پايتخت اتريش روز جمعه پركاري را پشت سر گذاشت. وين در حالي به سنت هميشه ميزباني جلسه كميسيون مشترك برجام ميان ايران و 1+4 را برعهده داشت كه تقريبا هيچ چيز در اين توافق سر جاي خودش قرار ندارد. قطار تحريم‌هاي امريكا بدون هيچ گونه ترمزي همچنان در مسير تخريب بيشتر و بيشتر برجام حركت مي‌كند و موازي با آن هم تعلل‌هاي اروپا كاسه صبر ايران را لبريز كرده است. ايران و بازماندگان در برجام در حالي دور يك ميز نشستند كه گزارش‌هاي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي مي‌گويند ايران تاكنون در چهار مرحله تعهدهاي هسته‌اي خود را رعايت نكرده و تهران هم مي‌گويد كه خبري از توقف گام‌هاي معكوس برجامي نخواهد بود مگر آنكه اروپا به تعهدات هسته‌اي خود عمل كند. در اين ميان سياست فشار حداكثري امريكا وارد فازهاي جديدتري شده كه به گفته كارشناسان مي‌تواند ايران را بيش از پيش مطمئن به نيت امريكا براي ساقط كردن نظام سياسي در ايران كند. چين و روسيه مي‌گويند در زمينه تجارت مشترك با ايران آنچه از دست‌هاي‌شان برمي‌آمده را انجام داده‌اند و تهران هم پكن و مسكو را در ليست «خوب‌ها» قرار داده اما قصه ايران با اروپا متفاوت است. اروپايي‌ها حتي پيش از برگزاري نشست كميسيون مشترك برجام هم از نشان دادن چماق به ايران پرهيز نكردند و همزمان با خبرسازي‌هاي رسانه‌اي مبني بر تصميم اروپا براي ارجاع به سازوكار حل‌اختلاف در برجام با توسل به مكانيسم ماشه، نامه تروييكاي اروپايي به سازمان ملل در نقد برنامه موشكي ايران هم منتشر شد. از سوي ديگر اروپايي‌ها يك هفته منتهي به نشست كميسيون مشترك برجام را با سر و صدا درباره پيوستن 6 عضو جديد اروپايي به سازوكار مالي براي كار با ايران موسوم به اينستكس گذراندند و به نظر مي‌رسد كه در جلسه روز گذشته نيز اين مساله را به عنوان مصداقي از تلاش خود براي نجات برجام مطرح كرده‌اند. اقدامي كه ايران آن را مثبت اما ناكافي مي‌داند و اصرار دارد كه اروپا بايد روند فروش نفت ايران به‌رغم تحريم‌هاي امريكا يا تخصيص بودجه به اينستكس را كليد بزند. عباس عراقچي، معاون سياسي وزير خارجه در حالي روز جمعه در نشست كميسيون مشترك رياست جلسه را برعهده داشت كه پيش از رسيدن به ايستگاه وين، در چين، ژاپن و كويت رايزني‌هاي سياسي فشرده‌اي را پيرامون فرجام برجام، بن‌بست در مذاكرات ايران و امريكا و همچنين نقشه راه ايران براي تامين امنيت و ثبات در منطقه خليج‌فارس را پيش برده بود. عراقچي در زمان حضور در وين علاوه بر ديدارهاي دوجانبه با هيات‌هاي 1+4 براي نخستين‌بار با رافائل گروسي، مديركل جديد آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و جانشين يوكيا آمانو نيز ديدار كرد.
انتقال محل مذاكره از كوبرگ به دفتر اتحاديه اروپايي
پيش از اين نيز پيش‌بيني‌ها حاكي از اين بود كه چهاردهمين نشست كميسيون مشترك برجام ميان ايران و 1+4 پرچالش‌تر از جلسات قبل خواهد بود. گام چهارم ايران كه بازگشت غني‌سازي به فردو را شامل شد، زنگ‌هاي خطر را در اروپا به صدا درآورده است و همزمان با بالارفتن شماره گام‌هاي ايران، بازگشت‌پذيري به عقب و تعهدات برجامي نيز براي ايران زمان بر‌تر از قبل خواهد شد. تهران اعلام كرده كه در ماه ژانويه گام پنجم در مسير كاهش تعهدات برجامي را خواهد برداشت و بسياري از كارشناسان پيش‌بيني مي‌كنند كه پس از بازگرداندن غني‌سازي به فردو ايران سراغ سطح دسترسي‌ها به تاسيسات هسته‌اي خود برود.
