محمود علمي، بنيانگذار نشر بدرقه جاويدان درگذشت
پايان ناشر، ادامه نيكنامي
بهمن فاطمي
جامعه فرهنگ خصوصا حوزه كتاب و نشر در ايران در روزهاي تعطيل گذشته، يكي از پيشكسوتان عرصه نشر كتاب را كه خود دستي هم بر آتش شاعري داشت از دست داد. محمود علمي، شاعر، ناشر و بنيانگذار انتشارات بدرقه جاويدان در ۹۵ سالگي درگذشت و به واسطه كتابهايي كه در طول ساليان فعاليت نشر بدرقه جاويدان منتشر شد، نامي نيك از خود در فرهنگ معاصر بر جاي گذاشت. محمود علمي در سال ۱۳۰۴ به دنيا آمد و اوايل دهه 20 وارد دانشگاه شد. او سپس وارد كار نشر شد و طوري كه گويي هدف از خلقت خود را دريافته باشد، كار نشر كتاب را با جديت دنبال كرد. حرفهاي كه در طول 100 سال گذشته، شغل خانواده علمي بوده است. آنها انتشاراتيهاي زيادي را در طول اين ساليان مديريت كردهاند. فخر هر ناشر ناشري ميتواند باشد كه چاپ «كليات سعدي» با تصحيح محمدعلي فروغي در كارنامهاش ديده شود. حال آنكه اين اولين كتاب منتشر شده محمود علمي جوان در مقام ناشر هم بود طبعا بايد آن را اتفاقي مهم در ابتداي فعاليتش در اين حوزه تلقي كرد.
جداي از كار نشر اما -همانطور كه گفته شد- محمود علمي دست به كار سرودن شعر هم بود. بسياري از اهالي و علاقهمندان شعر بهويژه شعر كلاسيك او را با نام مستعار و در واقع تخلص شعرياش «م.درويش» ميشناسند. علاوه بر اين، جنبهاي ديگر از كارهاي فرهنگي و ادبي علمي را نبايد از نظر دور داشت و آن كارهايي است كه او در مقام مصحح متون كلاسيك به ويژه متون شعر كهن فارسي انجام داد. حاصل اين وجه از فعاليت او تصحيحات و حاشيهنويسيهاي او بر متون كلاسيك است كه منتشر شده. جايگاه محمود علمي به سبب تداوم فعاليتش در حوزه نشر كتاب در ايران چنان است كه هم اهالي كتاب و ادبيات و هم متوليان دولتي و رسمي كتاب به درگذشتش واكنش نشان دادند. گواه اين مدعا پيام تسليت وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي است. سيدعباس صالحي در پيامش آورده است كه «خبر درگذشت ناشر پيشكسوت، مدير و بنيانگذار انتشارات بدرقه جاويدان، مرحوم محمود علمي» «موجب تاثر» است: «خدمات ارزشمند خاندان علمي از عصر قاجار تاكنون در صنعت چاپ و نشر و آثار قابلتوجهي كه به همت ايشان به زيور طبع آراسته شد، از برگهاي زرين كتاب پرافتخار فرهنگ اين سرزمين است. از خداوند متعال براي آن مرحوم علو درجات و رحمت واسعه و براي بازماندگان محترم صبر و بردباري خواستارم.» علاوه بر مقام وزارت، معاون فرهنگي وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي نيز طي پيامي درگذشت محمود علمي را تسليت گفت. او يادآوري كرد كه خاندان بزرگوار علمي همواره در عرصه نشر و كتاب پيشگام، صاحب نظر، فعال و موثر بوده و با انتشار كتابهاي ارزشمند نقش مهمي در عرصه فرهنگ مكتوب داشتند.