مشكل ترامپ با ايران
رابين رايت
دولت ترامپ با ترور (شهيد) سردار قاسم سليماني، مسير دستيابي خود به مهم‌ترين اهدافش در قبال ايران را سخت‌تر از هميشه كرده است.وب‌سايت خبري تحليلي «نيويوركر» در مقاله‌اي نوشت: در 19 سپتامبر 1983 در جريان جنگ داخلي طولاني لبنان، دولت رونالد ريگان، چهلمين رييس‌جمهور ايالات متحده دستور داد تفنگداران دريايي حافظ صلح در بيروت، شبه‌نظاميان مسلمان ساكن در كوه‌هاي مشرف به اين شهر را به رگبار ببندند. اين تفنگداران دريايي پس از حمله اسراييل به لبنان بيش از يك سال در اين منطقه مستقر شده بودند تا به سرپا نگه داشتن يكي از متزلزل‌ترين كشورهاي جهان (لبنان) كمك كنند. كلنل تيم گراتي، فرمانده اين نيروها هشدار داد كه اين حمله بي‌طرفي و رسالت امريكا را زير سوال مي‌برد؛ با اين وجود، كشتي‌هاي امريكايي بيش از 300 خمپاره 70پوندي شليك كردند. گراتي بعدها نوشت: «در غروب آن روز پرآشوب، به افراد خود گفتم يك حسي به من مي‌گويد كه نيروهاي امريكا به خاطر اين تصميم به خاك و خون كشيده مي‌شوند.» در 23 اكتبر، يك بمب‌گذار انتحاري كاميوني حامل 20 هزار پوند مواد منفجره را به داخل پادگان نيروهاي حافظ صلح آورد و 241 نفر از سربازان آمريكايي را كشت. اين بيشترين تعداد كشته‌هاي جنگي نيروهاي امريكا در يك حادثه از زمان نبرد ايووجيما بود كه از سوي گروه‌هاي لبناني كه بعدا تبديل به حزب‌الله شدند انجام گرفت. واشنگتن در ابتدا با فرض بر اينكه حمله از سوي ايران ترتيب داده شده، به هواپيماهاي جنگي خود دستور داد يك پايگاه نظامي ايران در لبنان را نابود كنند، اما بعدا اين حمله را لغو كرد. تفنگداران دريايي امريكا به پناهگاه‌هاي زيرزميني منتقل شدند و چند ماه بعد به كشورشان رفتند و ماموريت‌شان لغو شد. گراتي هفته گذشته دوباره گفت: «هدف ايران حذف نيروي دريايي امريكا و نفوذ كشورهاي غربي بود و در انجام اين كار موفق شد.»
در سال 1983 امريكا نشان داد كه برتري تاكتيكي داشته است، اما ايران ثابت كرد كه از استراتژي گسترده‌تري استفاده كرده است - همانطور كه در طول ساليان گذشته بارها اين مساله را نشان داده است. چهار رييس‌جمهور بعدي امريكا از زورآزمايي در مقابل جمهوري اسلامي اجتناب كردند، حتي زماني كه پيشرفت استراتژيك آنها در منطقه بيشتر شد. به عقيده آنها خطرات و عوارض ناشي از چنين كاري بسيار زياد بود. دونالد ترامپ، رييس‌جمهور كنوني امريكا گفته است كه او نيز (مانند همتايان پيشين خود) تمايلي به جنگ ندارد، اما سال جديد را با يك حمله هوايي كه منجر به كشته شدن (شهيد) سردار قاسم سليماني شد آغاز كرد. اين فرمانده مغز متفكر نيروي قدس ايران بود و زماني ترور شد كه به بغداد سفر كرده بود. پس از اين اقدام، ترامپ در پيامي توييتري مدعي شد: «(سردار شهيد) سليماني در مدت زماني طولاني هزاران امريكايي را كشته يا به‌شدت مجروح كرده است و نقشه قتل بسياري ديگر را نيز داشته است.» در واشنگتن بحث اصلي اين بود كه آيا سياستي پشت اين حمله وجود داشته تا آن را توجيه كند. ترامپ در واكنش به اين موضوع ادعا كرد (شهيد) سليماني نقشه بمب‌گذاري در چهار سفارتخانه امريكا را داشته است، اما دولت او نتوانست مدرك مستندي دال بر صحت اين اتهام ارايه كند.
