حمله براي پايان بحران در ادلب

　ميثم سليماني
 

ادلب سوريه به سمت روز‌هاي تعيين‌كننده پيش مي‌رود؛ منطقه‌اي كه طي ماه‌هاي گذشته در وضعيت بلاتكليف به‌سر مي‌برد و ارتش سوريه و دولت بي‌صبرانه منتظر چراغ سبز براي ورود به منطقه هستند تا ادلب به عنوان تنها مركز باقي‌مانده تحت كنترل معارضان و نيروهاي شورشي زير پرچم دولت مركزي بشار اسد رييس‌جمهور سوريه برود. اما سوال اصلي اينجاست كه اين چراغ سبز از سمت چه كساني بايد داده شود. تركيه و روسيه تبديل به مهره‌هاي تعيين‌كننده آينده ادلب شده‌اند. هر دو كشور مشغول مذاكره براي يك توافق نهايي براي اين منطقه هستند. طي روزهاي اخير حملات ارتش سوريه به ادلب بسيار گسترده شده است. طبق گزارش‌هاي منتشر شده از روز دوشنبه و با گسترده شدن حملات به ادلب حدود 120 هزار سوري به سمت مرزهاي تركيه فرار كردند تا از گزند اين حملات و درگيري‌هاي احتمالي در امان باشند.

به گزارش الجزيره، گفته مي‌شود هنگامي كه عمليات ارتش سوريه با حمايت روسيه آغاز شد يك هيات مذاكره‌كننده تركيه در مورد سوريه در روسيه به‌سر مي‌برد. اين در حالي بود كه با آغاز حمله بلافاصله ده‌ها هزار نفر مجبور به فرار از خانه‌هاي خود به سمت تركيه شدند. از سوي ديگر همزمان با فرار مردم به سمت مرز تركيه يك ماشين حامل بمب در نزديكي مرز با تركيه منفجر شد و باعث كشته شدن هشت غيرنظامي از جمله يك زن و يك كودك شده است.

به گزارش الجزيره، تركيه در حال حاضر ميزبان حدود 4 ميليون پناهجوي سوري است و اين رقم را مي‌توان بزرگ‌ترين جمعيت پناهندگان در جهان ناميد.

رجب طيب اردوغان رييس‌جمهوري تركيه روز يكشنبه عنوان كرده بود كه هجوم سيل جديد مهاجران به سمت تركيه را تحمل نمي‌كند و از روسيه خواسته حملات به ادلب در سوريه را متوقف كند. گفته مي‌شود در حالي 120 هزار نفر به سمت مرز تركيه سرازير شدند كه بالاتر از تخميني بوده كه دولت تركيه از هجوم دوباره پناهجويان برآورد كرده است. دولت تركيه پيش‌بيني كرده بود كه در صورت آغاز حملات در ادلب سوريه حدود 80 هزار نفر به سمت مرزهاي اين كشور سرازير مي‌شوند.

سخنگوي آنتونيو گوترش، دبيركل سازمان ملل متحد خواستار پايان فوري درگيري‌ها در اين منطقه شد كه به گفته او طي چند روز هزاران نفر را آواره كرده است.

سخنگوي سازمان ملل در بيانيه‌اي گفت: دبيركل از همه طرفين مي‌خواهد به تعهدات خود براي حمايت از غيرنظاميان و تضمين آزادي حركت آنها پايبند باشند. بشار اسد رييس‌جمهوري سوريه از چندي پيش وعده بازپس‌گيري منطقه ادلب آخرين منطقه مهم سوريه پس از هشت سال و نيم جنگ داخلي را داده است. گفتني است در جنگ داخلي سوريه، روسيه و ايران از دولت حمايت كردند و اين در حالي بود كه تركيه از همان ابتدا از شورشيان سوري در نبرد با اسد حمايت مي‌كرد. الجزيره به نقل از فعالان و گروه‌هاي امدادي در ادلب مدعي شده‌اند كه جت‌هاي ارتش روسيه و سوريه به كاروان‌هاي غيرنظامي كه در تلاش براي فرار از شهر هستند، حمله مي‌كند و اين در حالي است كه هنوز صدها خانوار در داخل شهر به دام انداخته شده‌اند. محمد رشيد يكي از فعالان اين منطقه گفت: وضعيت براي غيرنظاميان باقي‌مانده در شهر بسيار غم‌انگيز است، زيرا از يك طرف نمي‌دانند از شهر خارج شوند يا نشوند، چون حتي افرادي كه توانسته‌اند از زير بمباران جان سالم به در ببرند نيز در نزديكي مرز جايي براي پناه بردن ندارند و تنها آواره در اطراف مرز هستند بدون هدف و بدون هرگونه پناهگاهي تنها از خانه و كاشانه خود آواره و سرگردان شده‌اند. با اين حال به لحاظ ميداني ارتش سوريه از روز دوشنبه پيشروي‌هاي خود در جنوب شرقي ادلب را آغاز كرده است و با از بين بردن تعدادي از تروريست‌ها چندين روستا را در جنوب شرق ادلب به كنترل خود درآورده است. يكي از خانواده‌هايي كه از ادلب فرار كرده‌اند، مي‌گويد مردم روي زمين دراز كشيده‌اند و بدون پتو و زير باران و سرما خوابيده‌اند تا اندكي از جنگ دور باشند. با اين حال مسكو و دمشق ادعاهاي مربوط به حمله به كاروان مناطق غيرنظامي را انكار مي‌كنند و مي‌گويند تنها در حال حمله به نيروهاي وابسته به القاعده هستند و با آنها مبارزه مي‌كنند.