روز گذشته حتي محل برگزاري نشست كميسيون مشترك برجام هم به سوژه تنش ميان ايران و 1+4 تبديل شد. ساعتي پس از آنكه خبرنگاران حاضر در وين اعلام كردند، محل برگزاري نشست كميسيون مشترك برجام از هتل كوبرگ تغيير كرده اما خبري از برگزاري اين جلسه در موعد مقرر و معرفي محل جديد نيست، منبع آگاه ايراني اطلاعاتي در اين زمينه را در اختيار خبرنگاران قرار داد. يك منبع نزديك به هيات مذاكره‌كننده ايران در اين باره به خبرنگاران گفت: با توجه به اعطاي مجوز به گروهي از هواداران گروهك‌هاي تجزيه‌طلب و ضدانقلاب به منظور تجمع در برابر هتل كوبرگ و احتمال ايجاد اخلال و مزاحمت در روند برگزاري نشست كميسيون مشترك برجام، هيات ايراني در اعتراض به اين امر، تهديد به ترك محل مذاكرات و عدم شركت در نشست كميسيون مشترك كرد كه نهايتا با پادرمياني اتحاديه اروپايي به عنوان هماهنگ‌كننده كميسيون مشترك، محل برگزاري اين نشست تغيير كرد. به گزارش «اعتماد» در نهايت نشست كميسيون مشترك روز گذشته براي اولين‌بار در ساختمان نمايندگي اتحاديه اروپا در وين برگزار شد و البته دفتر اتحاديه اروپايي هميشه محل برگزاري نشست‌هاي كارگروه‌هاي كميسيون مشترك بوده است.
چين: مخالف فعال كردن مكانيسم ماشه هستيم
به گزارش ايرنا، «فو كونگ»، مديركل سياسي وزارت خارجه چين بعد از پايان چهاردهمين نشست كميسيون مشترك برجام در گفت‌وگو با خبرنگاران تصريح كرد كه بين تمام اعضا اين اشتراك نظر وجود داشت كه امريكا مقصر اصلي بحران موجود در برجام است. اين ديپلمات چيني با بيان اينكه ريشه اصلي تنش كنوني به دليل خروج امريكا از برجام و اعمال سياست فشار حداكثري است، گفت: تمام كشورها از امريكا خواستند تا تحريم‌ها را بردارد و فضا براي تلاش‌هاي ديپلماتيك بيشتر فراهم شود. تمام طرف‌ها حمايت خود را به برجام اعلام كردند و اراده قوي از سوي تمام كشورها وجود دارد كه برجام بهطور كامل و موثر اجرا شود. لازم است كه ايران به اجراي كامل برجام بازگردد و ساير كشورها بهطور همزمان تمام تلاش خود را براي بهره‌مندي ايران از مزاياي اقتصادي برجام به كار ببندند. ما از پيشرفتي كه در زمينه اينستكس صورت گرفت، استقبال كرده و از تلاش‌هاي ديپلماتيك فرانسه نيز حمايت مي‌كنيم. تمام كشورها توافق كردند كه بايد اختلافات خود را در چارچوب برجام و نشست كميسيون مشترك برطرف كنيم. او با اشاره به موضع ايران مبني بر برگشت‌پذير بودن كاهش تعهدات برجامي (در صورت اجراي تعهدات از سوي ديگر طرف‌هاي برجام) افزود: تمام كشورها بايد از اقدامي كه اوضاع را بيشتر پيچيده مي‌كند، خودداري كنند. ما به صراحت اعلام مي‌كنيم چين تمايلي به فعال كردن مكانيسم ماشه ندارد. خبرنگار بي‌بي‌سي در وين روايت متفاوت‌تري از سوژه‌هاي مورد بحث در نشست داشت و در توييترش نوشت كه در اين جلسه به ايران هشدار داده شده كه اگر گام پنجم را در ماه ژانويه بردارد، بازماندگان در برجام به فعال كردن مكانيسم ماشه فكر خواهند كرد.