تصميم ترامپ عواقب گسترده زيادي داشته است- اين تصميم روي توازن نظامي منطقه، مقابله با داعش و القاعده، و توافق بر سر برنامه هسته‌اي ايران تاثير منفي مي‌گذارد. پارلمان عراق كه از نقض حاكميت كشورش از سوي واشنگتن خشمگين بود، راي به اخراج 5 هزار نيروي نظامي امريكايي از خاك اين كشور داد. 17 سال پس از تجاوز امريكا به اين كشور، پايه‌هاي حضور نظامي امريكا در منطقه ناگهان متزلزل شد و دولت بي‌ثبات عراق پس از ماه‌ها اعتراض خواستار خروج آنها شد. جنگ امريكا عليه داعش- كه هنوز هم 14 هزار نيروي آن در عراق و سوريه حضور دارند- به حالت تعليق درآمد. پنتاگون نامه افشا شده در خصوص «جابه‌جايي» نيروهاي امريكايي را رد كرد. با اين وجود، بغداد روز جمعه (20 دي) خواستار خروج نيروهاي نظامي واشنگتن شد. با ترور سردار سليماني، مسير دستيابي دولت ترامپ به دو هدف اصلي خود در ايران نيز دشوار شد. روساي جمهور پيشين امريكا سال‌ها تلاش كردند تا از توسعه سلاح هسته‌اي از سوي تهران جلوگيري كنند. در سال 2013 ايران از نظر فني تنها چند هفته تا ساخت بمب هسته‌اي فاصله داشت. در سال 2015 دولت باراك اوباما، رييس‌جمهور پيشين امريكا به همراه پنج قدرت اصلي جهان توافق هسته‌اي ايران را منعقد كرد، توافقي كه برنامه تهران را تا 25 سال محدود مي‌كرد و اجازه بازرسي دايمي بين‌المللي را به آنها مي‌داد. با انعقاد اين توافق زمان گريز تهران به يك سال افزايش يافت. اما در روز پنجم ژانويه، دو روز پس از ترور (شهيد) سليماني، ايران اعلام كرد ديگر محدوديتي در خصوص تعداد سانتريفيوژها و ميزان غني‌سازي اورانيوم خود قائل نيست. دليل بزرگتري كه ترامپ قصد داشت با خروج از برجام در مي2018 به آن برسد، اكنون مشخص شده است. زمان گريز ايران دوباره كاهش يافته است. دو سال است دولت ترامپ سياست «فشار حداكثري» را در قبال ايران پيش گرفته است، و اين سياست را از طريق اعمال تحريم‌هاي شديد و منزوي كردن ايران اجرا مي‌كند، تا بتواند امتيازات جديدي از تهران بگيرد. ترامپ در ماه نوامبر به موفقيت خود در اين زمينه باليد، زماني كه مردم اين كشور به دليل اوضاع بد اقتصادي اقدام به برگزاري تجمعات كردند. اما ترور (شهيد) سليماني باعث فوران دوباره احساسات ملي‌گرايانه در ايران شد و ميليون‌ها نفر براي سوگواري در مراسم خاكسپاري (شهيد) سليماني به خيابان‌ها ريختند. تهران سه‌شنبه هفته گذشته در پاسخي انتقام‌جويانه بيش از 12 موشك به دو پايگاه نظامي آمريكا در عراق شليك كرد. به ادعاي امريكا هيچ‌كس در اين حملات كشته نشد و واشنگتن و تهران هر دو به نحوي نشان دادند كه به دنبال تشديد تنش‌ها نيستند، اما فاصله بيشتري در آينده روابط ديپلماتيك دو كشور ايجاد شد.
اهداف ايران هنوز هم همان اهداف 1983 است. آيت‌الله علي خامنه‌اي، رهبر جمهوري اسلامي ايران در مورد حملات موشكي كشورش گفت: «اقدام نظامي كافي نيست. چيزي كه اهميت دارد پايان حضور مخرب امريكا در منطقه است.» امروز توانمندي ايران بسيار بيشتر از گذشته است. اين كشور در انجام عمليات‌هاي نظامي مخفي و جنگ‌هاي سايبري سرآمد جهان است. مايكل آيزنشتات، از موسسه سياست خاور نزديك واشنگتن مي‌گويد: «امريكا تلاش زيادي كرده تا بتواند به شكلي موثر پاسخ اين روش نامتقارن جنگ را بدهد.» ايران زمان كافي و جغرافياي مناسب را نيز در اختيار دارد. رابرت مالي، رييس گروه بحران بين‌المللي مي‌گويد: «ما مداخله‌گرهاي تاريخي هستيم. مي‌آييم و مي‌رويم. اين تصور كه ما مي‌توانيم نيروهاي خود را در كشمكشي غير قابل پيش‌بيني چندين سال در چند خطه در خاورميانه حفظ كنيم - با توجه به سياست‌هاي اين كشور و اين واقعيت كه اكثر آمريكايي‌ها فكر مي‌كنند چنين اقداماتي اهميت حياتي ندارد- توهمي بيش نيست.» مجلس نمايندگان امريكا روز پنجشنبه گذشته به محدود كردن قدرت رييس‌جمهور براي آغاز جنگ با ايران راي مثبت دادند. از مجلس سنا نيز انتظار چنين تصميمي مي‌رود. هيچ يك از اين تصميمات الزام‌آور نيست، اما هر دو نشان‌دهنده ميزان نگراني حاكم بر واشنگتن در مورد عواقب خصومت‌هاي بيشتر است. جمهوري اسلامي ماه آينده چهل و يكمين سالگرد پيروزي خود را جشن مي‌گيرد. واشنگتن ثابت كرده هميشه مي‌تواند درد بيشتري تحميل كند، اما تهران ظرفيت بيشتري براي تحمل آن نشان داده است. امريكا اكنون مي‌داند كه به يك شبه نظامي چطور واكنش نشان دهد يا يك فرمانده را ترور كند، اما هنوز نفهميده است كه چگونه بايد با ملت ايران توافق كند.
ترجمه: هديه عابدي