محتمل‌ترين پيش‌بيني نشست اخير اوپك، كاهش توليد نفت توسط اوپك است
تير خلاص كرونا بر همكاري اوپك و غيراوپك
زنگنه در بدو ورود به وين: اوپك بايد ۵۰۰ هزار بشكه از توليد خود بكاهد
گروه اقتصادي
ماراتن نفسگير اوپك امروز و فردا برگزار مي‌شود. روز چهارشنبه وزراي نفت كشورهاي عضو و غير عضو اوپك به مقر اين سازمان در وين وارد شدند تا در خصوص تاثيرات كرونا بر بازار نفت تصميم‌گيري كنند. هر چند با توجه به مواضع اخير عربستان و تلاش‌هايش براي كاهش بيشتر توليد از سوي ديگر مخالفت روسيه با كاهش بيشتر توليد، به نظر مي‌رسد دو نتيجه از جلسه فعلي اوپك منتج شود. اول آنكه تمام اعضاي اوپك پلاس توافق كاهش توليد تا يك ميليون بشكه نفت را در دستور كار خود قرار دهند و در سه ماهه دوم سال جاري ميلادي به آن پايبند باشند. دوم اينكه اوپك به تنهايي توليد را كاهش دهد كه البته اين گزينه سيگنال‌هاي خوبي را به بازار ارسال نمي‌كند، چراكه در چهار سال اخير همراهي غير اوپكي‌ها به رهبري روسيه با اوپك آن هم در شرايطي كه نفت شيل بيشترين افزايش توليد را داشت، توانست تا حد زيادي از كاهش قيمت نفت خام جلوگيري كند. بايد منتظر ماند كه آيا كرونا مي‌تواند تير خلاصي بر همكاري چهارساله اوپك و غيراوپك باشد يا خير.
آزمون سخت اوپك
طي 60 سالي كه از زمان تاسيس اوپك مي‌گذرد، اين كارتل نفتي جلسات زيادي را براي ارزيابي عرضه و تقاضاي نفت برگزار كرده اما شايد كمتر كسي به ياد آورد كه جلسه‌اي به اندازه نشست 178 تحت شرايط «فرار و گريز» برگزار شده باشد. بيماري كوويد 19 كه بيش از دو ماه مهمان ناخوانده جهان شده، تاكنون خسارت‌هاي زيادي را به اقتصاد جهاني وارد كرده است. با اين وجود كارشناسان و متخصصان همچنان در حال ارزيابي و برآورد خسارت‌هاي ديگر هستند، چراكه مشخص نيست كشورها چه زماني بتوانند بر اين ويروس غلبه كنند. قيمت نفت از ابتداي سال جاري ميلادي 20 درصد افت داشته بنابراين اين ويروس مي‌تواند براي اوپك يك آزمون باشد؛ آيا اين كارتل نفتي توانايي لازم براي پايان دادن به يك آشفتگي غيرمنتظره و ناگهاني بر جهان را دارد.
آهنگ كند رشد تقاضاي نفت
بانك گلدمن ساكس، پيش از برگزاري نشست 178 وزراي انرژي كشورهاي اوپك رشد تقاضاي نفت در سال جاري را منفي 150 هزار بشكه پيش‌بيني كرد. اين بدترين پيش‌بيني در دوازده سال اخير و پس از بحران مالي 2008 براي بازار نفت است. هر چند بر اساس آمارهاي اداره اطلاعات انرژي، پس از شيوع كرونا در جهان حدود 450 تا 500 هزار بشكه از تقاضاي روزانه نفت كاهش يافته است. گفتني است تا پيش از اعلام اين ارقام، تقاضاي نفت چين تا سه ميليون بشكه در روز كاهش پيدا كرده بود. در بخشي از گزارش اين بانك در خصوص تقاضاي نفت براي چين نيز آمده: «ما حالا انتظار داريم رشد تقاضاي نفت چين در 2020 نزديك به صفر باشد. اين رقم قبل از شيوع ويروس كرونا 350 هزار بشكه در روز بود. ويروس كرونا در حال گسترش در سراسر جهان است و تقاضا در خارج از چين را هم كاهش مي‌دهد». اين بانك سرمايه‌گذاري دورنماي رشد تقاضاي نفت در 2020 را از روزانه 800 هزار بشكه به 500 هزار بشكه كاهش داد. از سوي ديگر پيش‌بيني قيمت شاخص نفت برنت در سه ماهه دوم 2020 را نيز با 2.5 دلار كاهش به 55 دلار رساند.
