تعامل تهران؛ تقابل واشنگتن
حيدرعلي مسعودي
فلسفه و استدلال جمهوري اسلامي ايران براي ارايه پيشنهاد تبادل زندانيان ميان تهران و واشنگتن اين است كه سطح تنش‌ها با امريكا را مديريت كند. به نظر مي‌رسد، هدف كنوني دولت ايران و دستگاه ديپلماسي جمهوري اسلامي ايران مديريت سطح تنش ميان ايران و امريكاست. براي مديريت اين تنش به نظر مي‌رسد كه دستگاه ديپلماسي جمهوري اسلامي، تنش و منازعه با ايالات متحده امريكا را طبقه‌بندي كرده است. سطحي‌ترين لايه تنش ميان ايران و امريكا، شهروندان دوتابعيتي، امريكايي و ايراني هستند كه در دو كشور به اتهام‌هاي گوناگون در بازداشت، طي مراحل قضايي يا حبس ناشي از محكوميت به سر مي‌برند. از روند امور به نظر مي‌رسد كه كابينه حسن روحاني، اختيار تعامل با واشنگتن در اين زمينه را از نظام دريافت كرده است. البته اين تعامل لزوما به معناي گفت‌وگو يا مذاكره با ايالات متحده امريكا نيست بلكه سطحي‌ترين مساله از لايه‌هاي مختلف منازعه و مناقشه ميان ايران و امريكاست كه حتي بدون گفت‌وگوي مستقيم هم قابل حل و فصل است. يكي از دلايلي كه جمهوري اسلامي ايران خواستار آزادي زندانيان ايراني است به خاطر شرايط ويژه ناشي از تحريم‌هاي امريكاست. به هر تقدير عبور از شبكه پيچيده تحريم‌هاي امريكا و اجراي يكجانبه تحريم‌ها عليه ايران باعث گرفتار شدن ايرانياني مي‌شود كه براي انجام معاملات و تجارت بين‌المللي يا هر اقدامي كه ممكن است از سوي ايالات متحده امريكا به نوعي دور زدن تحريم‌ها تلقي شود به خارج از ايران سفر مي‌كنند. در برابر از طرف امريكا شاهد تزريق گرايش‌هاي افراطي از سوي ايران‌ستيزان تندرو به دولت ايالات متحده امريكا هستيم. اطرافيان ترامپ از جمله مايك پنس معاون اول، مايك پمپئو وزير خارجه و تا حدي رابرت اوبرايان مشاور امنيت ملي، نگاه صفر و يكي به رابطه ايران و امريكا دارند.
اين افراد معتقدند كه روابط ايران و امريكا را به شكل صفر و يكي و در قالب يك توافق همه جانبه حل و فصل كنيم يا در جهت رويارويي با ايران حركت كنيم. در كنار اين مقام‌هاي ارشد، انديشكده‌هايي هم در واشنگتن هستند كه به صورت مشخص به دولت القا مي‌كنند اگر جمهوري اسلامي ايران بتواند فشارهاي ناشي از شيوع بيماري كرونا و تحريم‌هاي امريكا را پشت سر بگذارد، ديگر كاري از دست امريكا براي مهار ايران برنمي‌آيد در نتيجه در چنين شرايط نه تنها بايد از هر گونه تعامل با تهران خودداري كرد بلكه بايد بيشترين فشار ممكن را علاوه بر فشارهاي موجود به ايران وارد كرد. به اعتقاد من شخص دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا تابع نظرات مقام‌هاي ارشد تصميم‌گير در مورد استراتژي سياست خارجي در برابر ايران است و چندان نگاه مدون و آگاهي در مورد سياست ايران ندارد. به نظر مي‌رسد كه بر خلاف مقام‌هاي ارشد دولت ترامپ كه در مورد موضوع تبادل زندانيان سكوت كرده‌اند، خود ترامپ مشتاق چنين اقداماتي است و خبر رسانه‌هاي امريكايي به نقل از سخنگوي دولت جمهوري اسلامي ايران در مورد ميل ايران به تعامل و مذاكره را با اشتياق بازنشر مي‌كند. دونالد ترامپ در حوزه سياست خارجي به رغم تمام تلاش‌هايش دستاورد چندان بزرگي نداشته و تمايل دارد كه در آستانه انتخابات بتواند، ثمره‌اي قابل عرضه و عياني از سياست خارجي خودش در اختيار راي‌دهندگان و افكار عمومي قرار دهد. بسياري از دستاوردهاي اقتصادي كه ترامپ مبناي كارزار انتخاباتي خود براي دور دوم رياست‌جمهوري قرار داده بود با شيوع بيماري كرونا دچار افول شده‌اند و انتظار مي‌رود كه با موج دوم شيوع اين بيماري، وضع اقتصاد امريكا از اين هم بدتر بشود. در چنين شرايطي كوچك‌ترين نشانه‌اي از سوي ايران مبني بر تعامل از سوي شخص دونالد ترامپ به عنوان يك دستاورد مهم برجسته مي‌شود اما در برابر سياست‌گذاران ارشد دولت او چندان علاقه‌اي به اين كار ندارند زيرا چنين اقدامي را امتياز به ايران و نقض غرض سياست فشار حداكثري تلقي مي‌كنند.