دوستان سابق، رقباي جديد

محمود فاضلي

عبدالله گل و احمد داووداوغلو (رييس‌جمهور و وزير امور خارجه) نام و آرم حزب جديد را تعيين كرده و تاريخ تاسيس رسمي آن را اعلام كردند. داووداوغلو 60 ساله كه خود زماني رهبري حزب حاكم تركيه «عدالت و توسعه» را برعهده داشت و به عنوان نظريه‌پرداز سياست خارجي اين حزب شناخته مي‌شد خود را براي ورود رسمي به عرصه سياسي تركيه آماده كرده است. وي كه در سال‌هاي 2009 تا 2014 ابتدا سمت وزير امورخارجه را برعهده داشت و پس از آن در سال‌هاي 2014 و 2016 نخست وزير و متحد اصلي «رجب طيب اردوغان» رييس‌جمهوري تركيه شد پس از اختلاف نظرات جدي با اردوغان، مجبور به استعفا شد. وي چند ماه پيش هم از نحوه مديريت بحران اقتصادي كنوني تركيه توسط دولت اردوغان و سركوب گسترده مخالفان انتقاد كرده بود.

علي باباجان (وزير سابق اقتصاد) نيز كه سال‌ها از نزديكان اردوغان به شمار مي‌ر‌فت و اردوغان در سال 2009 او را با اختيارات ويژه به عنوان معاون نخست وزير و وزير هماهنگ كننده سياست‌هاي اقتصادي تركيه منصوب كرده بود، حزب جديدي با هدف مبارزه با اقتدارگرايي اردوغان تشكيل خواهد داد. وي در زمان استعفاي خود اعلام كرده بود با حزب عدالت و توسعه اختلافات عميقي در «اصول، ارزش‌ها و مواضع» دارد.

ساختمان‌هاي حزب جديد در شهرهاي مختلف تعيين شده و مقر اصلي آن در آنكارا خواهد بود. يك مركز استاني نيز در شهر استانبول داير مي‌شود. تعدادي از چهره‌هاي سياسي پيشين تركيه و برخي مسوولان ارشد حوزه اجتماعي اين كشور نيز در حزب جديد داووداوغلو مسووليت خواهند داشت. وي و همراهانش درمورد اسم حزب خود نيز به اتفاق نظر رسيده‌اند و احتمالا يكي از اسامي «حزب ما» و «حزب آينده» را انتخاب خواهند كرد، اما چون هنوز پروسه قانوني حزب به پايان نرسيده بود، آن را اعلام نكردند. لوگوي حزب تصويربرگ درخت چنار خواهد بود. اعضاي حزب كه تعدادي از آنها در گذشته در حزب عدالت و توسعه فعاليت مي‌كردند، اساسنامه تشكيل حزب را در اختيار وزارت كشور قرار دادند. اگر تمامي تداركات تا آن تاريخ به پايان برسد، در 16 دسامبر (25 آذر 98) حزب را تشكيل خواهند داد.

در هيات موسسين حزب كه از 130 نفر تشكيل مي‌شود، 25 جوان و 25 زن وجود خواهد داشت. گروهي از اعضاي حزب جديد پيش‌بيني مي‌كنند در نوامبر2020 تركيه شاهد برگزاري انتخابات زودهنگام خواهد بود. به باور آنها در شرايطي كه مشكلات اجتماعي و اقتصادي در تركيه هر روز افزايش مي‌يابد، ائتلاف حزب «عدالت و توسعه» و حزب «حركت ملي‌گرا» قادر به حل مسائل كنوني تركيه نيستند چرا كه شاهد افت جدي در آراي اين ائتلاف هستيم. آراي حزب حاكم حدود 30 درصد و حزب حركت ملي‌گرا نيز 10 درصد است. ائتلاف اين دو حزب حداكثر مي‌تواند 40 درصد راي بياورد. ريزش آراي دو حزب روز به روز افزايش مي‌يابد.

اين حزب معتقد به لغو حد نصاب انتخاباتي، مخالفت با نظام رياستي و بازگشت نظام پارلماني است. به اعتقاد همفكران حزب حاكم، روند كاهش محبوبيت حزب از سال 2013 آغاز شده است. مخالفت اين دو در حالي است كه هر دو هنگام راي‌گيري نظام رياستي در مجلس، نماينده مجلس بودند و در حزب سابق خود پست رييس‌جمهور، نخست وزير، وزير، رهبر حزب، عضو شوراي مديريت و تصميم‌گيري حزب را برعهده داشتند، اما امروز از اقدامات حزب حاكم انتقاد مي‌كنند. گروهي معتقدند در دوره مبارزه اردوغان با گروه «گولن» آنها مواضع شفافي نداشته‌اند. عبدالله گل مدعي شده بود «من از اين ادعاها مبرا هستم و هيچ حسابي كه نتوانم بدهم، ندارم». حمايت داووداوغلو نيز از مبارزه با گروه گولن قبل از كودتاي 15 جولاي حائز اهميت بود و حتي به همين خاطر به عنوان نخست وزير انتخاب شد.

بحران و ركود اقتصادي باعث كاهش حمايت مردمي از حزب عدالت و توسعه شده كه شكست در انتخابات اخير شهرداري‌ها و شوراهاي شهر تركيه نيز نشانه آن بود. گفته مي‌شود حزب حاكم عدالت‌وتوسعه فقط طي يك سال گذشته 840 هزار نفر از اعضاي خود را از دست داده و تداوم اين ريزش چالشي جدي براي حكومت 16 ساله اردوغان در تركيه است. اين افراد پيش‌بيني مي‌كنند كه ريزش اعضاي حزب‌ عدالت و توسعه ادامه پيدا كند چرا كه اين حزب ارتباط با اصول بنيادين خود را از دست داده است. اما نيروهاي وفادار به اردوغان ضمن تكذيب ريزش‌ها مدعي‌اند باباجان و داووداوغلو «چشم ديدن محبوبيت روزافزون اردوغان را نداشتند». «دوغو پرينچك» رهبر حزب وطن تركيه مدعي است در شرايطي كه حزب عدالت و توسعه و حزب حركت ملي‌گرا كه مقاومت عليه امريكا را آغاز كردند و تركيه از كنترل امريكا خارج مي‌شود، پاسخ امريكا به اين اقدامات، جدا كردن طرفداران خود از درون حزب عدالت و توسعه است. تشكيل حزب از سوي داووداوغلو و باباجان، يك عمليات امريكايي است، اين دو براي پيوستن به امريكا تلاش مي‌كنند. در روزهاي اخير بحث ميان داووداوغلو و اردوغان بر سر دانشگاه شهري استانبول رو به افزايش است. فراخوان داووداوغلو در برابر انتقادات اردوغان در مورد تخصيص زمين به دانشگاه استانبول و عدم بازپرداخت وام 417 ميليون ليري به هالك بانك، واكنش‌هاي داخلي درپي داشته است. اردوغان، رييس‌جمهور تركيه در نشست شوراي مشورتي تشكيلات استاني حزب در استانبول، ضمن انتقاد از دوستان سابق و رقباي جديد خود مدعي شد اينها در حال تلاش براي كلاهبرداري از هالك بانك هستند. داووداوغلو در پاسخ به اردوغان در مورد اين اتهام به وي كه «اينها در هالك بانك اختلاس كردند»، ضمن رد اين اتهام، خواسته است هركس ميزان دارايي‌هاي خود را اعلام كند و براي بررسي اموال و دارايي‌هاي كليه مقامات دولتي در پارلمان كميسيون ويژه‌اي تشكيل شود.