روايت‌هاي اشميد و عراقچي
«هلگا اشميد» معاون مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا پس از اين نشست در پيامي توييتري نوشت: در اين نشست درخواست جدي از ايران داشتيم كه با پايبندي كامل به برجام گرايش منفي اخير را برگرداند. ما وظيفه جمعي براي حفظ برجام داريم. از همه مشاركت‌كنندگان [در اين نشست] خواسته شد كه به پايتخت‌هاي خود گزارش كنند كه تلاش شديد از سوي همه طرف‌ها ضروري است.
عباس عراقچي، معاون سياسي وزير خارجه پس از پايان نشست كميسيون مشترك برجام همچنين ديدار با مديركل جديد آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در جمع خبرنگاران درباره رايزني‌هايش در وين گفت: ما دور جديدي از كميسيون مشترك برجام را برگزار كرديم كه يك دور معمولي و روتين كميسيون مشترك بود. جلسه امروز يك جلسه بسيار جدي بود. دامنه انتقادات نسبت به نحوه اجراي برجام توسط طرفين وجود دارد به خصوص انتقاداتي كه ايران نسبت به طرف‌هاي مقابل به ويژه طرف‌هاي اروپايي دارد مبني بر اينكه آنها نتوانستند به تعهدات‌شان بعد از خروج امريكا از برجام عمل كنند. بحث‌ها امروز خيلي جدي بود و در فضاي پر تنشي صورت گرفت. با اين حال آنچه مسلم بود همه اعضا و همه كشورهاي شركت‌كننده در برجام بر حفظ اين توافق تاكيد داشتند و همه متفق بودند كه بايد همه تلاش‌ها صورت بگيرد براي اينكه برجام در جاي خودش باقي بماند.
عراقچي يكي از سوالات جدي كه در جلسه ديروز بحث شد را اينگونه توضيح داد: ما بحث كرديم كه كشورهاي باقيمانده در برجام بايد اين تصميم را بگيرند كه چه كسي وضعيت را به اينجا رسانده و ريشه مشكلات حاضر كه باعث شده هم تحريم‌ها برگردد و هم ايران شروع به كاهش تعهداتش كند، كجاست. اگر امريكا ريشه مشكل است كه واقعا هست اين بايد به صراحت اعلام شود. در جلسه امروز همه اعضا بدون استثنا بر اين امر كه ريشه مشكلات موجود در رابطه با برجام امريكا و سياست فشار حداكثري اين كشور است همه اعضا سياست فشار حداكثري امريكا را رد كردند و گفتند به آن اعتقادي ندارند و با آن همراهي نمي‌كنند. همه اذعان كردند كه بايد به ريشه اين مشكل پرداخته شود و ما بتوانيم به صورت ريشه‌اي شرايطي را فراهم كنيم كه ايران بتواند از برجام بهره‌مند شود. همچنين همه تاكيد داشتند كه بدون برخورداري ايران از منافع برجام نمي‌شود به بقاي برجام اميدوار بود لذا تاكيد داشتند كه بايد راه‌حل‌هايي در اين خصوص پيدا كرد.
عراقچي با اشاره به سازوكار مالي اروپا و ايران موسوم به اينستكس هم گفت: اين سازوكار به مراحل پاياني خودش نزديك شده و 6 كشور جديد به آن ملحق شدند. درباره اينكه اينستكس چگونه مي‌تواند در آينده روابط تجاري ايران و اروپا نقش ايفا كند در جلسه امروز بحث شد. در رابطه با پروژه‌هاي مربوط به اراك و فردو و پروژه‌هايي كه توسط كشورهاي اعضاي برجام در ايران بايد اجرا شود، بحث صورت گرفت. مخالفت همه با اعمال تحريم‌هاي مجدد امريكا نسبت به پروژه‌هاي هسته‌اي موجود در برجام وجود داشت و همه تاكيد كردند كه سياست امريكا سياست اشتباه و در جهت غلطي است. عراقچي همچنين به ديدارهايي كه در حاشيه كميسيون مشترك برگزار شد، اشاره كرد و گفت: تقريبا با همه شركت‌كنندگان گفت‌وگوهاي دوجانبه‌اي داشتيم. با خانم هلگا اشميد هم روي سياست‌هاي جديد اتحاديه اروپا بعد از تغيير خانم موگريني و ادامه همكاري‌ها صحبت شد.
