كرونا و كشورهاي فقير
كوروش احمدي
امپريال كالج لندن طي گزارشي در 26 مارس هشدار داده است كه اگر مداخله‌اي جدي انجام نشود، ويروس كرونا حدود 40 ميليون نفر را در سال ميلادي جاري خواهد كشت. بر پايه اين گزارش از طريق مداخله سريع و شديد از 7/38 ميلون مرگ مي‌توان جلوگيري كرد و اگر اين تدابير با تاخير انجام شود، رقم نجات‌يافتگان مي‌تواند به 7/30 ميليون كاهش يابد. بخش عمده اين تلفات ممكن است در كشورهاي فقير رخ دهد. موارد گزارش شده ابتلا در كشورهاي جنوب هنوز در مقايسه با كشورهاي شمال زياد نيست. گزارش‌ها از ابتلاي چند صد تا چند هزار در اكثر كشورهاي آفريقايي، چند هزار ابتلا در هند و پاكستان، كمتر از 20 هزار در برزيل، كمتر از 200 در ونزوئلا و حدود 2000 ابتلا در آرژانتين حكايت دارد. روشن نيست كه اين ابتلا نسبتا كم تا چه حد واقعي است و تا چه ناشي از ضعف در بيماريابي. هفته قبل يك سكونتگاه غيررسمي در حومه بمبئي نخستين موارد مرگ از كرونا را گزارش كرد. نزديك به يك ميليارد نفر در چنين سكونتگاه‌هايي در كشورهاي مختلف زندگي مي‌كنند. كمپ‌هاي پناهندگي با 8 تا 9 ميليون جمعيت و مناطق درگير در منازعات مسلحانه را نيز بايد به اين فهرست افزود. الگوي بيماري در كشورهاي فقير متفاوت خواهد بود. خانواده‌هاي پرجمعيت‌تر و گاه زيست مشترك سه نسل يك خانواده و تراكم بسيار بالا عملا فاصله‌گذاري اجتماعي را غيرممكن و از نظر اقتصادي بسيار خسارت‌بارتر مي‌كند. به‌علاوه، تاثير سوءتغذيه و بيماري‌هايي مثل مالاريا، ايدز، سل و... در اين كشورها بر عملكرد ويروس كرونا هنوز خيلي روشن نيست. مشكل انحراف بودجه از مسائل ديگر و آسيب به ديگر بخش‌ها نيز بايد درنظر گرفته شود. در مقابل، نقطه قوت اين جوامع اين است كه جمعيت آنها بسيار جوان‌تر و در نتيجه بايد در برابر كرونا بسيار مقاوم‌تر باشد و موارد حاد بيماري در آنها كمتر. ضعف شديد مشكل درماني در اين كشورها مشكل ديگر است. به گزارش سازمان بهداشت جهاني حتي قبل از بحران كرونا نيمي از جمعيت جهان به خدمات درماني كافي دسترسي نداشته‌اند.
مطابق گزارش امپريال كالج شمار بيماران نيازمند به مداوا 25 برابر شمار تخت‌هاي مراقبت ويژه در كشورهاي فقير خواهد بود. در حالي كه شمار اين تخت‌ها در كشورهاي شمال تنها 7 برابر كمتر از شمار بيماران حاد است. در حالي كه در ايتاليا و اسپانيا 4.1 دكتر براي هر 1000 نفر وجود دارد، شمار پزشكان در زامبيا براي هر 1000 نفر تنها يك‌دهم دكتر در هند 8 دهم و در ايران 1.1 است. همچنين در حالي كه شمار تخت ICU در امريكا براي هر يك ميليون نفر 347 تخت است در اوگاندا تنها يك تخت ICU براي يك ميليون نفر وجود دارد. در مالي تنها سه دستگاه تنفس مصنوعي براي هر يك ميليون نفر موجود است. از طرفي، كشورهاي ثروتمند نهايتا خواهند توانست با تخصيص ميلياردها و تريليون‌ها دلار از پس هزينه‌هاي درمان و تعطيلي كسب و كارها برآيند. اما بخش عمده بشريت كه با اين بحران مواجه است، توان مشابهي ندارد. به‌علاوه، باتوجه به شرايط اقتصادي، تقاضا براي توليدات كشورهاي فقير رو به كاهش است و جهانگردي نيز عملا تعطيل شده است. پيش از اين، 80 كشور از صندوق بين‌المللي پول درخواست وام اضطراري كرده‌اند. برابر تخمين سازمان خيريه آكسفام 160 ميليارد دلار براي جلوگيري از تلفاتي كه امپريال كالج پيش‌بيني كرده در 85 كشور فقير با جمعيتي برابر سه ميليارد و 700 ميليون لازم است. تامين اين پول در اين شرايط بحراني كه همه سخت به فكر خود هستند، چطور مي‌تواند انجام شود؟ بانك جهاني و صندوق بين‌المللي پول قبلا خواستار لغو يا استمهال بدهي اين كشورها شده و به ترتيب 12 و 50 ميليارد به عنوان وام اضطراري براي آنها اعلام كرده‌اند. اين تدابير اگر هم عملي شود بسيار ناچيز است. كشورهاي ثروتمند به خاطر خودشان هم كه شده بايد به كشورهاي فقير كمك كنند، در غير اين صورت اين بيماري در بخش عمده‌اي از جهان بومي خواهد شد و از راه‌هاي مختلف شيوع مجدد خواهد يافت. هيچ‌كس در امان نيست، مگر همه در امان باشند.