شهاب دليلي
انتخابات يازدهمين دوره مجلس در اسفندماه با انتخابات دوره‌هاي گذشته تفاوت‌هايي دارد. تفاوت‌هايي همچون فعاليت كمتر جريان‌هاي سياسي براي شركت در اين انتخابات در 5 ماه مانده تا برگزاري آن، امكان شكل‌گيري و بروز جريان‌هاي پوپوليستي در قالب عناويني تازه و...كنار اين موارد، نگراني‌هاي اقتصادي شهروندان و روند مذاكرات بين‌المللي و اوضاع منطقه نيز سبب شده تا نگراني نسبت به كم‌فروغ بودن انتخابات از سوي بعضي ناظران مطرح شود.
يكي از سازوكارهاي برافروختن آتش انتخابات اما مواجهه فضاي سياسي و شهروندان با ليست‌هاي انتخاباتي است. موضوعي كه باتوجه به نبود يك نظام تمام‌عيار حزبي در ايران و در عين حال وجود برخي موانع براي افزايش مشاركت سياسي گروه‌هاي سياسي، در سال‌هاي اخير بروز داشته و شاهديم كه جريان‌هاي سياسي رو به سوي سازوكار ارايه ليست انتخاباتي بياورند و پايگاه اجتماعي خود را مجاب به راي‌دهي بر مبناي ليست كنند تا مگر از اين رهگذر و با توان مضاعف وارد پارلمان شده و اكثريت كرسي‌ها را از آن خود كنند. در اين بين اما انتشار هر ليست انتخاباتي حرف و حديث‌هاي خاص خود را به همراه دارد.
در سال‌هاي اخير، «ليست‌نويسي» يكي از سازوكار جريان‌هاي سياسي براي شركت در انتخابات بوده است. جريان‌هاي اصولگرا و اصلاح‌طلب نيز از اين قاعده پيروي مي‌كنند. ديروز ايلنا اعلام كرد كه ليست اصولگرايان قم براي انتخابات مجلس نهايي‌شده و پيرو آن تيتر زد كه «زاكاني كنار اميرآبادي و ذوالنور قرار گرفت»؛ خبري كه بيش از آنكه نيازمند تكذيب باشد، نيازمند تاييد است. خبري بدون ذكر منبع و صرفا بر پايه گمانه‌زني‌هاي خبرنگار اين خبرگزاري اصولگرا، آن هم در حالي كه هنوز ماه‌ها تا رسيدن به زماني كه ليست‌هاي انتخاباتي تدوين مي‌شوند، باقي مانده است.
به هر حال تجربه گذشته نشان مي‌دهد كه «ليست‌نويسي» اصولي دارد. از جمله اينكه كمتر ديده شده جناحي سياسي همچون جناح راست، 5 ماه مانده به انتخابات اقدام به تهيه و رونمايي از ليست انتخاباتي خود كند و جالب‌تر آنكه اين خبر مهم را در ميان انبوه خبرگزاري‌ها و رسانه‌هاي اصولگرا و همفكر خود، به تنها خبرگزاري اصلاح‌طلب كشور بدهد.
اما وقتي بر اين خبر عجيب ايلنا دقيق مي‌شويم، مي‌بينيم ردپايي از هيچ اصولگرايي به عنوان منبع خبر يا همان كسي كه خبر را در اختيار اين خبرگزاري قرار داده باشد، نيست و خبرنگار عملا تنها به «شنيده‌شده»هاي خود اكتفا كرده است؛ شنيده‌هايي كه در اين خبر ادعا مي‌شود از سوي «شوراي هماهنگي اصولگرايان استان قم» به بيرون درز كرده است. حال آنكه هيچ منبعي تاكنون اين خبر را نه تاييد كرده، نه تكذيب. البته «اعتماد» با مراجعه به چهره‌هاي اصولگرا سعي در كشف صحت و سقم اين خبر داشت اما عملا به نتيجه‌اي نرسيد.
در خبر مذكور علاوه بر سه چهره اصولگرايي كه به عنوان اعضاي ليست نهايي اين جناح در قم نام برده شد، اشاراتي نيز به نام حميدرسايي و محمود نبويان، دو روحاني عضو جبهه پايداري در مجلس نهم ديده مي‌شود.
اما لااقل يكي از اين دو چهره، در گفت‌وگوي خود با «اعتماد»، عملا مذاكره با خود براي حضور در اين ليست انتخاباتي را تكذيب كرده است. حميد رسايي، نماينده سابق اصولگراي مجلس با اشاره به اين موضوع به «اعتماد» گفته است كه «تا انتخابات حدود 5 ماه باقي مانده است.» اشاره او مبني بر اين اصل از اصول نانوشته ليست‌نويسي احزاب در انتخابات است كه 5 ماه مانده به انتخابات، زمان ارايه ليست دادن نيست. رسايي در ادامه گفت: «آدم در مورد موضوعي كه 5 ماه ديگر قرار است انجام شود، از هم‌اكنون فكر نمي‌كند.»
رسايي در پاسخ به ديگر پرسش «اعتماد» مبني بر انجام صحبت‌هاي مقدماتي با او براي حضور در ليست اصولگرايان قم و اينكه اساسا برنامه‌اي براي كانديداتوري از قم دارد يا خير، گفت: «در حال حاضر موضوع مهم‌تر براي بنده اولا همين صحبت‌هاي دوپهلوي آقاي روحاني (در بحث مذاكرات) است و همچنين اينكه آقاي ظريف امروز حتي نمي‌تواند در كشور امريكا به ملاقات آقاي تخت‌روانچي برود. من امروز به اينها فكر مي‌كنم.» پاسخي كه اگرچه در آن تكذيب قطعي ديده نمي‌شود، اما لااقل رنگ و بويي از تاييد خبر نيز ندارد.
