ما، نفت و امريكا
رضا زندي
رشد توليد نفت امريكا، پديده عجيبي است كه بسياري از حوزه‌ها را تحت تاثير قرار داده است. از بازارهاي نفت و قيمتش گرفته، تا مناسبات اقتصاد جهاني و تا مسائل استراتژيك سياسي بين‌المللي. استراتژيست‌ها براي درك بهتر رفتارهاي آتي ايالات متحده در سطح جهان، نمي‌توانند مولفه مهم افزايش توليد نفت و گاز امريكا در سال‌هاي اخير را نبينند.
١- توليد نفت امريكا در سال گذشته ميلادي، روزانه تا ١٢ ميليون و ٢٠٠ هزار بشكه بالا رفته است. يعني ١ ميليون و ٣٠٠ هزار بشكه در روز نسبت به سال ٢٠١٨ افزايش يافته است. ايالات متحده سال گذشته ميلادي، بزرگ‌ترين توليدكننده نفت جهان شد. پيش‌بيني شده است، توليد نفت امريكا به روزانه ١٣ ميليون و ٣٠٠ هزار بشكه در روز برسد. انتظار مي‌رود توليد نفت امريكا در سال ٢٠٢١ ميلادي به روزانه ١٣ ميليون و ٧٠٠ هزار بشكه در روز برسد. پيش‌بيني شده، صادرات نفت امريكا امسال ٨٠٠ هزار بشكه در روز و سال آينده ١ ميليون و ٤٠٠ هزار بشكه در روز باشد. اين نفت بازار مي‌خواهد.
٢- حتي پيش از شيوع ويروس كرونا كه حدود ٢٠ درصد از تقاضاي نفت چين را پايين آورد، بازار نفت با مازاد عرضه روبه‌رو بود. با اين وضع فعلي كه معلوم است، پيدا كردن بازار براي نفت كار سخت‌تري است. حالا تصور كنيد كشوري مانند امريكا مي‌خواهد در همين تقاضاي خراب براي افزايش توليد و صادرات نفتش بازار پيدا كند. آيا ممكن نيست دست به هر كاري بزند؟!
٣- صبح ديروز در حاشيه امضاي قرارداد افزايش توليد ميادين نفتي پارسي و پرنج از زنگنه پرسيدم: «با توجه به كاهش تقاضاي نفت به خاطر#ويروس_كرونا آن هم در شرايط مازاد عرضه جهاني نفت، «آينده بازار نفت را چطور مي‌بينيد؟»
وزير نفت با طعنه به امريكايي‌ها گفت:«امريكايي‌ها اگر بخواهند درست عمل كنند بايد يك جنجال ديگر هم درست كرده و دو كشور ديگر را هم تحريم كنند تا براي نفت خودشان بازار درست كنند! به نظرم بايد شري درست كنند تا (حالا كه) تقاضا كم شده، عرضه را هم كم كنند تا به نفع خودشان توازن درست كنند. به نظرم اين كارهايي كه امريكايي‌ها مي‌كنند، بخشي به خاطر اين است كه بين عرضه و تقاضا توازن درست كنند تا نفت خودشان را ارزان نفروشند.»
٤- به نظرم بايد به اين سخنان جدي نگاه كرد. جدا از تحريم ايران و ونزوئلا، اوضاع ليبي را ببينيد. توليد نفتش به كمتر از ٢٠٠ هزار بشكه در روز رسيده است. فارغ از مباحث سياسي، تا وضعيت بازار نفت چنين باشد، امريكايي‌ها احتمالا تمايلي به رفع تحريم كشورهاي تحريم شده، نداشته باشند و حتي كشورهايي نظير ليبي هم سخت به آرامش فكر كنند. اينها مباحث مهم و استراتژيكي براي برنامه‌ريزي كشورهاست. آيا بحران، دامن ساير كشورهاي نفت‌خيز را هم ممكن است بگيرد؟ لطفا صحبت‌هاي وزير نفت را دوباره بخوانيد. مهم‌ترين مقابله ايران در اين شرايط شايد كاهش هر چه بيشتر وابستگي بودجه جاري‌اش به نفت باشد.