كار ايران در اوپك
رضا زندي
رشد توليد نفت در كشورهاي غيراوپكي به ويژه امريكا و كاهش تقاضاي نفت در جهان، جلسه امروز اوپك را با چالش تصميم‌گيري مواجه كرده است. صد و هفتاد و هفتمين جلسه اوپك در حالي برگزار مي‌شود كه توافق كاهش توليد روزانه نفت به ميزان يك ميليون و ٢٠٠ هزار بشكه (٨٠٠ هزار بشكه سهم اوپك و ٤٠٠ هزار بشكه سهم غيراوپك) ماه مارس ٢٠٢٠ به اتمام مي‌رسد. برخي معتقدند تصميم براي تمديد وضعيت فعلي تا سه ماه بعد از اتمام توافق (يعني ماه ژوئن كه جلسه بعدي اوپك برگزار مي‌شود) براي نگه داشتن قيمت نفت در سطح ٦٠ دلار ...
كافي نيست و اگر سطح بيشتري از توليد نفت اوپكي‌ها و غيراوپكي‌ها كاسته نشود، قيمت نفت كاهش مي‌يابد. از اينجاست كه در وين درباره سناريوهاي مختلفي بحث مي‌شود.
١- امريكا بازيگر مهمي در بازار نفت شده است. چه در سمت عرضه، چه در بخش تقاضا. جنگ تجاري امريكا با چين، تقاضاي نفت را تضعيف كرده و اگر اين وضعيت ادامه يابد، تقاضاي نفت براي سال آينده بيشتر متاثر خواهد شد. اوپك پيش‌بيني كرده است كه سال آينده عرضه نفت ٢ ميليون و ١٧٠ هزار بشكه در روز رشد خواهد كرد. بيشتر اين نفت را امريكا توليد خواهد كرد. (اعداد مختلفي براي رشد توليد نفت امريكا مطرح شده است.) از سوي ديگر رشد تقاضا براي سال ٢٠٢٠، حدود يك ميليون و ٨٠ هزار بشكه در روز پيش‌بيني شده است. نتيجه ساده است. بيشتر تقاضايي كه در بازار نفت به وجود مي‌آيد به دامن امريكا مي‌ريزد.
٢- توليد نفت كشورهاي عضو اوپك در ماه اكتبر، ٢٩ ميليون و ٦٥٠ هزار بشكه در روز بود. قيمت نفت برنت صبح ديروز بشكه‌اي ٦١ دلار بود ولي ديشب به ٦٣ دلار در هر بشكه رسيد. اوپك بين چالش سهم بازار و حفظ قيمت نفت در محدوده ٦٠ تا ٦٥ دلار گير كرده است. اين سوال برخي است كه بالاخره اوپك تا كجا بايد از توليدش كم كند تا غيراوپكي‌ها سهمش را بگيرند. از آن‌سو هم واقعيت اين است كه همه اوپكي‌ها و روسيه، قيمت حوالي ٦٠ را لازم دارند.
٣- وزير نفت عراق، ديروز يكي از سناريوها را كاهش ٤٠٠ هزار بشكه بيشتر از توافق فعلي اعلام كرد. يعني مجموع كاهش اوپك و غيراوپك به يك ميليون و ٦٠٠ هزار بشكه در روز برسد. روس‌ها هم سيگنال‌هاي مختلف مي‌فرستند. گاهي اين‌طور برداشت مي‌شود كه روس‌ها براي كاهش بيشتر يا حتي تمديد توافق فعلي براي بعد از مارس فعلا آمادگي ندارند، گاهي اين‌طور برداشت مي‌شود كه با كاهش بيشتر همراهند. شايد روس‌ها اگر امتياز خوبي از سعودي‌ها نگيرند تصميم نهايي‌شان را اعلام نكنند. عربستان هم به خاطر بودجه‌اش و هم به خاطر فروش سهام آرامكو، فعلا آمادگي كاهش قيمت‌ها را ندارد. به هنگام ورود وزير انرژي سعودي به وين، خبرنگاران از او پرسيدند: «چه احساسي درباره بازار داريد؟» عبدالعزيز پاسخ داد كه احساسي به خوبي هوا. وقتي از او پرسيده شد كه «سرد» است، پاسخ داد: «هوا آفتابي است!»
ايران به خاطر تحريم‌ها معاف از هرگونه كاهش توليد نفت است، اما اگر امروز بخواهند در جلسه اوپك سهميه‌ها را بردارند و از مجموع توليد اوپك يك عددي را كم كنند، آن‌وقت چه؟ ايران چون فعلا معاف از سهميه‌هاست بايد سكوت كند؟ اگر اين اتفاق بيفتد انگار نفت ايران دوبار تحريم شده است. چون وقتي تحريم‌ها لغو شود، ايران سخت مي‌تواند توليدش را در مكانيسم اوپك افزايش دهد. كار مهم وزير نفت، حفاظت از حقوق ايران حتي، از جمله حفظ چارچوب نظام سهميه‌بندي، در شرايط تحريم است. اين يكي از كارهاي ايران در اوپك امروز و در شرايط تحريم است.