همچنين روز دوشنبه وزارت امور خارجه تركيه اعلام كرد كه مولود چاووش اوغلو، وزير خارجه تركيه درمورد تحولات سوريه و ليبي با همتاي روس خود سرگئي لاوروف تماس گرفته اما جزييات اين تماس به‌طور دقيق مشخص نيست.

پرونده ليبي روي ميز پوتين و اردوغان

با اين حال گفته مي‌شود كه تركيه اكنون تنها در موضوع سوريه مشغول مذاكره با روسيه نيست، بلكه برخي منابع ديپلماتيك تركيه‌اي عنوان كرده‌اند پس از آنكه آنكارا و طرابلس توافقنامه همكاري نظامي امضا كرده‌اند، هيات تركيه در روسيه درخصوص استقرار نيروهاي نظامي تركيه در ليبي و پشتيباني نظامي از دولت اين كشور صحبت خواهد كرد. با اين حال روسيه عنوان كرده كه نگران هرگونه استقرار اينچنيني است. اردوغان به تازگي اعلام كرده كه تركيه مي‌تواند پشتيباني نظامي از فايز سراج، نخست‌وزير دولت وفاق ملي ليبي را كه از طرف سازمان ملل به‌رسميت شناخته شده است را افزايش دهد، چراكه اكنون طرابلس زير حملات سنگين نيروهاي شرقي ليبي به رهبري خليفه حفتر است. روسيه، مصر و امارات‌متحده‌عربي از حفتر حمايت مي‌كنند. به نوشته ماكسيم شوكوف در المانيتور، بين روزهاي 11 و 17 دسامبر اردوغان و ولاديمير پوتين رييس‌جمهور روسيه دو مكالمه تلفني با يكديگر داشتند كه عمده بحث آنها در مورد سوريه بود و مهم‌ترين راه‌حل طرفين توافق بر سر ايجاد يك تلاش هماهنگ براي مبارزه با تهديدات تروريستي بود كه اين همكاري‌ها بنا شد در استان ادلب و همچنين در شمال‌شرق سوريه تقويت شود. در مورد ليبي نيز مسكو بيان كرده است كه بناست پيشنهادات خود را حول محور آتش‌بس سريع و ازسرگيري مذاكرات صلح درون ليبي ارايه دهد. نكته قابل‌توجه اين است در حالي كه روسيه و تركيه از تلاش‌هاي ميانجيگري سازمان ملل و آلمان براي پايان دادن به درگيري‌ها در ليبي حمايت مي‌كنند اما به نظر مي‌رسد هر دو به شكل جداگانه در حال ورود به موضوع ليبي براي حل آن هستند. ماريا زاخارووا، سخنگوي وزارت امور خارجه روسيه پس از دومين گفت‌وگوي تلفني پوتين و اردوغان گفت: روسيه آماده است تا با همكاري همه نيروهاي سياسي فعال سهم بسزايي در بحران ليبي ايفا كند.

طبق برنامه نيز 8 ژانويه انتظار مي‌رود پوتين به تركيه سفر كند. رهبران روسيه و تركيه احتمالا خط لوله گاز طبيعي ترك استريم را از روسيه به تركيه راه‌اندازي مي‌كنند و احتمالا روسيه رسما سيستم دفاع هوايي S-400 را به تركيه تحويل مي‌دهد همچنين درخصوص سوريه و اوضاع ليبي گفت‌وگو خواهند كرد. دو منبع آگاه در وزارت‌ خارجه و دفاع روسيه به المانيتور گفته‌اند كه دوطرف به يك ابتكار مهم درباره ليبي دست يافته‌اند كه به نظر مي‌رسد پس از نشست رياست‌جمهوري دوجانبه رسما آن را اعلام كنند.