به فرداي ايران اميدوار بود

عزت‏الله سحابي آرمانگرايي عملگرا بود. براي آرمان‎هايش طعم تلخ حبس را بارها تجربه كرد، اما عرصه اجتماع را رها نكرد. او دينداري را با وطن‌دوستي و همراهي با هموطنانش قابل جمع مي‌دانست. تولد در خانه يدالله سحابي و انس با كساني چون مهندس مهدي بازرگان و آيات سيدمحمود طالقاني و مرتضي مطهري به او شخصيتي چندوجهي بخشيده بود. البته در حوزه سياست به جز مدت كوتاهي در دوره پس از پيروزي انقلاب، بيشتر تحت‌تاثير مهندس بازرگان قرار داشت. حضور مداوم و طولاني‎اش در سياست از نهضت مقاومت ملي تا آخرين لحظات زندگي او را مرجع فكري دغدغه‌مندان ايران ساخته بود. سحابي از پي سال‎ها مبارزه و حضور در صحنه‎هاي مختلف دريافته بود نبايد اسير و شيفته جو زمانه شود. او كه خود در سال 1358 به همراه افرادي چون محمدعلي رجايي، حسن حبيبي، محمدمهدي جعفري و علي دانش‎منفرد تحت‌تاثير فضاي انقلابي و چپ آن سال‎ها به دليل اختلاف با مهندس بازرگان از نهضت آزادي جدا شده بود، به اين ضرب‎المثل پارسي تمثل مي‎جست: «آنچه در آينه جوان بيند، پير در خشت خام بيند.» مهندس سحابي دچار مطلق‎انديشي نبود. او با وجود آن‎كه همچنان به انديشه عدالتخواهانه (چپ) پايبند بود، از نقد خود به جهت مواجهه با بازرگان ابايي نداشت. او به حوادث گذشته نگاهي منصفانه داشت و هيچ‎گاه در صدد توجيه رفتارهاي خود برنمي‎آمد. بزرگي رفتار و شخصيت سحابي آنگاه برجسته مي‎شود كه عملكرد و نظر او در مقام رييس سازمان برنامه و بودجه در آن زمان دانسته و سنجيده شود. عدالتخواهي سحابي به معني آشفتگي و انقلابيگري در سيستم برنامه‎نويسي و بودجه‎ريزي نظام برآمده از انقلاب نبود. چه دريافته بود فقدان نظم مالي و اداري مي‎تواند نظم سياسي و اجتماعي را با بحران و آسيب مواجه سازد. هرچند در اين باره چه در دولتِ شوراي انقلاب و چه بعدا در مجلس اول همراه چنداني نداشت. با اين همه، سحابي با وجود ناملايماتي كه ديد، از پاي ننشست. به همان‎هايي كه روزگاري برايش روي تُرُش مي‎كردند و رگ گردن‌كلفت، مشاوره مي‎داد و به گاهِ رهايي از زندان به فعاليت اجتماعي مي‎پرداخت. عرصه مطبوعات برايش فرصت و مجالي جهت بيان انديشه‎هايش بود. او كه از دوره دانشجويي با مشاركت در راه‎اندازي مجله «گنج شايگان» قلم به دست گرفته بود، در ميانسالي و پيرانه‎سري هم با انتشار مجله «ايران فردا» از دغدغه‎هايش براي فرداي ايران نوشت؛ فردايي كه با عدالت و آزادي روشن مي‎نمود. ايران فردا همچنين تريبوني براي رواياتي از انقلاب توسط انقلابيون محذوف بود؛ رواياتي كه در مقابل روايات   رسمي، منبعي براي محققان تاريخ انقلاب شد. مهندس سحابي همچنين با وجود جدايي از نهضت آزادي، باور به تشكل را فرونگذاشت. راهبري ائتلاف ملي - مذهبي‎ها و عضويت در شوراي ملي صلح نشان از اين باور داشت. او كه در ميان اعضاي نهضت آزادي از حيث انديشه و تجربه زندان در دوره سلطنت پهلوي انقلابي‎تر از ديگر يارانش شناخته مي‎شد، در تمام سال‎هاي پس از انقلاب يك اصلاح‎طلب بود؛ اصلاح‎طلبي كه زندان و بي‎مهري‎ها اگرچه جسم و جانش را خليد، اما اين باور را فرونريخت. با چنين باوري بود كه در انتخابات دوره نهم   رياست‌جمهوري با وجود مصايب پيشين، از اكبر هاشمي‌رفسنجاني در مقابل محمود احمدي‎نژاد حمايت كرد. او در اين باره نشان داد منافع ملي برايش در حد شعار و مقالات ايران فردا نيست. در سال‎هاي آخر عمر با تكيدگي جسم و رنجيدگي جان اما صبر و اميد در دلش زنده بود. او كه همواره از دغدغه‎هايش براي ايران فردا مي‎نوشت، به فرداي ايران نيز اميدوار بود.