هر روز در تهران يك موتورسوار بر اثر تصادف مي‌ميرد
موتورسوار خوب، موتورسواري كه زنده بماند
حميدرضا خالدي|تصادف و مرگ موتورسواران در ايران به خصوص شهرهاي بزرگي چون تهران سال‌هاست كه مطرح است. ارزان بودن موتوسيكلت به نسبت ساير وسايل نقليه موتوري باعث شده تا بازار خريد و فروش اين وسيله نقليه از رونق خوبي برخوردار باشد. محدود شدن مناطق مركزي شهر تهران به محدوده طرح ترافيك نيز باعث شده تا كار و بار صاحبان موتوسيكلت در اين بخش از شهر سكه شود. مسافركشي و جابه‌جايي بار از مهم‌ترين كارهايي است كه صاحبان موتوسيكلت به وسيله آن امرار معاش مي‌كنند اما سوار شدن بر مركب‌هايي كه مرگ را سايه به سايه خود مي‌بينند، خالي از خطر نيست. موتورهايي كه اكثرا فاقد بيمه‌نامه شخص ثالث هستند و بدون توجه به هيچ قاعده و قانوني سعي در رسيدن هر چه سريع‌تر به مقصد دارند. اما در عين حال ضعف در اجراي قوانين موجود، براي برخورد با موتورسواران متخلف باعث شده تا نه تنها اين راكبان مرگ براي شهر به معظلي جدي بدل شوند كه سايه شوم مرگ، دايم بر بالاي سرشان چرخ بزند و آمار فوت شدگان ناشي از تصادفات آنها روز به روز افزايش پيدا كند. آماري كه به گفته رييس اورژانس تهران به فوت بيش از يك نفر در روز در پايتخت منجر مي‌شود.
آمارهاي بي‌رحم
با اين وجود اما آمار فوتي‌هاي ناشي از تصادفات راكبان موتورسوار بسيار بالاتر از اينهاست. براساس آمار منتشر شده در سال گذشته 3 هزار و 745 موتورسوار در حوادث رانندگي جان خود را از دست دادند كه از اين تعداد 3 هزار و 608 نفر مرد و 137 نفر زن بوده‌اند. در حقيقت آمار تلفات موتوسيكلت‌سواران در سال گذشته 21.8 درصد از كل تلفات حوادث رانندگي را به خود اختصاص داده است.
در اين ميان رتبه اول اين تلفات به پايتخت مي‌رسد كه با 386 مورد فوتي ركورددار تلفات موتورسواري در كشور است. فارس با 327و اصفهان با 289 بعد از تهران بيشترين آمار فوتي‌هاي موتورسواري را از آن خود كرده‌اند. در اين بين، بررسي جدول سني فوت شدگان نيز به نوبه خود جالب توجه است. براساس آمار موجود ۵۴.۶ از كشته‌هاي موتوسيكلت بين ۱۸ تا ۳۹ سال داشته‌اند كه تفكيك سني ساير گروه‌ها به شرح ذيل بوده است: كمتر از ۱۰ سال ۱.۵ درصد، ۱۱ تا ۱۷ سال ۱۲ درصد، ۴۰ تا ۴۹ سال ۱۰.۷ درصد، ۵۰ تا ۵۹ سال ۹.۲ درصد، ۶۰ سال و بالاتر ۱۱.۹ درصد. رده سني يك دهم درصد از تلفات سال گذشته نيز نامعلوم گزارش شده است. اين آمار امسال هم وضعيتي تقريبا مشابه با سال 97 را داشته است به طوري كه در نيمه نخست سال جاري از 9 هزار و ۳۶۰ نفر فوت شده در حوادث رانندگي ترافيكي 20.7 درصد يعني هزار و 938 نفر موتوسيكلت سوار بوده‌اند. بدين ترتيب اگر نيمه دوم سال نيز به همين سبك و سياق ادامه داشته باشد، آمار موتورسواران كشته شده در تصادفات موتورسواري به حدود 4 هزار نفر خواهد رسيد كه كمي بيشتر از سال گذشته خواهد بود.
آماده باش پر سر و صدا
اين آمار به علاوه تردد بي‌ضابطه و بي‌قاعده موتوسيكلت‌ها در سطح شهرهاي بزرگ به خصوص در شهر پرترافيكي چون تهران باعث شد تا بالاخره شهرداري و پليس راهنمايي و رانندگي به فكر ساماندهي اين وسيله نقليه در سطح شهر بيفتند. چند ماه قبل و در تابستان شهردار تهران با توجه به وضعيت نابسامان تردد موتوسيلكت‌ها در سطح پايتخت بر لزوم ساماندهي آنها تاكيد كرد و از تلاش شهرداري در خصوص طراحي برنامه‌اي براي ساماندهي موتورسوارها در تهران خبر داد. درست چند روز بعد از اين اظهارات، رييس پليس راهنمايي و رانندگي تهران بزرگ نيز خبر از آغاز اجراي طرح ساماندهي موتورسواران از ابتداي شهريور ماه در پايتخت داد گرچه معلوم نشد اين طرح عملا چرا تا آبان‌ماه اجرايي نشد و در اين ماه سردار حسين رحيمي، رييس پليس پايتخت در جمع خبرنگاران خبر از اجراي مجدد اين طرح از صبح سه‌شنبه چهاردهم آبان ماه داد! او در تشريح اهداف پليس براي اجراي اين طرح گفت: هدف پليس از اجراي طرح ساماندهي، برخورد با موتورسواران يا توقيف نيست اما با موتورسواراني كه باعث ايجاد مشكل مي‌شوند، برخورد مي‌شود. سردار رحيمي با ذكر اينكه پليس هيچ مخالفتي براي استفاده از موتوسيكلت ندارد، افزود: اين وسيله، وسيله‌اي براي امرار معاش بسياري از شهروندان است اما آنچه كه مهم است، رعايت قانون و مقررات است بنابراين موتوسيكلت‌سواران بايد قوانين را رعايت كنند.
