنش ايران به لغو مذاكرات امريكا و طالبان:
امريكا شكستش را بپذيرد
وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران با بيان اينكه كشورهاي متجاوز خارجي بايد شكست را پذيرفته و افغانستان را ترك كنند، گفت تهران آماده است تا به دستيابي به صلحي پايدار در اين كشور كمك كند. «محمدجواد ظريف» وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران روز دوشنبه تاكيد كرد نيروهاي خارجي كه در افغانستان شكست خورده‌اند، بايد اين كشور را ترك كنند. ظريف در توييتر نوشت: «شديدا درباره افغانستان نگران هستم: خارجي‌هاي شكست‌خورده بايد [افغانستان را] ترك كنند و برادركشي بايد متوقف شود؛ خصوصا آنكه خارجي‌ها مي‌توانند از اين وضعيت سوءاستفاده كرده و خونريزي تازه‌اي راه اندازند.» وي افزود: «ايران آماده است تا دولت افغانستان و طرف‌ها- همين‌طور همسايگان- براي تحقق پاياني پايدار بر خشونت‌ها، تعامل كند.»