كوتاه درباره محمد احصايي به بهانه برگزاري نمايشگاه تازه‌اش
هنرمند شالوده شكن و خلاق
رسول آباديان
حضور هنرمندي چون محمد احصايي‌در هنر نقاشي و خوشنويسي و گرافيك، حالا ديگر از نيم قرن فراتر رفته است. هنرمندي شناخته شده در سطح جهاني كه آثارش با بيشترين قيمت‌گذاري‌ها مواجه شده و مي‌شود. هنرمند 80 ساله ايراني حالا قرار است، آثاري از گزيده نقاشي‌خط‌هايش را از روز جمعه 20 دي ماه در گالري بوم به نمايش بگذارد. به باور بسياري از كارشناسان امور هنرهاي تجسمي، مهم‌ترين دستاورد محمد احصايي در پويش نقاشي‌خط ايران، مكاشفه شكلي او در حروف الفباي فارسي است كه در بسياري از كارهايش به چشم مي‌خورد. او به زيبايي بافتار كلمه را مي‌شكافد و حروف متشكله آن را آزاد مي‌كند تا از اين رهگذر زيبايي‌شناسي خط فارسي را به اصول نقاشي مدرنيستي پيوند دهد. نتيجه اين نگاه نقاشانه به متن، تابلوهايي است بسيار تماشايي با كيفيت گرافيكي خيره‌كننده كه كلمات يا نشانه‌هاي متني در آنها كم‌وبيش عاري از معنا بوده و تنها با هويت شكلي خود بر پهنه يك تركيب انتزاعي ظاهر مي‌شوند. به عنوان مثال تابلوي بزرگ «رقص آبي» نمونه شاخصي است از آنچه كه براي احصايي، آوازه‌اي جهاني رقم زده است. شايان شعبان، يكي از كارشناسان هنرهاي تجسمي پيرامون كاركردهاي هنري آثار احصايي مي‌گويد: در ميان الفباي فارسي تنها از حروفي در اين اثر استفاده شده كه خطوطي كشيده و فرمي منحني دارند همانند «ي»، «ج»، «ل» و «ن» كه همگي زنجيروار در هم تنيده مي‌شوند. طبيعتا از حروفي چون «ه» كه اتفاقا مورد نظر غالب هنرمندان همتاي احصايي در نقاشي‌خط است به دليل فقدان فرم مورد اشاره صرف‌نظر شده است. اين حروف بسان مجسمه‌هايي پيچان و سيال در فضا هستند كه از قاعده نشستن به روي خط كرسي رها شده، گويي در يك رويداد آشفته و يك آنارشي معناگريز شركت كرده‌اند. تنها قاعده‌اي كه اين شبه حروف برجسته و متحرك از آن تبعيت مي‌كنند، كادر مستطيل بوم است كه هميشه خود را بر تركيب‌هاي هنرمند تحميل كرده است. در شناخت بيشتر اين هنرمند بايد گفت كه او فارغ‌التحصيل دانشكده هنرهاي زيباي دانشگاه تهران است و سال‌ها در همين دانشكده و ساير دانشكده‌هاي ديگر كشور به تدريس پرداخته است. احصايي از بنيانگذاران نقاشي‌خط است. او از همان ابتدا در آثارش رفتاري ابداعي و سنجيده با شهر زادگاهش داشته. در قزوين زاده شد و در آن به تحصيل پرداخت. شهري كه بزرگاني همچون ميرعماد و درويش عبدالمجيد طالقاني و عمادالكتاب و ملك محمد در آن حضور هميشگي دارند و مي‌توان به يقين اين شهر را خاستگاه خوشنويسي دانست. شركت در مجامع فرهنگي- هنري نمايشگاه‌هاي فردي و جمعي در ايران، سفرهاي متعدد به كشورهاي آسيايي، اروپايي و امريكايي براي مطالعه و تحصيل و شركت در مجامع هنري و نمايشگاه‌هاي جمعي و فردي، تحقيق و كار در موسسه طراحي حروف و كارهاي تايپوگرافي در موسسه تكني پروسس نيويورك، تدريس در رشته گرافيك در دانشكده هنرهاي زيبا، دانشگاه تهران، اجراي 450 متر مربع سفال نقش برجسته «نقاشي‌خط» به سفارش دانشگاه تهران براي دانشكده الهيات و معارف اسلامي و... برخي از فعاليت‌هاي هنري اين هنرمند است.