همزمان با اين پاسخ سربسته رسايي اما مي‌توان به وقت‌ناشناسي ارايه اين ليست و عدم ذكر منبع براي آن نيز توجه داشت. اما در مجموع تنها دو پاسخ در برابر اين پرسش‌ها و ابهامات قابل طرح است؛ يا صحت دارد يا تكذيب خواهد شد. واكنش‌هايي متفاوت كه هر يك به فراخور، تاثيراتي متفاوت نيز بر فضاي انتخاباتي خواهد گذاشت.
بنابراين اگر فرض كنيم كه اين ليست و افراد مورد اشاره در آن صحيح باشد، بايد چند نكته را مدنظر قرار داد. اما شايد مهم‌ترين نكته اين باشد كه اساسا انتشار چنين خبري در آستانه انتخابات چندان دور از ذهن نيست. اينكه حدس بزنيم احتمالا علي لاريجاني -اگر بناي كانديداتوري داشته باشد- همچون انتخابات پيشين مجلس، جايي بيرون از ليست اصولگرايان وارد رقابت مي‌شود و حتي اگر عملا با برند اصلاحات پا به رقابت نگذارد، بعيد است كنار اصولگرايان تند و تيزي همچون اميرآبادي و ذوالنوري، دو نماينده فعلي قم بايستد. چنانكه در دوره قبل نيز چنين نكرد. فراموش نكنيم همين هفته قبل بود كه لاريجاني در دفاعي تمام‌قد از پروانه سلحشوري، عضو اصلاح‌طلب پارلمان، مقابل صداوسيما ايستاد و در ادامه وقتي با انتقاد نصراله پژمانفر، عضو جبهه پايداري مشهد در مجلس مواجه شد، صريح‌تر از روز پيش از آن، پاسخ پژمانفر را داد.
فارغ از اين موارد اما ناصر ايماني در واكنش به اين فرضيه به اعتمادآنلاين گفته است: «آقاي لاريجاني با يكي، دو نفر از نمايندگان اصولگراي مجلس بحث كردند. كجاي اين امر به معناي اختلاف‌شان با كل جريان اصولگرايي است؟» او در ادامه گفت: «لاريجاني هر چند به لحاظ تفكر سياسي اصولگراست، اما با جريان‌هاي فعال اصولگرايي زاويه دارد و برخي نظرات و رفتار اصولگرايان را نقد مي‌كند.» به اين ترتيب اگر هم با تسامح بپذيريم، بين لاريجاني و اصولگرايان اختلاف عميقي مطرح نيست، حتما بايد اعتراف كنيم كه ميان او و پايداري‌ها اختلافات عميق است. مثال آن نيز همين بحث چند روز قبل آقاي رييس و نماينده عضو جبهه پايداري مشهد بود.
با اين همه اگر باز هم بپذيريم كه اين ليست تاييد مي‌شود و ليست نهايي شوراي هماهنگي اصولگرايان قم خواهد بود، باز اين پرسش مطرح است كه چرا عليرضا زاكاني كه به ادعاي ايلنا، يكي از سه عضو اين ليست خواهد بود، بايد سابقه نمايندگي‌اش از پايتخت را رها كند و ناگهان از يك شهرستان وارد رقابت انتخابات شود؛ آن هم در دوره‌اي كه تصور عمده اصولگرايان از اين قرار است كه انتخابات مجلس يازدهم، انتخابات آنهاست و همان‌طور كه همين ديروز محمدرضا باهنر به «اعتماد» گفته است، شانس‌شان بيش از اصلاح‌طلبان است.
محمد مهاجري، روزنامه‌نگار و تحليلگر اصولگرا در همين رابطه در ميزگرد ايسنا گفته است: «اصولگرايان در انتخابات دست بالا را دارند.»
در مقابل اما اگر صحت اين خبر را مورد ترديد قرار دهيم و به منبعي همچون حميد رسايي اتكا كنيم و سخنان اين روحاني عضو جبهه پايداري را مصداق تكذيب اين خبر بدانيم نيز بايد قبول كنيم كه ليست مورد نظر بيشتر براي ايجاد يك موج انتخاباتي مطرح شده و احتمالا ارايه‌كنند‌گان آن بيشتر قصد داشتند تا بگويند علي لاريجاني نه‌تنها در برابر جبهه پايداري قرار دارد، بلكه كمي فراتر از اين رفته و حتي نسبتي با ساير اصولگرايان نيز ندارد.
ناصر ايماني معتقد است: «مشكل آقاي لاريجاني اكنون اين است كه فضاي انتخابات قبلي كه اصلاح‌طلبان شانس زيادي براي راي‌آوري داشتند، با عملكرد بد دولت، ديگر وجود ندارد و بالطبع لاريجاني نمي‌تواند مانند سال 94 امسال هم با آنها همصدا شود و در انتخابات شركت كند.» او گفته است: «لاريجاني چهره‌‌اي عملگراست و شايد در برخي مقاطع زماني در اين زمينه به سمت افراط هم رفته باشد.»
هر چند ارايه اين فهرست انتخاباتي با برخي ديگر اظهارنظرهاي اصولگرايان همچون محمد مهاجري همخواني نداشته باشد؛ آنجا كه اين فعال رسانه‌اي نزديك به علي لاريجاني مي‌گويد: «بعيد است اصولگرايان به اجماع برسند.»