شوبرت هنرمندي الهي
لوريس چكناواريان
فرانتس شوبرت را مي‌توان يكي از بزرگ‌ترين آهنگسازان موسيقي كلاسيك-رومانتيك دانست. شوبرت حقيقتا يكي از نوابغ دنياي موسيقي است.
هميشه براي من جاي تعجب دارد كه چطور يك نفر كه تنها 31 سال عمر كرد، توانسته اين حجم آهنگ بنويسد و تاثير بسزايي در دنياي موسيقي از خود باقي گذارد.
شوبرت را مي‌توان پايه‌گذار سبك رومانتيك دانست.
او در اغلب رشته‌هاي موسيقي آثار قابل‌توجهي دارد؛ كارهاي زيبايي در باله، اوپرا، متن‌هاي كليسايي و آثاري براي اركستر مجلسي. او مانند بتهوون 9 سمفوني دارد كه بسيار شنيدني است.
اما مهم‌ترين يادگار شوبرت آوازهاي او است كه در زبان آلماني به آن «ليد» مي‌گويند.
تعداد ليدهاي شوبرت چيزي بيش از ششصد و پنجاه ليد است كه در نوع خود از غني‌ترين آوازهاي كلاسيك به‌شمار مي‌روند. شوبرت آواز را چنان به اوج رسانده كه خواندن صحيح آن از عهده هر كسي بر نمي‌آيد. شايد كمتر خواننده‌اي بتواند آثار شوبرت را به درستي و زيبا اجرا كند. بعد از او نيز آهنگسازان بسياري ليد نوشته‌اند اما تقريبا هيچ‌كدام مانند ليدهاي شوبرت نبود.
براي شوبرت، بتهوون اسطوره بزرگي بود و موسيقي او را با علاقه دنبال مي‌كرد. با اينكه بيست و هفت سال از بتهوون كوچك‌تر بود و هميشه او را از دور مي‌ديد اما هيچ‌وقت ديداري بين آنان صورت نگرفت و با يكديگر آشنا نشدند. جالب اين است كه او نيز يك سال بعد از بتهوون از دنيا رفت.
حجم آثار شوبرت باتوجه به عمر كوتاهش چنان حيرت‌انگيز است كه من گاه با خود فكر مي‌كنم او در طول زندگي هرگز نخوابيده و تمام عمر كار كرده است. باورش سخت است كسي كه در فقر زندگي مي‌كرده و بخش عمده‌اي از عمرش را هم با بيماري سختي درگير بوده است، چگونه توانسته خالق آثاري تا اين حد زيبا باشد. اگر كسي را نابغه خطاب كنيم، شوبرت را مي‌توان صدها بار نابغه دانست. او در وين از دنيا رفت و مانند آهنگسازان بزرگ وين خانه‌اش به شكل موزه درآمد است. من بارها به خانه موزه شوبرت رفته‌ام و بسيار هم برايم الهام‌بخش بوده. خانه زيبايي كه وسايلش از قبيل پيانوي او در آنجا قرار دارد.
ما هنر را ياد مي‌گيريم و مي‌نويسيم اما به عقيده من هنر ناب را فقط خداوند مي‌تواند ديكته كند. شايد بتوان گفت در دنيا هنر زميني داريم و هنر الهي. هنرمندان بسياري در زمينه‌هاي مختلف وجود داشته‌اند و دارند. آهنگسازان و شاعران بسياري.
اما فقط بعضي از آنها هستند كه نام و آثارشان جاودان مانده است. در بين هزاران هزار شاعر ايراني تنها چند نام بزرگ مانند حافظ و سعدي و مولوي و فردوسي هستند كه براي هميشه درخشان خواهند ماند. در دنياي موسيقي نيز اگر نوابغي از اين دست را بشماريم شايد به تعداد انگشتان دست هم نرسد؛ بزرگاني مانند موتسارت، بتهوون، باخ و شوبرت و شايد چند نام ديگر.
به گمانم تنها معجزه است كه مي‌تواند باعث شود كسي در اين مدت محدود زندگي چنين كارهاي بزرگي را خلق كند و معجزه فقط از طرف خداوند اتفاق مي‌افتد.