فرمانده انتظامي پايتخت اشاره‌اي هم به آمار بالاي كشته‌شدگان هنگام موتورسواري داشت و گفت: بالغ بر ۴۵ درصد از كشته‌هاي حوادث رانندگي مربوط به راكبان موتوسيكلت‌هاست. همچنين 20درصد از عابران پياده‌اي كه جان خود را از دست مي‌دهند با موتوسيكلت‌ها تصادف كرده‌اند. او در اين باره تاكيد كرد: ما نه مي‌خواهيم موتوري توقيف شود و نه مي‌خواهيم كسي را جريمه كنيم. آنچه كه مهم است اين است كه موتوسيكلت‌سواران قانون را رعايت كنند. اما اين تنها طرح اجرا شده در اين مدت نبود. چند ماه بعد از اين سخنان شهردار و چند روز پس از آغاز طرح پليس براي ساماندهي موتورسواران، معاون امور اجتماعي و فرهنگي شهرداري تهران نيز خبر از آغاز به كار كمپين «موتورسوار خوب» خبر داد و گفت: ۱.۵ ميليون موتورسوار در تهران وجود دارد كه بسياري از آنها با رفتارهايي ضمن ايجاد حس ناامني براي شهروندان بر اثر سوانح مختلف آسيب‌هاي جبران‌ناپذيري را به خود، خانواده و جامعه وارد مي‌كنند. فرمانده پليس تهران با بيان اينكه موتورسواران عامل بيشترين آمار مرگ و مير در ايران و جهان به شمار مي‌روند، عنوان كرد: آمارها ميزان نارضايتي از شيوه‌هاي موتورسواري را حدود ۷۰ درصد، نارضايتي از ميزان دزدي و سرقت را ۳۴ درصد، رضايت از موتوسيكلت به عنوان وسيله كار را ۵۶ درصد و رضايت از موتوسيكلت به عنوان وسيله نقليه را ۸۴ درصد بازگو مي‌كند كه نشان مي‌دهد بايد براي اين قشر از جامعه برنامه جدي در حوزه فرهنگي در نظر گرفته شود. به گفته او اين كمپين به همت اداره كل آموزش‌هاي شهروندي معاونت امور اجتماعي و فرهنگي شهر تهران با همكاري معاونت حمل و نقل ترافيك و راهور تهران بزرگ به منظور پيدا كردن راه‌حلي براي مسائلي چون ايجاد حس ناامني براي شهروندان به دليل تردد موتورسواران در پياده‌روها، آمار بالاي مرگ و مير و جراحت موتوسواران در تصادفات شهري، نارضايتي عمومي شهروندان از رفتارهاي پرخطر موتورسواران، سهم بالاي خودمراقبتي مانند استفاده از كلاه ايمني در كاهش دادن سوانح مربوط به موتورسواران و كمبود آموزش‌هاي لازم به موتورسواران طراحي شده است. جوادي‌يگانه اهداف اين كمپين را تشخص دادن و هويت دادن به موتورسواران از طريق تعريف موتورسوار خوب، اطلاع‌رساني و آگاهي‌بخشي درباره بي‌نظمي‌ها و قانون‌شكني‌هاي موتورسواران با رويكرد ايجابي و تاكيد بر خانواده موتورسواران و افراد پيرامون آنها عنوان كرد.
حمايت از كمپين
اين كمپين با استقبال و حمايت بسيار خوبي از سوي برخي از مسوولان مرتبط مواجه شد. رييس اورژانس تهران به عنوان يكي از طرفداران اين طرح با اشاره به آغاز كمپين موتورسوار خوب گفت: برگزاري كمپين‌هاي اين‌چنيني مي‌تواند در ارتقاي فرهنگ درست ترافيك بسيار موثر باشد، يك موتورسوار وقتي صبح از منزل خارج مي‌شود اگر در تمام طول روز به اين فكر باشد كه خانواده‌اش منتظر بازگشت او هستند با استفاده از كلاه و لباس مناسب و احترام به قوانين مي‌تواند، جان خود را حفظ كند. پيمان صابريان با بيان اينكه ۳۰ درصد مصدومان اورژانس تهران مربوط به حوادث رانندگي است، تصريح كرد: روزانه يك موتورسوار جان خود را در تصادفات رانندگي از دست مي‌دهد و متاسفانه بيشتر مصدومان ترومايي كه با آمبولانس به بيمارستان منتقل مي‌شوند، موتورسوار هستند. صابريان همچنين اظهار كرد: روزانه ۳۵۰ مصدوم ناشي از حوادث رانندگي در تهران داريم و اغلب آنها موتورسوار هستند چراكه در داخل شهر سرعت خودروها خيلي بالا نيست و بيشتر مصدومان را موتورسواران تشكيل مي‌دهند.اين مقام مسوول در اورژانس تهران ادامه داد: با توجه اينكه تعداد موتورسواران در شهر تهران بسيار بالاست، اگر اين موتورسواران اصول ايمني را رعايت نكنند احتمال افزايش آمار مرگ و مير ناشي از حوادث رانندگي در شب افزايش پيدا مي‌كند.