يك ميليون بشكه كاهش مدنظر اوپك
نظرسنجي رويترز نشان مي‌دهد توليد نفت توسط اوپك به كمترين ميزان 10سال اخير رسيده، چراكه برخي توليدكنندگان كمتر از سهميه‌شان توليد مي‌كنند. بر اين اساس متوسط توليد در ماه فوريه حدود 27 ميليون و 840 هزار بشكه نفت برآورد شد كه 510 هزار بشكه كمتر از متوسط ماه ژانويه بود. با وجود اينكه از همان ابتداي شيوع كرونا در جهان و كاهش قيمت نفت، وزير نفت عربستان از رصد بازار و دخالت در صورت نياز خبر داده بود، اما به نظر مي‌رسد در اين راه همراهي غير اوپكي‌ها به خصوص روسيه را نخواهد داشت. چند روز پيش از برگزاري نشست 178 اوپك و در بحبوحه انتشار اخبار در خصوص گسترده شدن دامنه سرايت ويروس كرونا، برخي منابع نزديك به اين كارتل نفتي اعلام كردند كه اوپك در حال بحث بر سر كاهش عميق‌تر و افزودن يك ميليون ديگر به كاهش فعلي 1.7 ميليون بشكه‌اي در روز است. هر چند پيشنهاد كميته فني اوپك و غير اوپك كاهش 600 هزار بشكه‌اي در روز بود كه با توجه به تعديل پيش‌بيني‌هاي نرخ رشد اقتصادي و تقاضاي نفت در سال جاري، به يك ميليون بشكه افزايش يافت. اين منابع هفته جاري و تنها چند روز پيش از ورود وزراي نفت به وين بر اين نكته تاكيد كردند كه گروه مي‌خواهد پا را فراتر بگذارد و كاهش را عملي كند حتي اگر روسيه از اين تصميم دور بماند.
وزيران اوپك خوش‌بين براي كاهش توليد
خالد الفاضل، وزير نفت كويت پيش از ورود به وين نسبت به نتيجه نشست پيش‌رو اوپك و ادامه همكاري ميان اعضاي اوپك پلاس ابراز خوش‌بيني كرد. او معتقد است با وجود اينكه كرونا تاثيرات زيادي را بر بازار نفت گذاشته، اما ديدارهاي زيادي ميان اعضاي اوپك و متحدانش براي رسيدن به توافق درباره بهترين راه احياي ثبات و توازن بازار جهاني نفت صورت گرفته است.
بيژن زنگنه، وزير نفت نيز در بدو ورود به وين ضمن تاكيد بر اين موضوع كه مشكل واضح بازار نفت اضافه عرضه در بازار است، خاطرنشان كرد: «اوپك بايد براي كنترل آثار كرونا ۵۰۰ هزار بشكه از توليد خود بكاهد. اما روسيه تا لحظه آخر براي تصميم‌گيري در مورد كاهش توليد صبر مي‌كند. انتظار من اين است كه مذاكرات سياسي باشد در اين صورت اينجا تخصص كار نمي‌كند. سياست كار مي‌كند.» در حالي روسيه همچنان موضع شفافي در قبال كاهش توليد نگرفته كه روز گذشته، لئونيد فدان، نايب رييس شركت توليد نفت لوك اويل روسيه كه دومين شركت بزرگ نفتي در روسيه است، طي صحبت‌هايي پيشنهاد اوپك براي كاهش يك ميليون بشكه در روز از توليد نفت را براي متعادل كردن بازار نفت كافي دانست و معتقد است اين اقدام مي‌تواند قيمت نفت را تا 60 دلار بالا ببرد.
اشتهاي عربستان براي قيمت بالاتر
تلاش‌هاي عربستان سعودي براي افزايش قيمت به بهاي كاهش سهم اوپك از بازار نفت بر هيچ كس پوشيده نيست. موضوعي كه روسيه هيچ تمايلي به آن ندارد و حتي براي افزايش ضريب نفوذ نفت خود در جهان از هيچ كوششي دريغ نمي‌كند. جوناس بنيژني، رييس گروه انرژي JBC در مصاحبه‌اي با CNN خاطرنشان كرد كه مشكل اتحاد عربستان و روسيه اشتهاي وصف‌ناپذير سعودي‌ها براي قيمت بالاتر و اشتهاي زياد روس‌ها براي سهم بيشتر در بازار نفت است. مسكو با نفت 40 دلاري نيز مي‌تواند روزگار بگذراند اما سعودي‌ها خير. بنيژني در ادامه گفت: «مي‌توان شكاف‌هايي را در رابطه بين عربستان‌سعودي و روسيه ديد. عربستان دنبال راهكارهاي نامحدودي براي افزايش قيمت نفت است در حالي كه روس‌ها حتي تا سه ماه ديگر نيز به جمع‌بندي در خصوص تاثير كرونا بر بازار نفت نمي‌رسند.»
با وجود همراهي كشورهاي اوپك با پيشنهاد عربستان مبني بر كاهش توليد، به نظر مي‌رسد خروجي نشست اخير كاهش بيشتر توليد باشد، اما شايد اين امر نيز در كوتاه‌مدت قيمت نفت را افزايش دهد. در هر صورت نشانه‌هايي از كاهش نرخ رشد اقتصادي همچنين رفاه اجتماعي در جهان وجود دارد كه به نظر نمي‌رسد تا مدت‌ها كاهش يابد.