ديدار بسيار خوب با جانشين آمانو
معاون سياسي وزير امور خارجه به ملاقاتش با رافائل گروسي، مديركل جديد آژانس بين‌المللي انرژي اتمي هم اشاره و آن را مفيد ارزيابي كرد. او گفت: بعد از انتخاب ايشان به اين سمت ما ديدار رسمي سياسي با ايشان نداشتيم غير از سفيرمان آقاي غريب‌آبادي كه يكي، دو بار با ايشان ديدار كرده بودند ولي اين اولين ديدار سياسي ما با ايشان بود. براي شروع كار ملاقات بسيار خوبي بود و هر دو طرف بر ادامه همكاري‌هاي مثبت و سازنده با آژانس تاكيد كردند. آژانس هم رويكرد حرفه‌اي خودش را حفظ و به انجام وظايفش در ايران به شكل كاملا بي‌طرفانه ادامه خواهد داد. عراقچي افزود: در اين ملاقات درباره برخي اختلافات ايران با آژانس و راه‌حل‌هاي موجود رايزني شد. خوشبختانه نيت و اراده خوبي را در آقاي گروسي شاهد بودم كه وظايف خودشان را به عنوان مديركل آژانس در يك فضاي كاملا حرفه‌اي و به دور از فشارهاي سياسي كه معمولا در شوراي حكام وجود دارد، انجام خواهد داد و ما از اين جهت بسيار خرسند هستيم. او در پاسخ به اين سوال كه آيا در كميسيون مشترك برجام تصميمي گرفته شد، گفت: همه اذعان داشتند كه اگر ايران از مزاياي برجام بهره‌مند نشود، نمي‌توان براي اين توافق آينده‌اي را متصور بود. قرار شد، گروه كاري مربوط به رفع تحريم‌ها تشكيل جلسه دهند و روي ايده‌هاي جديد كار كنند. ولي به هر حال موضع ما كاملا روشن بود و در اين جلسه هم تكرار كرديم تا زماني كه راه‌حل‌هايي براي برخورداري ايران از منافع برجام پيدا نشود، روند كاهش تعهدات ايران ادامه پيدا خواهد كرد. عراقچي در پاسخ به سوال خبرنگار ايرنا مبني بر اينكه سفرهاي اخير او به چين و ژاپن و سفر وزير خارجه عمان به ايران و سفر پيش روي رييس‌جمهوري به توكيو مي‌تواند به منزله مقدمه‌چيني براي مذاكره مستقيم با امريكا تلقي شود، گفت: اصلا چنين موضوعي در دستور كار سياست خارجي ايران قرار ندارد. تعامل و رايزني با كشورهاي جهان امري معمول در سياست خارجي ماست و با همه كشورهاي دنيا به جز چند كشور و رژيم‌هاي معدود، ارتباطات سياسي و ديپلماتيك داريم و رفت و آمدها وجود دارد.
بيانيه اتحاديه اروپا
هماهنگ كننده نشست كميسيون برجام، هلگا اشميد بعد از پايان جلسه كميسيون مشترك با صدور بيانيه‌اي تاكيد كرد اعضا از پايبندي ايران «طي 14 ماه پس از خروج تاسف بار امريكا از برجام و وضع مجدد تحريم‌ها » اذعان كردند ولي «نسبت به برخي تحولات از جمله گام‌هاي ايران» اظهار نگراني كرد. در اين بيانيه بر اجراي كامل برجام و قطعنامه 2231 شوراي امنيت سازمان ملل متحد تاكيد شده‌است و از پيوستن اعضاي جديد به اينستكس و تلاش‌هاي ديپلماتيك اخير طرفين براي كاهش تنش، استقبال شده‌است.